بازپژوهی خیار حیوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شهرکرد

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

خیار حیوان از جمله احکام توقیفی در فقه شیعه است که شناسایی ابعاد آن با توجه به ضعف قانون مدنی و ابتنای قوانین بر موازین شرعی لازم است. این خیار مختص گونه‌ایی خاص از حیوانات نیست. در مورد حیوانات تاکسیدرومی و پرندگان آمپامپه شده که «شی» تلقی می‌شوند خیار حیوان راه ندارد. این خیار در بیع و برخی حالات معاوضه جریان دارد و مختص مشتری است. وجود خیار حیوان در مبیع کلی محل اختلاف‌نظر است. این خیار از جمله احکام تکمیلی بوده که با شرط ضمن عقد یا اسقاط بعد از عقد قابل اسقاط است و تصرف دال بر رضایت به عقد نیز باعث سقوط این حق خواهد شد. وجود خیار حیوان در عقد فضولی و همچنین تصور این حق برای وکیل و آثار و تبعات اعمال حق فسخ ناشی از آن نیز در مقاله حاضر مورد بررسی قرار گرفته است.
 

کلیدواژه‌ها


[1] آخوندخراسانی، ملامحمدکاظم(1430). کفایه الاصول مع الحواشی علی زارعی سبزواری، 3 جلد، قم موسسه النشرالاسلامی.
[2] امامی، سیدحسن(بی‌تا). حقوق مدنی، انشارات اسلامیه، تهران.
[3] انصاری، مرتضی(1426). المکاسب، 4 جلد، صححه و علق علیه احمد الپایانی، قم، دارالحکمه.
[4] أبومحمد محمودبن‌أحمد(بی‌تا). عمدة القاری شرح صحیح البخاری، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
[5] تبریزی، میرزافتاح(1375). هدایه الطالب الی اسرار المکاسب، چاپخانه اطلاعات، تبریز.
[6] تبریزی، جوادبن‌علی(1426). منهاج الصالحین، 2 جلد، مجمع الإمام المهدی(عجل‌الله تعالی فرجه)، قم.
[7] تجلیل تبریزی، ابوطالب(1421). التعلیقة الاستدلالیة علی تحریر الوسیلة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره، تهران.
[8] جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سیدمحمود هاشمی(1417). معجم فقه الجواهر، 6 جلد، الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت.
[9] حر عاملی، محمد بن حسن(1409‏). وسائل الشیعة، مصحح: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام‏، قم‏، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏.
[10] حائری، سید علی بن محمد طباطبایی (1418). ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، 16 جلد، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام، قم.
[11] حکیم، سیدمحسن (1416). مستمسک عروه الوثقی، موسسه دارالتفسیر، قم.
[12] حکیم، سید محمد سعید طباطبایی (1415). منهاج الصالحین، 3 جلد، دار الصفوة، بیروت.
[13] حلّی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[14] حلّی، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1413). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام‌، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[15] حلّی، فخرالمحققین، محمد بن حسن بن یوسف(1387). ‌إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد‌، محقق/ مصحح: سیدحسین موسوی کرمانی - علی‌پناه اشتهاردی- عبدالرحیم بروجردی مؤسسه اسماعیلیان‌،‌ قم.
[16] حلبی، ابن زهره، حمزة بن على حسینی (1417).‌ غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع‌، مؤسسه امام صادق علیه السلام،‌ قم.
[17] خمینی، روح‌الله(1421). البیع، 4 جلد، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
[18] خمینی، روح‌الله(بی‌تا). تحریرالوسیله، موسسه مطبوعاتی دارالعلم، قم.
[19] خمینی، مصطفی(بی‌تا). مستند تحریر الوسیلة،‌ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
[20] روحانی قمّی، سید صادق حسینى(1429). منهاج الفقاهة، 6 جلد، انوار الهدی، قم.
[21] روحانی قمّی، سید صادق حسینی (بی‌تا). منهاج الصالحین، 3 جلد، بی‌نا، بی‌جا.
[22] سبحانی تبریزی، جعفر(1414). المختار فی أحکام الخیار، مؤسسه امام صادق علیه السلام، قم.
[23] سبحانی تبریزی، جعفر(1423). دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم.
[24] سیستانی، سیدعلی حسینی(1417). منهاج الصالحین، 3 جلد، دفتر حضرت آیة الله سیستانی، قم.
[25] شهبازقهفرخی، سجاد؛ آهنگران، محمدرسول و نوری، علیرضا(1394). زمان انتقال مالکیت در بیع عین معین. نشریه علمی ـ پژوهشی مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 7، پاییز و زمستان، صص116-95.
[26] شهیدی، مهدی(1390). تشکیل قراردادها و تعهدات، مجد، تهران.
[27] صافی گلپایگانی، لطف الله(1416). هدایة العباد، دار القرآن الکریم، قم.
[28] طباطبایی‌قمّی، سیدتقی(1413). عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب، 4 جلد، کتابفروشی محلاتی، قم.
[29] طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن(1407). تهذیب الأحکام، 10 جلد، دار الکتب الإسلامیة، تهران.
[30] طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن(1407). الخلاف، 6 جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[31] طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن(1387). ‌المبسوط فی فقه الإمامیة‌، محقق/ مصحح: سید محمد تقی کشفی، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة،‌ تهران.
[32] عاملی، سیدمحمدجواد حسینی(بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة (ط - القدیمة)، 11 جلد، دارإحیاء التراث العربی، بیروت.
[33] عاملی (شهیداول)، محمدبن‌علی (1414). غایه المراد فی شرح نکت الارشاد، موسسه النشر الاسلامی، قم.
[34] عاملی (شهیداول)، محمد بن علی (1417). ‌الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة،‌ دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، قم.
[35] عاملی(شهیدثانی) زین‌الدین بن علی(1412). الروضه البهیه فی شرح لمعه الدمشقیه المحشی ـ سلطان العلماء، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‌، قم.
[36] عبدالرحمن بن محمد بن أحمد بن قدامة المقدسی الجماعیلی الحنبلی، أبوالفرج، شمس الدین (بی‌تا). الشرح الکبیر علی متن المقنع، أشرف علی طباعته: محمد رشید رضا صاحب المنار، دارالکتاب العربی للنشر و التوزیع، بی‌جا.
[37] فاضل‌آبی، حسن بن ابى طالب یوسفی(1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[38] کاتوزیان، ناصر (1384). عقود معین، 4 جلد، شرکت سهامی انتشار، تهران.
[39] کاتوزیان، ناصر(1393). قواعد عمومی قراردادها، 5 جلد، شرکت سهامی انتشار، تهران.
[40] کابلی، محمد اسحاق فیاض(بی‌تا). منهاج الصالحین، 3 جلد، بی‌نا، بی‌جا.
[41] کاشف الغطاء نجفی، علی بن جعفر بن خضر(1422). شرح خیارات اللمعة، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[42] کلانتر، میرزا ابوالقاسم (1383). مطارح الانظار للشیخ الانصاری بالحواشی کلانتر، مجمع الفکر الاسلامی، قم.
[43] کلینی، محمد بن یعقوب (1407).‏ الکافی، مصحح: غفاری علی اکبر و آخوندی، محمد دارالکتب الإسلامیة تهران.
[44] محمدی‌خراسانی، علی(1383). تقریرات درس مکاسب، 9 جلد، با کوشش عبدالحسین فیاضی، الامام الحسن بن علی، قم.
[45] مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1423). فقه المعاملات، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
[46] نجفی، صاحب الجواهر، محمدحسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، دارإحیاء التراث العربی، بیروت.
[47] نجفی، بشیر حسین(1427). مصطفی الدین القیم، دفتر حضرت آیة الله نجفی، نجف.
[48] نوری، محمدعلی(1392). ترجمه قانون مدنی آلمان، انتشارات گنج دانش، تهران.
[49] نووی، یحیی بن شرف، المجموع، بیروت، دارالفکر، بی­تا.
[50] PET SHOP RULES,2010.