تعارض اقرار با امارات قضایی در آراء فقها و حقوق کیفری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق

چکیده

یکی از مباحث پر اهمیت در ادله اثبات دعوا، مسأله طریقیت و موضوعیت اقرار است که در این پژوهش از حیث کیفری مورد توجه قرار گرفته است. بدین جهت، در فرض موضوعیت، اقرار بنفسه واجد ارزش است و لذا به محض اقرار مقر، حکم در مورد او اجرا می‌شود. ولی در فرض طریقیت، در صورتی واجد ارزش است که موجب کشف واقع شود؛ لذا قاضی با عدم اقناع می‌تواند اقرار را کان لم یکن بداند. نظر فقها در مورد موضوع تحقیق در بررسی تعارض دو طریق و یا نحوه استنباط از متن روایت (دو اقرار به یک قتل) و یا تصریح به طریقیت و یا موضوعیت قابل کشف است. گفتنی است قوانین کیفری علیرغم ابتنا بر فقه، صراحت نداشته و بعضا متعارض جلوه می‌کنند. آنچنان که در این مقاله به اثبات رسیده است طریقیت اقرار با مبانی فقهی و اصول حقوقی کاملا سازگار است.

کلیدواژه‌ها


[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق)، «لسان العرب»، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
[2]. آشتیانی، محمد حسن بن جعفر (1369 ق) «کتاب القضا»، تهران: چاپخانه رنگین، چاپ نخست.
[3]. بجنوردی، حسن بن آقا بزرگ موسوی‏ (1419 ق)، «القواعد الفقهیة»، قم، نشر الهادی‏، چاپ دوم.
[4]. تبریزی، جواد بن علی‏ (بی تا)، «أسس القضاء و الشهادة»، بی جا: قم، چاپ نخست.
[5]. حرّ عاملی، محمد بن حسن بن علی (1409 ق)، ‏«وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه»، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام‏، چاپ نخست.
[6]. حسینی شیرازی، سید محمد (1409 ق)، «کتاب القضا»، بیروت: دارالعلم.
[7]. حلبی، ابن زهره، حمزة بن علی حسینی (1417 ق)، «غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع»، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
[8]. حلبی، ابو الصلاح تقی الدین بن نجم الدین (1403 هـ. ق)، «الکافی فی الفقه»، اصفهان: بی جا، چاپ نخست.
[9]. حلی، محقق نجم‌الدین جعفر ین حسن، (1408 ق)، «شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام»، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
[10]. حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1413 ق)، «مختلف الشیعة فی أحکام الشریعه»، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏‏، چاپ نخست.
[11]. حیدری، سیدعلی‌نقی (1412 ق)، «اصول الاستنباط»، بی جا: شورای مدیریت حوزه علمیه قم.
[12]. خراسانی، آخوندمحمدکاظم‌بن‌حسین‏ (1409 ق) «کفایة الأصول»، بی‌جا: مؤسسه آل‌البیت«ع».
[13]. خمینی، سیدروح‌اللَّه موسوی (بی‌تا)، «تحریر الوسیلة»، قم: ‏مؤسسه دار العلم، چاپ نخست
[14]. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
[15]. خویی، سیدابو القاسم موسوی (بی‌تا)، «مصباح الفقاهه»، بی‌جا.
[16]. راغب اصقهانی، حسین‌بن‌محمد (1412 ق)، «المفردات فی غریب القرآن»، بیروت: دارالعلم الدار الشامیه، چاپ نخست.
[17]. شهید ثانی، زین الدین بن علی بن احمد عاملی (1410 ق)، «الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة»، قم: کتابفروشی داوری.
[18]. ---------- (1413ق)، «مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام»‏، قم‏: مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
[19]. شیخ انصاری، مرتضی بن محمد امین (بی تا)، «فرائد الأصول»، بی جا: دفتر انتشارات اسلامی
[20]. صدر، سیدمحمدباقر (1408 ق)، «مباحث الأصول»، بی‌جا.
[21]. ----------، (1417 ق)، «بحوث فی علم الأصول» ، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی
[22]. صدرالدین شیءرازی (بی تا)، «الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة» ، بی جا
[23]. طباطبائی، صاحب ریاض، سید علی بن محمد بن ابی معاذ، (1409 ق)، «الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع»، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ نخست
[24]. ----------، (1418 ق)، «ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل»، قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام، چاپ نخست
[25]. طباطبایی، سیدمحمدحسین، (1414ق)، «بدایه الحکمه»، بی‌جا.
[26]. طوسی، ابوجعفر محمد‌بن‌حسن (1400 ق)، «النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی»، بیروت، ‏دار الکتاب العربی‏، چاپ دوم.
[27]. عاملی، جواد بن محمد حسینی (بی تا)، «مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمه»، بی‌جا
[28]. عراقی، ضیاء الدین (1417ق)، «نهایة الأفکار»، بی جا: دفتر انتشارات اسلامی.
[29]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410 ق)، «کتاب العین»، قم: منشورات الهجرة، چاپ دوم.
[30]. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1394.
[31]. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392.
[32]. الکیدری، قطب الدین محمد بن حسین (1416 ق)، «إصباح الشیعة بمصباح الشریعه»، قم: مؤسسه امام صادق (ع)، چاپ نخست
[33]. کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1365 ش)، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
[34]. محقّق داماد، سیدمصطفی (1383ش)، «اصول فقه»، تهران: دفتر نشر علوم اسلامی
[35]. مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین (بی‌تا)‏، «القصاص علی ضوء القرآن و السنه»، قم: بی‌جا.
[36]. مروارید، علی‌اصغر(1421ق)، «موسوعه سلسله (المصادر الفقهیه)»، بیروت: دارالتراث اسلامی، چاپ نخست.
[37]. مظفر، محمدرضا (بی‌تا)، «اصول الفقه»، بی‌جا: انتشارات اسماعیلیان.
[38]. مکارم شیرازی، ناصر (1411ق)، «القواعد الفقهیة»، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین(ع)، چاپ سوم
[39]. میرمحمد صادقی (1389ش)، «جرأیم علیه اشخاص»، تهران: میزان.
[40]. نجفی، محمدحسن‌بن‌باقر، (بی‌تا)، «جواهر الکلام فی شرح شرأیع الاسلام»، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.