قلمرو کم‌فروشی در فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تفسیر و علوم قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مراغه

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

یکی از محرّمات و آسیب‌های روابط اقتصادی و اجتماعی، کم‌فروشی و «تطفیف» است. کم‌فروشی گرچه در حوزه تجارت و در بخش مکیل و موزون، ظهور و بروز بیشتری دارد ولی در حوزه‌های کاری، حقوقی، عبادی و اخلاقی نیز متصور است؛ بلکه هرگونه کاستی در حقوق مردم و کوتاهی در انجام تکالیف شرعی و اجتماعی نوعی تطفیف و کم‌فروشی است که بر اساس منابع فقهی و قوانین جمهوری اسلامی ایران ممنوع می‌باشد و قلمرو آن، شامل انواع مبیع (اعم از مکیل و موزون و غیر آن‌ها در فضای حقیقی و مجازی)، کوتاهی در انجام تعهدات کاری و خدماتی، کوتاهی همسران در انجام وظایف متقابل و کاستی در عبادات می‌شود.

کلیدواژه‌ها


[۱]. قرآن کریم.
[۲]. آلوسی، محمود (۱۴۱۵ ق). تفسیر روح المعانی فی التفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبد الباقی، بیروت، دارالکتب علمیه.
[۳]. ابن بابویه، محمد بن علی (؟). عیون اخبار الرضا (ع)، ترجمه: محمدتقی آقا نجفی اصفهانی. تهران، انتشارات علمیه اسلامیه.
[۴]. ابن بابویه، محمد بن علی (۱۳۶۷). من لا یحضره الفقیه، ترجمه: علی‌اکبر غفاری و محمدجواد غفاری. تهران، نشر صدوق.
[۵]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (۱۴۰۴ ق). تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، قم، جامعه مدرسین.
[۶]. ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب (۱۴۲۲ ق). المحررالوجیزفی التفسیر الکتاب العزیز، تحقیق: محمد عبدالسلام عبد الشافی. بیروت، دارالکتاب العربیه.
[۷]. ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۰۵ ق). لسان العرب. بیروت، دارصادر.
[۸]. احمد بن فارس، زکریا (۱۴۰۴ ق). معجم مقاییس اللغه، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون. قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
[۹]. انصاری، مرتضی (۱۴۲۸ ق). المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی
[۱۰]. بنکدار، مجید (۱۳۸۴). قانون مدنی، تهران، نشر اسپادان.
[۱۱]. بهشتی، احمد (۱۳۷۷). خانواده در قرآن، قم، بوستان کتاب.
[۱۲]. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (۱۴۱۰ ق). غررالحکم و درر الکلم، تحقیق و تصحیح: مهدی رجائی. قم، دارالکتاب الاسلامیه.
[۱۳]. جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۷). سیره پیامبران در قرآن، تحقیق: علی سلامی، تهران، مرکز نشر اسرا.
[۱۴]. حر عاملی، محمد بن الحسن (۱۴۰۹ ق). وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت (ع).
[۱۵]. حسین گلزار، مریم (۱۳۹۰). «رویکرد قرآن به اهل تطفیف با تکیه بر سوره المطففین». بینات، قم، شماره ۷۱، پاییز، صص ۲۱۷ـ۲۲۴.
[۱۶]. حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد (۱۳۶۳). تفسیر اثنی عشری. تهران، انتشارات میقات.
[۱۷]. خرازی، سید محسن (۱۳۸۳). «تطفیف (کم‌فروشی)»، فقه اهل‌بیت، قم، شماره ۳۹ـ۴۰، پاییز و زمستان، صص ۳ـ۱۵.
[۱۸]. دستغیب، عبدالحسین (؟). گناهان کبیره، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[۱۹]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (۱۳۸۳). المفردات فی غریب القرآن، ترجمه و تحقیق: غلامرضا خسروی حسینی، تهران، مکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه.
[۲۰]. شریعتی مزینانی، محمدتقی (۱۳۸۴). تفسیر نوین، تهران، موسسه تحقیقات علوم انسانی.
[۲۱]. طالقانی، محمود (۱۳۶۲). پرتوی از قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار.
[۲۲]. طباطبایی، محمدحسین (۱۳۷۴). المیزان فی التفسیر القرآن، ترجمه: محمدباقر موسوی همدانی. قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه قم.
[۲۳]. طبرسی، حسن بن فضل (۱۴۲۰ ق). مکارم الاخلاق، قم، الشریف الرضی.
[۲۴]. طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۶۰). مجمع‌البیان فی التفسیر القرآن، ترجمه: رضا ستوده، تهران، انتشارات فراهانی.
[۲۵]. طبری، محمد بن جریر (۱۴۱۲ ق). جامع البیان فی التفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
[۲۶]. طریحی، فخرالدین بن محمد (؟). مجمع البحرین، تحقیق: احمد الحسینی، بی‌جا، بی‌نا.
[۲۷]. عاملی، ابراهیم (۱۳۶۰). تفسیر عاملی، مشهد، انتشارات باستان.
[۲۸]. عروسی الحویزی، عبد علی بن جمعة (۱۴۱۵ ق). تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان.
[۲۹]. فخرالدین رازی، محمد بن عمر (؟). مفاتیح الغیب: تفسیر کبیر، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
[۳۰]. قرطبی، محمد بن احمد (۱۳۶۴). جامع لاحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو.
[۳۱]. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ ق). کافی، تحقیق و تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتاب الاسلامیه.
[۳۲]. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (۱۴۰۳ ق). بحارالانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار، تحقیق و تصحیح: جمعی از محققان، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
[۳۳]. مجموعه مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام (؟). تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام.
[۳۴]. محقق داماد، سید مصطفی (۱۳۹۵). تحصیل نامشروع مال در حقوق اسلامی، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
[۳۵]. محمدی ری‌شهری، محمد (۱۳۷۷). الصلاه فی کتاب و السنه، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، قم، موسسه فرهنگی دارالحدیث.
[۳۶]. مدرسی، محمدرضا (۱۳۷۷). تفسیر هدایت، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
[۳۷]. مراغی، احمد مصطفی (؟). تفسیر مراغی، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
[۳۸]. مصطفوی، حسن (۱۳۸۸). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز نشر آثار علامه المصطفوی.
[۳۹]. مطهری، مرتضی (۱۳۸۴). مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا.
[۴۰]. مظهر قراملکی، علی (۲۰۰۸ م). «فقه التطفیف من التفسیر الاقتصادی الی النهج الاجتماعی»، الاجتهاد والتجدید، لبنان، شماره ۱۱ و ۱۲، تابستان و پاییز، صص ۵۸ـ۷۵.
[۴۱]. معین، محمد (۱۳۷۱). فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
[۴۲]. مغنیه، محمدجواد (۱۳۹۰). التفسیر الکاشف، بیروت، دارالعلم الملایین.
[۴۳]. مقری الفیومی، احمد بن محمد بن علی (۱۴۱۴ ق). مصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، دارالهجره.
[۴۴]. مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴ ش). تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[۴۵]. منصور، جهانگیر (۱۳۷۸). مجموعه کامل قوانین و مقررات جزایی، تهران، نشر دیدار.
[46]. نجفی خمینی، محمدجواد (1398 ق). تفسیر آسان، تهران، انتشارات اسلامیه.