ولایت حاکم برتزویج و طلاق صغیراز نظرامامیه و اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام

چکیده

این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی، مبانی نظریات مختلف تزویج و طلاق صغیر توسط حاکم از دیدگاه امامیه و اهل سنت را  در دو بخش ذیل مورد نقد و بررسی قرار داده است: الف ـ نظرات فقهای فریقین درباره‌ی ولایت حاکم بر تزویج صغیرکه در سه نظریه خلاصه می‌شوند. ب ـ نظرات امامیه و اهل سنت پیرامون ولایت حاکم بر طلاق صغیرکه به نظر امامیه ولایت ندارد، مگر اینکه صغیر درحال بلوغ، مجنون باشد. و به نظر اهل سنت پدر و ولی قهری حق طلاق ندارند، که به دلیل اولویت، عدم ولایت حاکم بر طلاق بدست می‌آید. یافته‌های تحقیق: حاکم در صورتی بر تزویج صغیر ولایت دارد که صغیر، پدر، جدّ پدری و وصی هریک از آن دو را نداشته باشد که در این حالت، با شرط مصلحت و ضرورت، بر تزویج ولایت دارد، ولی نسبت به طلاق ولایت ندارد، این نظریه‌ با استناد به ادله‌ی متعدد به اثبات رسانده شده است.
 

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم.
[2]. ابن‌ادریس حلّی، محمد‌بن‌منصور‌ (1410‍ ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
[3]. ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی(1403ق‌). معانی الأخبار‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
[4]. ابن‌حزم، علی‌بن‌احمد (1351ق). المحلی بالآثار، قاهرة، الطباعة المنیریة.
[5]. ابن‌رشد قرطبی، محمد‌بن‌احمد (1425ق ـ 2004م). بدایةالمجتهد و نهایةالمقتصد، قاهره، دارالحدیث.
[6]. ابن‌قدامه مقدسی، عبدالله‌بن‌احمد (1388ق ـ 1968م). المغنی، قاهرة، مکتبة القاهرة.
[7]. ابن‌نجیم مصری، زین­الدین‌ (بی‌تا). البحر الرائق، بیروت، دار الکتاب الإسلامی.
[8]. اصفهانی، محمد‌بن‌حسن (1416ق‌). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
[9]. امیدی، جلیل (1377ش). «تجویز تزویج صغار»، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره63.
[10]. بحرالعلوم، محمد‌ (1403 ق). بلغة الفقیه‌،تهران، منشورات مکتبة الصادق.
[11]. بحرانی، یوسف (1405 ق‌). الحدائق الناضرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه .
[12]. بهوتی، منصور‌بن‌یونس (بی‌تا). کشاف القناع، بیروت، دارالکتب العلمیة.
[13]. جبعی عاملی، زین­الدین‌بن‌علی‌ (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، کتابفروشی داوری‌.
[14]. ـــــــــــ (1413 ق‌). مسالک الافهام‌، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة‌.
[15]. جزیری، عبدالرحمن (1406ق). الفقه علی المذاهب الاربعة، بیروت، دارالفکر.
[16]. جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد (1410ق). الصحاح، بیروت، دارالعلم للملایین.
[17]. حائری عاملی، علی‌بن‌محمد (‌1418 ق‌). ریاض المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع).
[18]. حرّعاملی، محمد‌بن‌حسن (1409 ق‌). وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت (ع).
[19]. حرانی، حسن‌بن‌علی (1404ـ1363 ق‏). تحف العقول، قم، جامعه مدرسین.
[20]. حسینی روحانی، صادق (1412 ق‌). فقه الصادق علیه السلام، ‌قم، دارالکتاب ـ مدرسه امام صادق (ع).
[21]. حکیم، محسن (1416 ق‌). مستمسک العروة الوثقی‌، قم، مؤسسة دارالتفسیر.
[22]. حکیم، محسن (1980م). منهاج الصالحین، تعلیق شهیدمحمدباقر صدر، بیروت، دارالتعارف.
[23]. حلّی، جعفر‌بن‌حسن (1408 ق‌). ‌شرائع الإسلام، قم، مؤسسه اسماعیلیان‌.
[24]. ــــــــــــــ (بی‌تا). المختصرالنافع، مصر، دارالکتاب العربی.
[25]. حلّی، حسن‌بن‌یوسف (1413‍ ق‌). قواعد الأحکام، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
[26]. خوانساری، احمد‌بن‌یوسف (‌‌1405 ق‌). جامع المدارک، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[27]. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعة الامام الخوئی، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی.
[28]. دسوقی، محمدبن احمد (بی‌تا). حاشیة الدسوقی، بیروت، دارالفکر.
[29]. زبیدی، محمد مرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر.
[30]. سبزواری، عبدالأعلی (‌1413 ق). مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار ـ دفتر حضرت آیة الله‌ سبزواری.
[31]. سرخسی، محمد‌بن‌احمد (1414ق ـ 1993م). المبسوط، بیروت، دارالمعرفة.
[32]. سعدی، جلال­الدین عبدالله (1423ق ـ 2003م). عقد الجواهرالثمینة، بیروت، دارالغرب.
[33]. سفارینی، محمدبن­أحمد (1428 ق ـ 2007م). کشف اللثام شرح عمدة الأحکام،کویت، وزارةالأوقاف و الشؤون الإسلامیة.
[34]. شاطبی، ابراهیم‌بن‌موسی (بی‌تا). الموافقات فی اصول الشریعة، بیروت، دارالکتب العلمیة.
[35]. شافعی، محمد‌بن‌ادریس (1410ق ـ 1990م ). الأم، بیروت، دارالمعرفة.
[36]. شیرازی، قدرت­الله انصاری و پژوهشگران (1429 ق). موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها‌‌، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
[37]. طرابلسی، عبدالعزیز‌ (1406 ق‌). المهذب‌، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه .
[38]. طوسی، محمد‌بن‌حسن‌ (1390 ق‌). الاستبصار، تهران، دار الکتب الإسلامیة‌.
[39]. ــــــــــــ (‌1407 ق). الخلاف، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
[40]. ــــــــــــ (1387 ق‌). المبسوط فی فقه الإمامیة‌، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة‌.
[41]. ــــــــــــــ (1400‍ ق‌). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی‌.
[42]. ــــــــــــــ (1407 ق‌). تهذیب الأحکام‌، تهران، دار الکتب الإسلامیة‌.
[43]. طوسی، محمد‌بن‌علی (1408ق). الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
[44]. طهریان، احمدعلی (بی‌تا). فقه الأسرة، بی­جا، بی­تا.
[45]. غزالی، محمد (1997م). الوجیز فی فقه الامام الشافعی، بیروت، دار الارقم.
[46]. فیض کاشانی، محمدمحسن (بی‌تا). مفاتیح الشرائع‌، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
[47]. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب (1407 ق‌). الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة‌.
[48]. لنکرانی، محمدفاضل (1425 ق‌). ‌تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة، قم، مرکز فقه ائمه اطهار (ع).
[49]. ماوردی، أبوالحسن (1419ق ـ 1999م). الحاوی الکبیرفی فقه مذهب الإمام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیة.
[50]. مغنیه، محمدجواد (1386ش). فقه تطبیقی مذاهب پنجگانه، ترجمه کاظم پورجوادی، تهران، سازمان انتشارات دانشگاهی.
[51]. مکارم شیرازی، ناصر (1424ق).کتاب النکاح، قم، انتشارات مدرسه امام علی (ع).
[52]. مهریزی، مهدی (1378ش). بررسی فقهی حقوقی ازدواج دختربچه­ها، ماهنامه پیام زن، آبان، شماره 92.
[53]. موسوی خمینی، روح­اللّه‌ (بی‌تا). تحریرالوسیلة‌، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم‌.
[54]. نجفی، محمدحسن‌ (1404‍ ق‌). جواهر الکلام‌، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‌.
[55]. نراقی، احمد‌بن‌محمد‌ (1417 ق‌). عوائد الأیام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
[56]. ــــــــــــــ (1415ق). مستند الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت (ع).
[57]. نووی، محیی­الدین (بی‌تا). المجموع شرح المهذب، بیروت، دارالفکر.
[58]. هندی، علاءالدین (1405ق‌ـ‌ 1985م). کنز العمال، بیروت، مؤسسة الرسالة.
[59]. یزدی، محمدکاظم (‌1409 ق‌). العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
[60]. یمنی، یحیی­بن­أبوالخیر (1421ق ـ 2000(. البیان فی مذهب الإمام الشافعی، جدة، دارالمنهاج.
[61]. http://bahjat.ir سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.