طهارت ‌شرعی مواد خارج‌شده از استوما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

2 دانشجوی دکتری فقه‌ و مبانی حقوق ‌اسلامی، گروه حقوق، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران؛

چکیده

استوما دهانه‌ای برای دفع زوائد از بدن بوده و برای بیمارانی استفاده می‌شود که به دلیل برخی بیماری‌­ها، روده یا مقعدشان از چرخه دفع، خارج شده است. از مهم‌ترین مسائل فقهی در این‌مورد، طهارت یا نجاست مواد خارج‌شده از استوما (استومی، ایلئوستومی ‌یا ...) است؛ باعنایت به ‌مستحدث و مبتلابه بودن این مسأله در جامعه امروز و فقدان تحقیقی مستقل و اجتهادی در این‌مورد، ضرورت بحث از آن روشن می‌شود. نوشتارحاضر، با روش تحلیلی‌توصیفی، ضمن تبیین ‌موضوع، باتحلیل مبانی ‌فقهی، دوسوی مسأله را به بحث نشسته و از ‌رهگذر تبیین و تحلیل جوانب‌ مختلف آن، نتیجه‌گیری کرده، با نقد اصولی استناد به آیات، روایات و دیگر ادله قول به نجاست، تطبیق موضوع با مسأله تعارض اصل و ظاهر، بررسی اصول عملی در مسئله، ازجمله أصالة الطهارة و به اقتضای توقیفی دانستن مفهوم نجاست شرعی، وابسته بودن مفهوم عرفیِ غائط به خروج مواد از موضع معمول و معتاد و تحلیل داوری‌ عرف، قول به طهارت، مدلّل می‌شود؛ هم‌چنین به استناد قاعده نفی عسر وحرج، به عنوان مستند حکم ظاهری نیز احکام طهارت را بار می‌کنیم. اگرچه، ترجیح و لزوم رعایت نظافت و بهداشت نیز به حکم شرع و فطرت، روشن است.

کلیدواژه‌ها


[1]. ابن منظور، ابوالفضل، جمال الدین(1414)، لسان العرب، لبنان، بیروت: دار الفکر
[2]. ابوهلال عسکری، (1433)، معجم الفروق الغویه، قم: تحقیق موسسه نشر اسلامی
[3]. اشرفی، (1394)، تقریرات درس خارج
[4]. آخوند محمد کاظم خراسانی، کفایه الأصول، قم: آل البیت ع
[5]. آریانپور،عباس، (1367)، فرهنگ آریانپور، تهران: انتشارات امیرکبیر.
[6]. بجنوردی، سید محمد بن حسن موسوی‌،(1410)، قواعد فقهیه‌، تهران: عروج‌.
[7]. بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم،(1405)، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، قم: انتشارات اسلامی.
[8]. جبلی عاملی، زین الدین بن علی، (1403)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، بیروت: دار احیاء التراث العربی
[9]. حرعاملی، محمد بن حسن، (1416)،‌ تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشَّریعه،‌ قم: آل البیت ع
[10]. حلّی، ابن ادریس محمد بن منصور،(1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: انتشارات اسلامی
[11]. حلّی، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، ‌(1387  إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: اسماعیلیان
[12]. خامنه­ای، سیدعلی، (1399)، استفتاء، دفتر استفتاءات
[13]. خمینی، سید روح الله،(1368)، توضیح المسائل، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
[14]. ----------،(1421)، کتاب الطهارات، تهران:موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
[15]. خویی، سید ابو القاسم موسوی، (بی­تا)، منهاج الصالحین، بنیاد اسلامی محقق خویی
[16]. دهخدا، علی اکبر، (1373) لغت نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
[17]. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، (1416)، مفردات الفاظ قرآن، الدارالشامیه، دمشق، بیروت، 1416هـ ق
[18]. رحمتی، اعظم، (1397)، «بررسی حلیت خوردن گوشت کلونی»، مجله فقه پزشکی، دوره دهم، شماره 36
[19]. شاهین­فر، خاطره، نظری توکلی، سعید و همکاران،(1395)، «شمول پذیری قاعده لاحرج، نسبت به حرج های غیرجسمانی و پیامدهای فقهی آن»، مجله فقه پزشکی، دوره 8، شماره 26
[20]. شریفی اشکوری، الیاس،(1381)، فقرات الفقهیه، قم: نشر آل ایوب
[21]. طباطبایی یزدی، کاظم،(1381)، غایه القصوی فی ترجمه العروه الوثقی، مترجم: شیخ عباس قمی، قم: صبح پیروزی
[22]. طباطبایی، محمد حسین،(1417)، المیزان فی تفسیر القران، قم: مؤسسه الاعلمی
[23]. الطریحی النجفی، فخر الدین(1375)، مجمع البحرین،  تهران: مکتبه المرتضویه
[24]. طوسی، محمد حسن، (1364)، تهذیب الأحکام، تهران: دارالکتب الإسلامیه
[25]. ---------، (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبه المرتضویه
[26]. ---------، (1347)، جمل العقود فی العبادات، مشهد: دانشگاه مشهد
[27]. عاملی، شهیداول، محمد ابن مکی(بی­تا)، الدروس الشرعیه، قم: انتشارات‌اسلامی
[28]. -----------، (بی­تا)، القواعد و الفوائد، قم: نشر مفید
[29]. عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی، تمهیدالقواعد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
[30]. عبدالباقی، محمدفواد، (1393)، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، قم:نشر اسلامی.
[31]. فاضل هندی، (1416)، کشف اللثام عن قواعد الأحکام، قم: مؤسسة النشر الاسلامی
[32]. فاضل لنکرانی، محمد (1399)، استفتاء، دفتر استفتاءات  
[33]. ---------- ، (1381)، اصول فقه شیعه، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)
[34]. ----------، (1385)، ایضاح الکفایه، قم: نشر نوح.
[35]. مجلسی، محمدباقر، (بی­تا)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث
[36]. محقق حلی، جعفربن‌حسن، (بی­تا)، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، قم: آل‌البیت ع
[37]. محقق داماد‌، سید مصطفی،(1406)، قواعد فقه‌، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی‌
[38]. مدرسی، سید محمد تقی، (1381) احکام مطهرات و نجاسات، تهران: محبان الحسین
[39]. مشکینی اردبیلی، علی، (بی­تا)، مصطلحات الفقه، قم: الهادی.
[40]. مصطفوی، حسن، ‌(1368)، التحقیق فی‌کلمات القرآن، تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی
[41]. مصطفوی، سیدمحمدکاظم، (1421)، مائة قاعدة فقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
[42]. مظفر، محمدرضا، (1370)، اصول فقه، قم: سید عبدالله اصغری.
[43]. مکارم شیرازی ، ناصر، (1427)،  استفتائات جدید، قم: مدرسه الامام‌علی بن ابی‌طالب‌(ع)
[44]. ---------- ، (1399)، استفتاء، دفتر استفتاءات.
[45]. --------- ، (1424)، کتاب النکاح، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)
[46]. نجفی، محمدحسن، (1404)، جواهرالکلام فی‌شرح‌شرائع‌الإسلام، بیروت: دارإحیاء التراث
[47]. --------- ، (1373)، مجمع الرسائل، اهواز، نشر ردمک
[48]. ولائی، عیسی، (1387)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی
[49]. A. Bausys, J.Kuliavas, A. Dulskas, See fewer authors, of temporary ileostomy in patients with rectal cancer: A randomized controlled trial, Volume120, Issue2,August1, 2019, p 294
[50] . Barbara Morrow, RN, MSN, ILEOSTOMY GUIDE, A Publication of United stomy Associations of America, Inc. Nancy Gutman, RN, CWOCN 2011,p175
[51] . J. Shabbir, D. C. Britton, Stoma complications: a literature overview, Department of Colorectal Surgery, Frenchay Hospital, Bristol, UK, , Issue10, October 2010 ,Vol12,p958
[52] . J.Shukla Fabrizio Michelassi, Colostomy, Reference Module in Biomedical Sciences, Encyclopedia of Gastroenterology (Second Edition), 2020, P 686
[53] . Miller-Keane, Encyclopedia and Dictionary of Medicine, Nursing, and Allied Health, Seventh Edition. © 2003 by,p1025