بررسی فقهی تأثیر حیثیت بر روند دادرسی کیفریِ مربوط به حق الناس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آیت الله حائری میبد

2 دانشجوی دکترای فقه و حقوق جزای دانشگاه آیت الله حائری میبد،

چکیده

در بسیاری از دادرسی­های کیفری حیثیت افراد در معرض خطر است. از آنجا که حیثیت از آثار فردی و اجتماعی فراوانی برخوردار است و شرع اهتمام به حفظ حیثیت افراد دارد و با توجه به سایر ادله و قواعد در فقه؛ مانند: قاعدۀ لا ضرر، اصل شخصی بودن مجازات و ... و از آنجا که ادلۀ عدم تاثیر حیثیت مانند: اهتمام شرع به حق الناس، عدالت در دادرسی، اجماع و... تمام نمی‌باشد، اثبات می شود که اگر روند معمول دادرسی کیفریِ مربوط به حق الناس، منجر به آسیب دیدن آبرو شود، بر قاضی لازم است در چارچوب و تحت ضابطۀ مشخص، دادرسی را به گونه‌ای هدایت کند که مانع آسیب حیثیتی شود. در صورتی که امکان جلوگیری از این آسیب نباشد، با توجه به تزاحم لزوم دادرسی و لزوم حفظ حیثیت، لازم است بر اساس قاعدۀ تزاحم عمل نماید.

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم
[2]. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین‏ (1405). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، دار سید الشهداء للنشر.
[3]. ابن بابویه، محمد بن علی‏ (1362). الخصال‏، قم، جامعۀ مدرسین.
[4]. ـــــــــــــ (1406). ثواب الأعمال و العقاب الأعمال‏، قم، دار الشریف الرضی للنشر.
[5]. ــــــــــــــ (1413).‏ من لا یحضره الفقیه‏، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[6]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی‏ (1404). تحف العقول، قم‏، جامعة مدرسین.
[7]. ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407). عدة الداعی و نجاح الساعی، تهران، دار الکتب الإسلامی.
[8]. اردبیلی، احمد بن محمد (1403). مجمع الفائده و البرهان، قم،‌ دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌  ه.ق‌.
[9]. افروز، غلامعلی (1374). روان­شناسی کم­رویی، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
[10]. انصاری، مرتضی بن محمد‌ (1415).  القضاء و الشهادات‌، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
[11]. ایروانی، باقر (2007). شرح حلقه ثالثه‏، تهران، قلم.
[12]. بجنوردی، حسن (1419). القواعد الفقهیة، قم، نشر الهادی‌.
[13]. براندن، ناتالین (1375). رمز خویشتن­یابی یا روان­شناسی اعتماد به نفس و احترام به خویشتن، ترجمة جمال هاشمی، تهران، انتشار.
[14]. برقی، احمد بن محمد بن خالد (1371). المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیة.
[15]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (1410). غرر الحکم و درر الکلم‏، قم، دار الکتاب الاسلامی.
[16]. جزایری، محمد جعفر (1415). منتهی الدرایة، قم، دار الکتاب.
[17]. خمینی، سید روح اللّه (؟). المکاسب المحرمة‌، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره.
[18]. ــــــــــــــــ  (؟). صحیفۀ امام‏، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی( س).
[19]. خوانساری، سید احمد بن یوسف‌ (1405). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان‌.
[20]. رابرت آنتونی، ایدن (1426). رموز اعتقاد و اتکای به نفس، ترجمۀ اسماعیل کیوانی، تهران، انتشارات گلریز.
[21]. سبحانی‌نیا، محمد (1395). جوان و اعتماد به نفس، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[22]. شریف الرضی، محمد بن حسین (1414). ‏نهج البلاغة، قم، هجرت‏.
[23]. صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن‏، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی‏.
[24]. طباطبایی قمی، سید تقی (1425). هدایة الاعلام الی مدارک شرایع الاحکام، قم، انتشارات محلاتی.
[25]. طبرسی، احمد بن علی‏ (1403). الإحتجاج علی أهل اللجاج( للطبرسی)، مشهد، نشر مرتضی‏.
[26]. طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
[27]. عاملی، زین الدین بن علی (1413). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، موسسه المعارف الاسلامیه.
[28]. فلسفی، محمد تقی (؟). کودک از نظر وراثت و تربیت، تهران، هیئت نشر معارف اسلامی.
[29]. قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی
[30]. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
[31]. قانون آیین دادرسی کیفری
[32]. قانون آیین دادرسی مدنی
[33]. قانون مجازات اسلامی
[34]. قانون مدنی
[35]. قانون مسئولیت مدنی
[36]. قانون نظارت بر رفتار قضات
[37]. قمّی، سید تقی طباطبایی‌ (‌1426). مبانی منهاج الصالحین‌، قم، منشورات قلم الشرق.
[38]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
[39]. گلپایگانی، سید محمّد رضا (1413). کتاب القضاء، قم، مؤسسه دار القرآن الکریم.
[40]. لاری شیرازی، عبد الحسین‏ (1418). التعلیقة علی فرائد الأصول‏، قم، اللجنه العلمیه للموتمر.
[41]. لستر، پتر (1374). به خود اعتماد کنید، ترجمه محمد حسین سروری، قم، انتشارات مهر آیین.
[42]. محسنی، مرتضی (۱۳۷۶). دوره حقوق جزای عمومی، تهران، گنج دانش.
[43]. محقق داماد‌، سید مصطفی (1406). قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی‌.
[44]. مدنی، جلال الدین (1377). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر پایدار.
[45]. مراغی، سید میر عبد الفتاح، (1417). العناوین الفقهیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
[46]. مظفر، محمد رضا‌ (؟). حاشیة المظفر علی المکاسب، قم، حبیب‌.
[47]. مفید، محمد بن محمد (1413). الإختصاص، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
[48]. منتظری، حسین علی (1415). نهایة الأصول‏ (تقریرات درس آیت الله بروجردی)، تهران، نشر تفکر.
[49]. نائینی، محمد حسین (1388). تنبیة الامة و تنزیة الملة، قم، بوستان کتاب.
[50]. نجفی، محمد حسن (1981). جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[51]. نوایی نژاد، شکوه (1377). رفتارهای بهنجار و ناهنجار، تهران، انتشارات انجمن اولیا مربیان.
[52]. یزدی، مرتضی بن عبد الکریم حائری‌ (1426). شرح العروة الوثقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.