بررسی فقهی حقوقی نقش طلاق عاطفی در زوال احصان زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج

چکیده

طلاق عاطفی از منظر روانشناسان به جدایی اعلام نشده، گفته می­شود که در نتیجۀ آن با گسست روابط عاطفی زوجین، امکان تمتع جنسی از یکدیگر زائل می­شود. این نوع از طلاق در فقه و حقوق رسمیّت ندارد اما احکام فقهی و حقوقی می­تواند بر آن مترتب شود. از نگاه فقهی در باب زنا با شرایطی به مرد زن­دار، محصن و به زن شوهردار، محصنه گفته می­شود که اشاره به امکان تمتّع جنسی زوجین از یکدیگر در تحقّق احصان دارد. ماده 227 قانون مجازات با مقرّر نمودن این ملاک به مصادیقی در زوال احصان اشاره می­کند که با وجود آن امکان تمتّع میسّر نیست. پژوهش حاضر درصدد تبیین نقش طلاق عاطفی در زوال احصان است. فرض این است که جدایی عاطفی از مصادیق سقوط احصان می­باشد که می­تواند در تعیین حکم، نقش داشته باشد.
 

کلیدواژه‌ها


[1]. آزادی، شهدخت؛ سهامی، قهرمانی؛ سوسن؛ قلی پور، گلناز(1389). «ارزیابی عامل اجتماعی زمینه ساز طلاق عاطفی در میان کارنان زن شرکت بهره‌برداری نفت گچساران». فصلنامه زن و بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران، شماره 3، پاییز، صص 103-117.
[2]. آملی، میرزا هاشم، (1406‍ق). المعالم المأثورة. قم، مؤلف الکتاب.
[3]. ابراهیمی، سمیه؛ بنی فاطمی، حسین(1391). «طلاق عاطفی و عوامل مرتبط با آن در شهرستان نقده». مطالعات جامعه شناسی، دوره5، شماره 17، زمستان، صص 22-7.
[4]. ابن‌اثیر، مبارک بن محمد، (1404ق). النهایه فی غریب الحدیث و الاثر. قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
[5]. ابن‌منظور، محمد بن مکرم(1414ق). لسان العرب. سوم، بیروت، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
[6]. ابو الحسین، احمد بن فارس بن زکریا(1404ق). معجم مقائیس اللغه. قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
[7]. احمدی، حبیب (1386ش). جامعه شناسی انحرافات. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
[8]. اخوان تفتی، مهناز (1388). «پیامد طلاق در گذر از مراحل آن». مطالعات زنان، دانشگاه الزهرا، سال اول، شماره4، صص125- 152.
[9]. اصفهانی، مجلسی اول، محمد تقی(1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.
[10]. اسفندیاری­فر، مطهره(1397). «شیوع طلاق عاطفی در خانواده ها». پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته روانشناسی گرایش بالینی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، ص5.
[11]. افروز، غلامعلی(1389). روان­شناسی رابطه­ها. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
[12]. امینی، ابراهیم(1384). آئین همسرداری (اختلاف خانواده). تهران، انتشارات اسلامی.
[13]. باستانی، سوسن؛ گلزاری، محمود؛ روشنی، شهره (1390). «پیامدهای طلاق عاطفی و استراتژی‌های مواجهه با آنان»فصلنامه خانواده پژوهی، تهران، سال هفتم، شماره26، تابستان، صص 241-251.
[14]. ---------- (1389ش). «بررسی علل و سبب شناسی طلاق هیجانی». فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران به دوره 1، شماره 3، صص 20-.1
[15]. بخارایی، احمد،(1386). جامعه­شناسی زندگی های خاموش در ایران. تهران، پژواک جامعه.
[16]. بهجت گیلانی، محمد تقی(1428ق). استفتاءات. قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت.
[17]. بهمن پوری، عبدالله؛ نظری کله جویی، قاسم(1392). «اسباب تحقق و زوال احصان در جرائم منافی عفت با رویکردی به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392». فصلنامه فقه و اصول دانشگاه فردوسی مشهد، سال 51، شماره3، ص118.
[18]. پروین، ستار؛ داوری، مریم؛ فریبرز، محمد(1391). «عوامل جامعه شناختی موثر در طلاق عاطفی در سن خانواده­های تهرانی». فصلنانه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، شماره 56، تابستان، صص154-120.
[19]. پورحسین، رضا؛ بیدست، فهیمه (1393). «برآورد درستی­آزمایی آزمون طلاق عاطفی». مجله رویش روانشناسی، شماره8، پاییز، صص27-38.
[20]. تبریزی، مصطفی (1385). فرهنگ توصیفی خانواده و خانواده درمانی. چاپ اول، تهران، انتشارات فراروان.
[21]. تبریزی، جواد بن علی (1417‍ق). أسس الحدود و التعزیرات. قم، دفتر مؤلف.
[22]. ترمزی، محمدبن عیسی(1382). سنن الترمزی. مصر، شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی.
[23]. جمعی از پژوهشگران زیر نظر هاشمی شاهرودی، محمود(1423ق)، موسوعه الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت علیهم السلام. قم، موسسه دائر المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
[24]. ---------- (1417ق). معجم فقه الجواهر. بیروت، الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع.
[25]. حسینی جرجانی، امیر ابوالفتح(1404ق). تفسیر شاهی. تهران، انتشارات نوید.
[26]. حرّ عاملی، محمد بن حسن(1409ق). وسائل الشیعة. قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[27]. حلّی، یحی بن سعید( 1405 ق). الجامع للشرائع. قم، موسسه سید الشهداء العلمیه
[28]. حلّی، علّامه، حسن بن یوسف بن مطهر(1413 ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة. دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[29]. ---------- (1412‍ق) منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة.
[30]. حمیدی، نشوان ابن سعید (1420ق). شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم. بیروت، دار الفکر المعاصر.
[31]. خجسته­نام، طاهره(1397). «بررسی عوامل مؤثر بر طلاق عاطفی در بین زنان متأهل در شهرستان شیروان». پایان نامه دوره کارشناسی ارشد گروه آموزش علوم اجتماعی گرایش پژوهش اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر شریعتی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ص197.
[32]. خمینی، روح اللّه(؟). تحریر الوسیلة. قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.
[33]. دیلمی، سلاّر، حمزة بن عبد العزیز(1404‍ق). المراسم العلویة و الأحکام النبویة. قم، منشورات الحرمین.
[34]. روحی سراجی، عباس(1395). «جایگاه احصان در حدود». پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ص57.
[35]. سبزواری، عبد الأعلی (1413ق). مهذّب الأحکام. چهارم، قم، مؤسسه المنار - دفتر حضرت آیة الله.
[36]. ستوده، هدایت الله(1388). آسیب­شناسی اجتماعی: جامعه­شناسی انحرافات. تهران، انتشارات آوای نور.
[37]. شریف مرتضی، علی بن حسین(1415ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیة. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[38]. صدوق، محمد(1413ق). من لا یحضره الفقیه. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[39]. صفائی­راد، سوری؛ وارسته­فر، افسانه(1392). «رابطه بین تعارض­های زناشویی با طلاق عاطفی زنان مراجعه کننده به دادگاه­های شرق تهران سال 1390». فصلنامه پژوهش اجتماعی ، شماره 20، صص85-106.
[40]. صیمری، مفلح بن حسن ( 1408ق). تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف - منتخب الخلاف. قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
[41]. طوسی، محمد بن حسن(1407ق). االخلاف. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[42]. ---------- (1387ق). المبسوط. تهران، المکتبه المرتضویه لأحیاء الآثار الجعفریه
[43]. عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی(1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی - کلانتر). قم، کتابفروشی داوری.
[44]. ----------- (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
[45]. فراهیدی، خلیل ابن احمد (1410ق). کتاب العین. دوم، قم، نشر هجرت.
[46]. فیاض کابلی، محمد اسحاق (؟) منهاج الصالحین. بی­نا، بی­جا.
[47]. فیض کاشانی، محمدمحسن(؟)، مفاتیح الشرائع. قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
[48]. فیومی، احمد ابن محمد(1418ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم، منشورات دار الرضی.
 
[49]. قراچه، مریم؛ آزادی، شهدخت؛ افراسیابی، اردشیر(1390). «بدرفتاری همسر و کیفیت زندگی زنان متأهل». فصلنامه اندیشه و رفتار ، دوره پنجم، شماره 19، صص 64-55.
[50]. کلینی، ابو جعفر، محمد بن یعقوب (1407‍ق). الکافی (ط - الإسلامیة). چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
[51]. کید، وارن؛ استی، لیز(1389). مقدمه­ای بر جامعه شناسی مهارتی خانواده. ترجمه افسانه کمالی و فریبا سیدان، تهران، انتشارات دانشگاه الزهرا(س).
[52]. لنکرانی، محمد فاضل (1422ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة الحدود. قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
[53]. محقق حلّی، نجم الدین، جعفر بن حسن(1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[54]. محمدی، زهرا(1383). بررسی آسیب­ها اجتماعی زنان در دهه 80-1370. تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
[55]. مشکینی، میرزا علی، (1437ق)، مصطلحات الفقه. قم، موسسه دار الحدیث العلم و الثقافیه.
[56]. مفید، محمّد بن محمد بن نعمان(1413‍ق). المقنعة. قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید - رحمة الله علیه.
[57]. مطهری، مرتضی(؟). فقه و حقوق. قم، بی­نا.
[58]. مکارم شیرازی، ناصر، (1418ق). أنوار الفقاهة - کتاب الحدود و التعزیرات. قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام.
[59]. منتظری نجف‌آبادی، حسین علی(؟). رساله استفتاءات. قم.
[60]. موسوی اردبیلی، عبدالکریم(1427ق). فقه الحدود و التعزیرات. دوم، قم، مؤسسة النشر لجامعة المفید.
[61]. موسوی خویی، ابوالقاسم(1422ق). مبانی تکملة المنهاج. قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره.
[62]. موسوی گلپایگانی، محمد رضا (1412ق). الدر المنضود فی أحکام الحدود. قم، دار القرآن الکریم.
[63]. ---------- (1409ق). مجمع المسائل. دوم، قم، دار القرآن الکریم.
[64]. نجفی، محمد حسن(1404‍ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[65]. نراقی، محمدمهدی(1388). أنیس المجتهدین فی علم الاصول. ج1، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
[66]. واسطی زبیدی، محمد مرتضی(1414‍ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
[67]. وجدانی فخر، قدرت الله (1426ق). الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة. دوم، قم، انتشارات سماء قلم.
[68]. ویلیام، جی­گود(1352). خانواده و جامعه. ترجمه ویدا ناصحی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
[69]. یزدانی، عباس؛ حقیقتیان، منصور؛ کشاورز، حمید(1392). «تحلیلی بر کیفیت زندگی زنان دچار طلاق عاطفی (معالعه موردی: شهرکرد)». فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال دوم، شماره 6، بهار، صص 185 – 159.