بررسی فقهی- حقوقی امکان اجرای حدّ در سرقت رایانه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی پردیس فارابی، دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، مدرس مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر قم،

چکیده

سرقت رایانه­ای جرمی است که از طریق رایانه انجام می­شود و تنوع و پیچیدگی نحوه ارتکاب آن موجب شده تا این سؤال مطرح شود که اگر تمامی شرایط سرقت مستوجب حدّ در یک سرقت رایانه­ای وجود داشته باشد، آیا می­توان حدّ سرقت را بر سارق رایانه‌ای نیز همچون سارقان فضای فیزیکی جاری نمود؟ در صورتی که در قانون جرایم رایانه­ای ایران تنها ماده 12 به مسئله سرقت رایانه­ای پرداخته است و این در حالی است که علاوه بر آن که مجازات­های تعیین شده در این ماده از بازدارندگی لازم برخوردار نمی­باشند، در مورد مسئله حدّ سرقت نیز سکوت شده است. اما بررسی­های انجام شده در این مقاله نشان می­دهد که این مجازات در این­گونه سرقت­ها قابل اجرا می­باشد زیرا عناصر مادی، قانونی و معنوی تشکیل­دهنده جرم سرقت در این­گونه سرقت­ها نیز موجود بوده و در نتیجه ماهیت سرقت­های رایانه­ای متفاوت با سرقت­های سنتی نمی­باشد و تنها تفاوت در محیط ارتکاب جرم، موجب تمایز این دو نوع سرقت شده است. لذا در این تحقیق که به شیوه کتابخانه­ای و با بررسی منابع موجود انجام شده است چنین نتیجه­ به دست ‌آمد که اگر تمامی شرایط اجرای حدّ محقّق شود، می‌توان نسبت به مرتکب جرم سرقت رایانه­ای نیز حدّ سرقت را جاری نمود.

کلیدواژه‌ها


[1] ایزدی فرد، علی‌اکبر؛ پیردهی حاجی کلا، علی (1389). سرقت اینترنتی: حدی یا تعزیری؟ مطالعات اسلامی: فقه و اصول، سال 42، شماره1/84، بهار و تابستان 1389، ص 45-68.
[2] باستانی، برومند (1383). جرائم کامپیوتری و اینترنتی جلوه­ای نوین از بزهکاری. تهران، بهنامی.
[3] بای، حسین­علی؛ پورقهرمانی، بابک (1388). بررسی فقهی حقوقی جرایم رایانه­ای. قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، معاونت پژوهش، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
[4] بروجردی، سیدحسین (1387). جامع الاحادیث الشیعه. تهران، فرهنگ سبز.
[5] حرّالعاملی، محمد بن الحسن (1416). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه. چاپ دوم، قم، آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
[6] حضرتی شاهین­دژ، صمد (1391). ماهیت فقهی و حقوقی سرقت الکترونیکی. ماهنامه کانون. اردیبهشت ماه، شماره 128، ص75-93.
[7] خلیلی، حمزه (1390). چگونگی مجازات سرقت. قم، ابتکار دانش.
[8] خمینی، امام روح­الله (1386). تحریرالوسیله. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، چاپ دوم، قم، دارالعلم.
[9] سالاری، مهدی (1389). سرقت تعزیری و رایانه­ای. تهران، میزان.
[10] شاهمرادی، خیرالله (1391). بررسی جرم سرقت رایانه‌ای و تطبیق آن با سرقت سنتی در نظام حقوقی ایران. دانشگاه قم، مرکز آموزش الکترونیکی.
[11] شهید ثانی، زین الدین بن علی (1385). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم، داوری.
[12] صدوق، محمد بن علی (1404). من لایحضره الفقیه. چاپ دوم، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
[13] طریحی، فخرالدین بن محمد (1403). مجمع‌البحرین. چاپ دوم، بیروت، م‍ؤسسه الوفاء.
[14] طوسی، محمد بن الحسن (1390). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
[15] طوسی، محمد بن الحسن (1428). المبسوط فی فقه الامامیه. چاپ چهارم، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
[16] طوسی، محمد بن حسن (1400). النهایه فی مجرد الفقه و الفتوی. چاپ دوم، بیروت، دارالکتاب العربی.
[17] علامه­حلّی، حسن (1413). قواعدالاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. قم، نشر اسلامی.
[18] فتحی، حجت­الله (1393). شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی 1392 (حدود). قم، مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع).
[19] فیومی، احمدبن‌محمد (1374). مصباح ‌المنیر. قم، منشورات دارالرضی.
[20] کلینی، محمد بن یعقوب (1367). الفروع من الکافی. چاپ دوم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[21] گلدوزیان، ایرج (1384).  بایسته­های حقوق جزای عمومی، چاپ دوازدهم، تهران، میزان.
[22] مجلسی، محمدتقی (1403). بحارالانوار. بیروت، دارالاحیاء­التراث العربی.
[23] محمدنسل، غلامرضا (1392). حقوق جزای اختصاصی جرایم رایانه­ای در ایران. تهران، میزان.
[24] معین، محمد (1377). فرهنگ فارسی. چاپ دوازدهم، تهران، امیرکبیر.
[25] موسوی، روح­الله؛ قربانی، حبیب (1389). سرقت­های اینترنتی: عدالت در حد است یا تعزیر؟ مجموعه مقالات اولین همایش ملی فقه و مسائل مستحدثه (نوظهور). ساری، مرکز انتشارات توسعه علوم، ص709-722.
[26] نجفی، محمد حسن (1390). جواهرالکلام. ترجمه اکبر نایب زاده، تهران، خرسندی.