حقوق همبستگی، مکانیسم‌های متناقض بین‌المللی و مکانیسم‌های متناسب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری گروه حقوق دانشگاه تهران

چکیده

نسل سوم حقوق بشر عبارت از حقوق همبستگی است، که مبتنی بر برادری و همبستگی می‌باشد. کارل وسک این حقوق را مفهوم جدیدی از حیات بین‌المللی تلقی می‌نماید. به‌رغم این، همبستگی در مسیر حقوقی خود در محتوای متون و همچنین در عرصه بین‌المللی و اجرائی بیش از سه نسل دیگر تحت حاکمیت مکانیسم‌های متناقض استفاده از این حقوق  قرار گرفته است، که نهایتاً موجب دور شدن این حقوق از اهداف جهان سوم و حتی نتیجه بخش بودن آن به نفع کشورهای قدرتمند شده است. جهت بازگشت این حقوق به مسیر مورد انتظار کشورهای توسعه نیافته و تحقق برادری واقعی، مکانیسم‌های متناسب استفاده از این حقوق مطرح و پیشنهاد شده است. این مکانیسم‌ها از منظر مبانی فقه و حقوق اسلامی در آیات متعدد قرآن کریم از جمله (آیه 12 سوره حجرات) در خصوص مراعات امنیت شخصیت افراد، حتی در گفتارهای دوستانه اجتماعی و (آیه 92 سوره آل‌عمران) در تلقی نیکی به معنی بخشیدن بهترین‌ها و نیز مواردی از نهج البلاغه منعکس می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم
[2]. ابن بابویه، محمدبن علی، (1403 ق)، معانی الأخبار، مصحح/ محقق غفاری، علی‌اکبر، قم‏، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[3].  ــــــــــــــــــ ، (418 ه‍ ق)،  الهدایهَ، قم موسسهَ الامام الهادی (ع).
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمدبن علی، (1379 ق)، مناقب آل ابیطالب علیهماالسلام (لابن شهر آشوب)، قم، علامه.
[5]. احمدی، عیدی محمد، (1390)، کرامت انسانی و مجازات‌های بدنی از منظر اسلام و حقوق بشر غربی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
[6]. امیرارجمند، اردشیر، (از پاییز 73 تا تابستان 74)، «حفاظت از محیط‌زیست و همبستگی‌ بین‌المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، تهران، شماره 15، دفتر خدمات حقوقی.
[7]. انجیل متی.
[8]. پطروس غالی، پطروس، (1381)، «حقوق بین‌الملل در تکاپوی ارزش‌های خود، صلح، توسعه، دموکراسی»، ترجمه دکتر ابراهیم بیگ‌زاده، مجله تحقیقات حقوقی، تهران، شماره 36ـ35.
[9]. چنگ، گریس، (1384)، تقویت حقوق بشر با مسئولیت‌های بشر، در: مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی حقوق بشر، مرکز مطالعات حقوق بشر دانشگاه مفید، چاپ اول.
[10]. حسینی سیستانی، سیدعلی، (1392)،  رساله عملیه، قلم آذین رضا، چاپ دوم.
[11]. حیدری، حاجی حامد، متقی‌زاده، علی، (زمستان 1391)، «بازسازی الگوی بازاندیشی گیدنز بر مبنای مواضع اخیرتر او راجع به سنت»، مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره 1، شماره 3.
[12]. ذاکریان، مهدی، (1381)، حقوق بشر در هزاره جدید، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
[13]. شریف الرضی، محمد بن حسین، (1414 ق.)،  نهج البلاغة، ‏مصحح: صالح، صبحی، ‏ قم: هجرت.
[14]. طوسی، محمدبن‌الحسن، (1407 ق.)،‏ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، محقق / مصحح: خرسان، حسن الموسوی: تهران، دار الکتب الإسلامیه.
[15]. کلینی، محمد بن یعقوب، (1364)، الروضه من الکافی، مترجم: هاشم رسولی، تهران، علمیه اسلامیه، ج1.
[16]. وکیل، امیرساعد، پوریا عسگری، (1383)، نسل سوم حقوق بشر ـ حقوق همبستگی، تهران، انتشارات مجد.
[17]. Andersen, Erik André and Birgit Lindsnæs (2007), Public goods, Concept, definition, and method, in Towards New Global Strategies: Public Goods and Human Rights, Edited by Erik André Andersen Birgit Lindsnaes, The Netherlands, Martinus Nijhoff Publishers
[18]. Cassese, Antonio, (1998), Self-Determination of Peoples: A Legal Appraisal, Cambridge University Press, Cambridge.
[19]. Dinstein, Yoram, (1976), “Collective human rights of peoples and minorities”, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 25, 1976.
[20]. Donnelly, Jack (1990), Human Rights, Individuals Rights and Collective Rights, In: Human Rights in a Pluralist World: Individuals and Collectivities, The Editors: Jan Berting and others, Netherlands Commission for UNESCO, Meckler, Westport /London.
 [21]. Galenkamp, Marlies (1995), Collective Rights, Reports Commissioned by Advisory Committee on Human Rights and Foreign Policy of Netherlands, SIM Special 16,Utrecht.
[22]. Jones, Peter (2008), Group Rights, Stanford Encyclopedia of Philosophy, available in: https://plato.stanford.edu/entries/rights-group/
[23]. Makinson, David (1988), Rights of Peoples: Point of View of a Logician,   in: James Crawford (ed.), the Rights of Peoples, Clarendon Press, Oxford.
[24]. P. Spicker, Paul (2006), Liberty, Equality, Fraternity, UK, the Policy Press.
[25]. Rich, Roland. Y, (1982) “Right to Development as an Emerging Human Right”, Virginia Journal of International Law, 23.
[26]. SNS-89/CONF.602/7, (Final Report and Recommendations of an International Meeting of Experts on the Further Study of the Concept of the Rights of People for UNESCO, 22 February 1990).
 [27]. Vanderwal, Koo (1990), Collective Human Rights: a Western View, In: Human Rights in a Pluralist World: Individuals and Collectivities, The Editors: Jan Berting and others, Netherlands Commission for UNESCO, Meckler, Westport /London.
[28]. Waldron, Jeremy (1996), the Philosophy of Rights, in: An Encyclopedia of Philosophy, Edited by G. H. R. Parkinson, London, Routledge.
[29]. William, Felice (1996), Taking Suffering Seriously: The Importance of Collective Human Rights, State University of New York Press.