واکاوی فقهی دادوستد سگ‌ها از منظر مذاهب اسلامی با تأکید بر حکم سگ‌های نافع جدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران؛

چکیده

با توجه‌به گستره کاربرد سگ‌ها در دنیای مدرن، طبعاً معامله آن‌ها رواج زیادی پیدا کرده است؛ بنابراین ضروری است که حکم فقهی معامله آن ارزیابی شود. در میان مذاهب مختلف اسلامی هفت دیدگاه مهم در مورد معامله سگ‌ها وجود دارد. در این پژوهش که با روش توصیفی - تحلیلی انجام شد، پس از نقد و بررسی مستندات معلوم شد که هرچند در نصوص شرعی تنها به جواز معامله سگ‌های شکاری و نگهبان اشاره شده، اما با توجه به اینکه در زمان صدور این نصوص تنها منفعت عقلایی برای سگ‌ها شکار و نگهبانی بوده و با ملاحظه اینکه عرف فرقی بین این منافع و دیگر منافع عقلایی نمی‌بیند، می‌توان با الغای خصوصیت، معامله همه سگ‌هایی را که منفعت عقلایی دارند، اثبات کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. ابن أبی شیبۀ، عبدالله بن محمد، المصنف، بیروت، دارالتاج، 1409ق.
    2. ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات، تهران، مکتبة النینوی الحدیثة، بی‌تا.
    3. ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
    4. ابن حزم، علی بن أحمد بن سعید، المحلی بالآثار، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
    5. ابن زهره، حمزة بن علی، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، 1417ق.
    6. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الإستذکار، بیروت، دارالکتب العلمیۀ، 1421ق.
    7. ابن‌عربی، محمدبن‌عبدالله، العارضة الأحوذی بشرح صحیح الترمذی، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1418ق.
    8. ابن فارس، أحمد بن فارس، معجم مقائیس اللغة، قم، مکتب الاعلام الإسلامی، 1404ق.
    9. ابن قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی، قاهره، مکتبة قاهره، 1388ق.
    10. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
    11. انصاری، مرتضی بن محمد‌امین، المکاسب المحرمة، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، 1415ق.
    12. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، قاهره، المطبعة الکبری الأمیریة، 1422ق.
    13. بهجت، محمدتقی، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات شفق، 1384ش.
    14. بیهقی، احمد بن الحسین، السنن الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1422ق.
    15. جصاص، احمد بن علی، أحکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق.
    16. ________________ ، شرح مختصر الطحاوی، بیروت، دارالبشائر الإسلامیة، 1431ق.
    17. حرعاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشعیة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسۀ آل‌البیت، 1409ق.
    18. حلی، ابن ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
    19. خمینی، سید روح‌الله، المکاسب المحرمة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1415ق.
    20. خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسة اسماعیلیان، 1405ق.
    21. خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
    22. ________________ ، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌جا، بی‌نا، 1413ق.
    23. ________________، معتمد العروۀ الوثقی، قم، منشورات مدرسة دار العلم – لطفی، 1416ق.
    24. دارقطنی، علی بن عمر، سنن الدارقطنی، بیروت، مؤسسۀ الرسالة، 1424ق.‌
    25. دبیان، ابن محمد، المعاملات المالیة أصالة و معاصرة، بی‌جا، بی‌نا، 1432ق.
    26. زمخشری، محمود بن عمر، أساس البلاغة، بیروت، دارصادر، 1979م.
    27. سبزواری، محمد‌باقر، کفایة الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1423ق.
    28. شافعی، محمد بن ادریس، الأم، بیروت، دارالمعرفة، 1410ق.
    29. زرکشی، محمد بن عبدالله، شرح الزرکشی، ریاض، دارالعبیکان، 1413ق.
    30. طحاوی، احمد بن محمد، شرح معانی الآثار، ریاض، عالم الکتب، 1414ق.
    31. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
    32. ___________________ ، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
    33. ___________________ ، الرجال، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1373ش.
    34. ___________________ ، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتب العربی، 1400ق.
    35. عاملی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1412ق.
    36. عراقی، ضیاء‌الدین، نهایة الأفکار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
    37. علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسۀ آل البیت علیهم السلام، 1388ق.
    38. _______________________ ، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
    39. _______________________ ، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، 1412ق.
    40. علی بن موسی، فقه الرضا، مشهد، مؤسسۀ آل‌البیت، 1406ق.
    41. غزالی، محمد بن محمد، المستصفی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1413ق.
    42. فاضل لنکرانی، محمد جواد، مکاسب محرمه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، 1396ش.
    43. فراهیدی، خلیل بن أحمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1409ق.
    44. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چ1407ق.
    45. مالک بن أنس، الموطأ، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1406ق.
    46. محقق حلی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
    47. مسلم بن حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
    48. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، المقنعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
    49. نسائی، أحمد بن شعیب، السنن الکبری، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1421ق.
    50. نووی، یحیی بن شرف، المجموع شرح المهذب، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
    51. وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، قم، مدرسۀ الإمام باقرالعلوم، 1386ش.