اثبات نظریه افتراق معنوی در خیار مجلس‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

چکیده

با توجه به پیشرفت فناوری و ظهور روش‌های نوین دادوستد برای رفاه هر چه بیشتر بشر، پذیرش و عدم پذیرش نظریه اجتماع و افتراق معنوی در خیار مجلس از جمله موضوعاتی است، که نقش به سزایی بر حفظ حقوق مکتسبه افراد در زیست اجتماعی دارد. در گذشته با توجه به شکل روش‌های کهن معاملاتی استدلال در مسیر موضوعیت داشتن اجتماع و افتراق فیزیکی در خیار مجلس قرار می‌گرفت، و رفته رفته با پیدایش معاملاتی نظیر عقود تلفنی، اینترنتی و . موضوعیت داشتن ارتباط فکری نیز از سوی برخی از صاحب نظران مطرح شد؛ حال در خصوص از بین رفتن این ارتباط فکری به روش توصیفی – تحلیلی، مطابق آیاتی که دلالت بر اهمیت قصد و اراده طرفین و تاکید بر اصاله اللزوم درعقود دارند، با جمع میان اخبار متعارض و توجیه مستدل روایت متعارض به افتراق معنوی در همراهی بنای عقلاء، همچنین تمسک به قیاس اولویت و حکم عقل، نظر جدیدی تحت عنوان افتراق معنوی در خیار مجلس مبتنی بر ارتباط فکری ثابت می‌شود، که بنا به اثبات و پذیرش این نظریه در صورت برهم خوردن ارتباط فکری طرفین با وجود اجتماع فیزیکی ایشان، افتراق که غایت از بین رفتن خیار مجلس است، به خاطر موضوعیت نداشتن اجتماع و افتراق فیزیکی، محقق می‌شود.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
انصاری، مرتضی (۱۳۹۹). کتاب المکاسب. جلد اول و پنجم. چاپ نخست. قم: انتشارات کنگره.
ایروانی، محمدباقر (۱۳۸۶). الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی. چاپ نخست. جلد چهارم. انتشارات محبین.
امامی، سیدحسن (۱۳۸۵). حقوق مدنی. چاپ بیست و ششم. تهران: انتشارات کتاب فروشی اسلامی.
راغب إصفهانى، أبوالقاسم حسین بن محمد (۱۳۸۸). المفردات فی غریب القرآن. جلد اول بیروت: نشر دار القلم.
اعرافی، علیرضا (۱۳۹۵). اقتباس شده از درس خارج ۶ اردیبهشت، سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
ابن منظور، محمد بن مکرم بن على (۱۴۱۴). لسان العرب. جلد سوم. بیروت: نشر دار صادر.
ارشدی، علی‌یار، شرح حقوق مدنی ایران، حقوق اشخاص (۱۳۸۴). چاپ نخست. تهران. انتشارات سایه روشن.
ایزدی فر، علی اکبر؛ کاویار، حسین؛ حسنجانی، علی (۱۳۹۲). خیار مجلس در قراردادهای الکترونیکی. مجله حقوقی دادگستری. دوره ۷۷. شماره ۸۱.
ابن قدامه، عبدالله (۱۴۱۷). المغنی. جلد ششم. لبنان: انتشارات دار الکتاب العربی للنشر و التوز.
اشرفی شاهرودی، مرتضی (۱۳۹۶ش). اقتباس شده از درس خارج ۲۹ فروردین، سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
بروجردی عبده، محمد (۱۳۳۹). کلیات حقوق اسلامی. جلد نخست. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بجنوردی، سید محمد (۱۴۰۱). قواعد الفقهیه. جلد نخست. چاپ سوم. قم: موسسه عروج.
جزایری، عبدالرحمن (۱۳۲۳). الفقه علی المذاهب الاربعه. بخش دوم. لبنان: انتشارات دارالفکر.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (۱۳۷۸). محشی قانون مدنی، جلد سوم. چاپ سوم. تهران: انتشارات گنج دانش.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۸). اقتباس شده از درس خارج ۲۲ اسفند. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
______________ (۱۳۹۲). اقتباس شده از درس خارج 5 آبان. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
حر عاملی، محمد بن حسن بن علی (۱۴۱۴). تَفْصیل وَسائلِ الشیعَة إلی تَحْصیلِ مَسائلِ الشَّریعَة، قم: نشر مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
خمینی، روح الله (۱۳۹۰). کتاب البیع. چهارم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
___________ (۱۳۸۱). تهذیب الاصول. چاپ اول. جلد نخست. قم: انتشارات نشر آثار امام خمینی.
___________ (۱۴۱۰). الرسائل. جلد اوّل و دوّم. چاپ اول. قم: انتشارات اسماعیلیان.
خاتمی سبزواری، سید مرتضی؛ خاتمی سبزواری، سید جواد (۱۴۰۱). واکاوی حکم خیار مجلس در مورد شخص حقوقی و کارگزار او، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره پنجاه و پنجم.
خوئی، سیّدابوالقاسم (۱۴۱۷). مصباح الفقاهه. تقریر محمد‌علی توحیدی، جلد ششم. قم: انتشارات انصاریان.
______________ (۱۳۶۸). أجود التقریرات. چاپ نخست. جلد دوم. قم: انتشارات کتاب فروشی مصطفوی.
سجادی، جعفر (۱۳۷۳). فرهنگ معارف اسلامی. جلد اول. چاپ نخست. تهران: نشر کومش.
سمرقندی، علاء‌الدین محمّد (۱۴۰۵). تحفه الفقهاء، جلد دوم. چاپ دوم. لبنان: دارالکتب العلمیه.
شیخ الاسلام، سیّد محمد (۱۳۷۶). راهنمای مذهب شافعی در قوانین احکام شرعیه و مسائل فروع فقهیه، جلد نخست. چاپ نخست. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شافعی، محمد بن ادریس (۱98۰). الأمّ. جلد سوم. لبنان: انتشارات دارالفکر.
شبیری زنجانی، سید موسی (۱۳۹۵). اقتباس شده از درس خارج ۴ آبان. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
صدر، محمّدباقر (۱۳۹۲) دروس فی علم الاصول. جلد اول. چاپ اول. عراق: انتشارات دارالصدر.
طباطبایی، سید محمّدحسین (۱۳۶۰). المیزان فی تفسیر القرآن. جلد اول. چاپ نخست. نجف: نشر دارالکتب الاسلامیة.
علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل؛ دهقان سیمکانی، مهدی؛ بهمن پوری، عبدالله (۱۳۹۶). «تناسب میان حکم و موضوع با نگاهی کارکرد ابزاری عرف». مجله جستارهای فقهی اصولی. شماره۷.
عبده، محمد (۱۳۹۵). حقوق مدنی. چاپ سوم. تهران: انتشارات مجد.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1400). تحقیق موسسه آل البیت «علیهم‌السّلام» لإحیاء التراث. قم: موسسه آل البیت «علیهم‌السّلام» لإحیاء التراث.
علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل؛ دهقان سیمکانی، مهدی؛ بهمن پوری، عبدالله، «تناسب میان حکم و موضوع با نگاهی کارکرد ابزاری عرف»، مجله جستارهای فقهی اصولی، ش ۷، ۱۳۹۶ش.
عمید زنجانی، عباسعلی (۱۳۸۲). درآمدی بر حقوق اسلامی تطبیقی با علم الخلاف و فقه مقارن. چاپ نخست. تهران: نشر میزان.
عابدی، احمد (۱۴۰۱). اقتباس شده از درس خارج ۳ اسفند، سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، (۱۴۱۶). القاموس المحیط شرح تاج العروس فی شرح القاموس. جلد دوم. بیروت: نشر دار الفکر.
فیومی، احمد بن محمّد (۱۴۱۸). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. جلد نخست. بیروت: نشر منشورات دار الرضی‌.
قرائتی، محسن (۱۳۸۱). تفسیر نور جلد دوم. چاپ دوم. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
ظاهری، ریحانه؛ حافظی، سمیه (۱۳۹۹). خیار مجلس در پرتوی قرارداد‌های الکترونیک. مجله مطالعات فقه اقتصادی. شماره دوم.
کیلدری، ابن حسین (۱۴۱۶). اصباح الشیعة بمصباح الشریعة. چاپ اول. تهران: موسسه امام صادق «علیه‌السّلام».
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۸) دوره عقود معین حقوق مدنی. جلد نخست. چاپ بیست و چهارم. تهران: انتشارات میزان.
___________ (۱۳۸۹) قانون مدنی در نظم کنونی. چاپ بیست و پنجم. تهران. نشر میزان.
___________ (۱۳۷۶) دوره عقود معین یک. چاپ ششم. تهران: انتشارات مدرس.
___________ (۱۳۸۷) قواعد عمومی قراردادها. چاپ پنجم. تهران. انتشارات شرکت سهامی انتشار.
___________ (۱۳۷۸). حقوق تعهدات. جلد نخست. چاپ سوم. تهران: نشر گنج دانش.
کرکی، علی بن حسین بن عبدالعالی (۱۴۱۴). جامع المقاصد فی شرح القواعد. جلد دوم. قم: موسسة آل البیت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
محقق کاظمی خراسانی، محمد علی (۱۳۷۶). فوائد الاصول. چاپ اول. جلد چهارم. قم: موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۹۶). اقتباس شده از درس خارج ۲ آبان، سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
_______________ (۱۴۲۸). انوار الاصول. چاپ اول. جلد سوم. قم: انتشارات مدرسه امام علی علیه‌السلام.
______________ (۱۳۶۴). تفسیر نمونه. جلد اول. چاپ نخست. نجف: نشر دارالکتب الاسلامیة.
مشکینی اردبیلی، علی (۱۳۹۲). خلاصه تحریر الوسیلة. جلد اول. چاپ سوم. قم: نشر مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
مقتدایی، محمّدجواد (۱۴۰۰) اقتباس شده از درس خارج ۸ آبان. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
محمدی قائنی، محمد (۱۳۹۷ش. اقتباس شده از درس خارج ۴ دی. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
مظاهری، حسین (۱۳۹۰ش). اقتباس شده از درس خارج ۱۳ شهریور. سایت مدرسه فقاهت به نشانی[https://www.eshia.ir].
موسوی جزائری، محمّدعلی (۱۳۹۵) اقتباس شده از درس خارج ۳ آذر. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
محقق کاظمی، اسدالله بن اسماعیل (۱۴۱۰). مقابس الأنوار. چاپ نخست. قم: موسسة آل البیت علیهم‌السّلام لاحیاء التراث.
محمدی، علی (۱۳۸۷). شرح رسائل، چاپ نخست. جلد هفتم. قم. انتشارات دارالفکر.
مغنیه، محمد جواد (۱۳۸۸) علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید. چاپ اول. قم: انتشارات دارالکتاب اسلامی.
نجفی، محمّدحسن (۱۴۰۰) جواهر الکلام. چاپ هفتم. تهران: نشر دارالکتب الاسلامیه.
نجفی، حسین بن جعفر بن خضر (۱۴۲۲). انوار الفقاهه بخش بیع. چاپ نخست. عراق. انتشارات کاشف الغطا.
نراقی، ملا احمد (۱۴۰۸). مستند الشیعه، جلد چهاردهم. چاپ نخست. قم: انتشارات آل البیت «علیهم‌السّلام».
نوری، محمد (۱۳۹۰). اقتباس شده از درس خارج ۱۰ دی. سایت مدرسه فقاهت به نشانی [https://www.eshia.ir].
نائینی، محمّدحسن (۱۳۷۶). فوائد الاصول. جلد سوّم. چاپ نخست. قم: موسسه نشر اسلامی.
وحید بهبهانی، محمد باقر (۱۳۷۸). الرسائل الفقهیة. جلد نخست. چاپ اول. قم: مؤسسة العلامة المجدّد الوحید البهبهانی.