تاملی بر انطباق قاعده علی الید بر انتقال غیر مجاز داده- پیام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد قائمشهر

2 دانش آموخته ی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه پیام نور تهران؛

چکیده

تطبیق قاعده علی‌الید بر انتقال غیر مجاز داده- پیام، با دشواری‌های ماهوی مواجه است، که در تفسیر آن ناگزیر باید به عرف مراجعه کرد. آنچه از ظاهر واژه " أخذ " مستفاد و متبادر است، گرفتن حسی است، در حالی‌که در فضای اینترنتی، أخذ به معنای مذکور موضوعیت ندارد، زیرا صرفا انتقال مجموعه‌ای از اطلاعات است. در عین حال برخی معتقدند واژه أخذ تنها در معنای گرفتن حسی ظهور ندارد، بلکه با توجه به شواهدی که از آیات و روایات وجود دارد، موضوع له لفظ مزبور، قابل توسعه است و کاملا از نظر عرفی بر انتقال داده-پیام نیز صادق است. همچنین از آن­جایی که داده پیام در حکم عین به شمار می‌آیند، در مقام تأدیه، همان اعتبار موجود، مسترد می­شود. اما در صورت تلف، چون داده‌های ارزی در جهان اعتباریات، معتبر گشته‌اند، از این رو قیمی محسوب می‌شوند؛ که البته این باور از معاضدت‌های عرفی نیز برخوردار است. روش تحقیق، نظری و بنیادی بوده که با پردازش داده‌ها به کشف مجهول پرداخته است و شیوه کار نیز اسنادی می‌باشد. غرض از این نگاشته تطبیق وازگان أخذ و تأدیه بر انتقال غیرمجاز داده-پیام است. نتیجه آنکه انتقال، عرفا مصداقی از معنای أخذ است که شواهدی نیز آن را پشتیبانی می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها


[1] قرآن کریم
[2] آخوند خراسانی، محمد کاظم (1406 ق). حاشیه مکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
[3] ـــــــــــــ ( 1409 ق). کفایه الاصول، موسسه آل البیت (ع)الاحیا التراث، قم-ایران.
[4] اصفهانی، محمدحسین( 1418 ق). حاشیه مکاسب، بی چا، المحقق.
[5] امامی، سیدحسن (1377 ش). حقوق مدنی، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، چاپ 19.
[6] امام، سیدمحمدرضا؛ بهمن­پور، عبدالله (1387 ش). کیفیت ضمان در غصب با رویکرد انتقادی به مفهوم مثلی و قیمی، قم، مجله معرفت، سال هفدهم، شماره 134.
[7] امام خمینی، سید روح الله (1323). البیع، قم، اسماعیلیان، چ 3.
[8] ـــــــــــــ ( 1379ش). تحریر الوسیله، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
[9] انصاری، شیخ مرتضی(1375 ش). المکاسب، تبریز، مطبعه الاطلاعات، چ 2.
[10] جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388 ش). حقوق اموال، تهران، گنج دانش.
[11] حائری شاه باغ، سید علی (1376 ش). شرح قانون مدنی، انتشارات گنج دانش تهران، چاپ اول.
[12] حائری، سیدکاظم(1372). «مجموعه سخنرانی­ها و مقالات چهارمین سمینار بانکداری اسلامی»، تهران، موسسه بانکداری اسلامی.
[13] حسینی مراغه­ای، سیدمیرفتاح (1417 ق). العناوین الفقهیه، قم، موسسه نشر اسلامی التابعه لجماعه المدرسین.
[14] حقانی، منوچهر(1385). زبان تخصصی کامپیوتر، (ترجمه، فرهاد توحیدی)، نشر سمت، چاپ سوم.
[15] دشتی، محمد (1392 ش). نهج البلاغه، یاسین نور، چاپ اول.
[16] دهخدا، علی­اکبر ( 1377 ش). لغت نامه دهخدا، تهران: انتشارات موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم.
[17] راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن، دارالثامیه بیروت، لبنان.
[18] رضایی، علی (1393). حقوق تجارت الکترونیکی، چاپ دوم، تهران، میزان.
[19] سبحانی، جعفر(؟). اسماء و صفات الهی در قرآن، نشر موسسه تحقیقات و تعلیمات امام صادق (ع) قم.
[20] شهید ثانی، زین الدین بن علی (1410 ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، داوری.
[21] شهیدی، مهدی(1391). «اصول قراردادها و تعهدات»، تهران: انتشارات مجد، چاپ پنجم.
[22] شهیدصدر، محمدباقر (1410ق).الاسلام یقود الحیاه، بیروت دارالمعارف المطبوعات.
[23] علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر( 1374ق). تذکره الفقهاء، نجف، جاپ هجری.
[24] عمید، حسن (1386ش). فرهنگ فارسی عمید، تهران: انتشارات امیرکبیر.
[25] فاضل لنکرانی، محمدجواد (1383 ش). قواعد فقهیه، مرکز فقه الائمه الاطهار (ع) قم، ایران.
[26] کاتوزیان، ناصر (1388 ش). اموال و مالکیت، نشر میزان، تهران، ج 26.
[27] نراقی، احمدبن­محمد مهدی (1425 ق). الحاشیه علی الروضه البهیمه، قم، دفتر انشترات اسلامی.
[28]  ـــــــــــــ (1408 ق). عوائدالایام، منشورات مکتبه بصیرتی، قم.
[29] نجفی، محمد بن حسن بن باقر (1981 م). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ 7، بیروت، داراحیاء التراث.
[30] نظری، حسن؛ میرجلیلی، سیدحسین؛ داوودی، پرویز (1390). پول در اقتصاد اسلامی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، نشر سمت.
[31] مجلسی، محمدباقر، (؟). بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت – لبنان.
[32] محقق داماد، سید مصطفی (1376 ش). قواعد فقه، انتشارات سمت.
[33] محمدی، مرتضی (1393 ش). انعقاد قراردادهای الکترونیکی، چاپ اول، قم: دانشگاه مفید.
[34] مکارم شیرازی، ناصر (1397 ش). تفسیر نمونه، نشر دار الکتب الاسلامیه.
[35] معرفت، محمدهادی (1388). «احکام فقهی پول»، فصلنامه فقه اهل البیت علیهم السلام، ش7.
[36] معلوف، لویس (1388 ش). المنجد فی اللغه، نشر اسلام.
[37] معین، محمد (1387ش). فرهنگ معین، تهران: انتشارات امیرکبیر، 2جلدی.
[38] مصطفوی، حسن (1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
[39] مظفر، محمدرضا (1378 ش). اصول فقه، تحقیق: علی شیروانی، قم: انتشارات دارالعلم، [بی­چا]
[40] موسوی بجنوردی، محمدکاظم (1370 ش). دائره­المعارف اسلامی، تهران، مرکز دائره­المعارف بزرگ اسلامی.
[41] موسوی بجنوردی، سید محمد حسن (1372 ش). نقش اوراق مالی در فقه اسلام، رهنمون، ش6.
[42] ـــــــــــــ  ( 1324 ش). القواعد الفقهیه، طهران، انتشارات دلیل ما.
[43] موسایی، میثم (1384 ش). «بررسی دلایل جبران کاهش ارزش پول»، پژوهش­نامه­ی بازرگانی، ش34.