ماهیت توکیل و تاثیر فوت یکی از وکلاء در قوام عقد وکالت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز؛

چکیده

سؤال مهم مطرح در عرصه‌ی وکالت این است که در صورت فوت یکی از وکلای انتخابی توسط موکل یا وکیل، وکالت بقیه وکلاء به قوت خود باقی است یا وکالت آنها منفسخ می‌گردد؟ برای پاسخ دادن به این سؤال ابتدا درباره‌ی عقد یا ایقاع بودن عمل حقوقی وکالت (ماهیت)، آراء و استدلالات مربوطه آورده شده و سپس نظرات و استدلالات مربوط به علت انفساخ وکالت با مرگ یکی از طرفین عقد وکالت و انحلال نمایندگی در اثر ورشکستگی شخص حقوقی در عرصه حقوق تجارت را به بحث گذاشته و نهایتا عدم تاثیر فوت یکی از وکلای پیشین در سایر وکالتها در صورتی که وکیل جدید، وکیل موکل اول باشد، به عنوان نظر برگزیده انتخاب شده است.

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن مجید
[2]. ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، [حلّی]، [1410 ق]، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 2، چ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[3]. ابن منظور، محمد بن مکرم، [ابوالفضل جمال الدین]، 1414 ق، لسان العرب، ج 11، چ سوم، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دارصادر.
[4]. اسکینی، ربیعا ،1387، حقوق تجارت شرکت‌های تجاری، ج 1، چ سیزدهم، تهران، سمت.
[5]. اصفهانی، ابوالحسن، 1422ق، وسیلة النجاة مع الحواشی الامام‌ الخمینی، چ اول، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
[6]. افتخاری، جواد، 1379، اشخاص و تکالیف آنها، چ اول، تهران، ققنوس.
[7]. امیر معزی، احمد، 1388، نیابت در روابط تجاری و مدنی، چ اول، تهران، دادگستر.
[8]. بحرانی آل‌عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، 1405 ق، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج 20 و 22، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[9]. جبعی عاملی، زین‌الدین [شهید ثانی]، 1410 ق، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج4، چ اول، قم، کتابفروشی داوری.
[10]. ــــــــــــــــ ، 1425ق، مسالک‌الافهام، ج 5، چ سوم، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.  
[11]. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1388،الفارق دائرة المعارف عمومی حقوق، ج 5، چ دوم، تهران، کتابخانه گنج دانش.
[12]. ــــــــــــــــ ، 1380، فلسفه حقوق مدنی، ج 2، چ. اول، تهران، کتابخانه گنج دانش.
[13]. حائری، سیدمحمد مجاهد طباطبایی [بی‌تا]، کتاب المناهل، چ اول، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
[14]. الحدادی العبادی الیمنی، أبوبکر بن علی بن محمد [الزَّبِیدِیّ] [المتوفی: 800ه‍‌]، [بی‌تا]، الجوهرة النیرة، ج 3، [بی‌جا]، [بی‌نا].
[15]. حسن‌زاده، حیدر، 1393، حقوق تجارت اسناد تجارتی، چ اول، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
[16]. حلّی، حسن‌بن‌یوسف [علامه]، 1420ق، تحریر الاحکام الشرعیة با تصحیح ابراهیم بهادری، ج3، قم، مؤسسه امام صادق.
[17]. ــــــــــــــ ، 1414 ق،  تذکرة الفقهاء، ج 15، چ اول، قم، مؤسسه آل البیت.
[18]. ــــــــــــــ ، 1413 ق، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج 2، چ اول، قم، دفتر نشر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[19]. خوانساری، سیداحمد بن یوسف،  1405 ق، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج3، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[20]. دهخدا، علی‌اکبر، 1372، لغت‌نامه، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
[21]. رستم بازلبنانی، سلیم، 1406ق، شرح المجلة، بیروت، دارالکتاب العلمیة.
[22]. زین‌الدین بن إبراهیم بن محمد، المعروف بابن نجیم المصری [المتوفی: 970ه‍‌]، [بی‌تا]، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، ج 7، چ دوم، دار الکتاب الإسلامی.
[23]. الشربینی، محمدالخطیب، 1415 ق، مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ المنهاج، ج 3، چ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة.
[24]. طریحی، فخر الدین، 1416 ق، مجمع البحرین، ج5، چ سوم، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
[25]. طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، 1387 ق، المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 2، چ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
[26]. طوسی، محمد بن علی بن حمزه، 1408 ق، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، چ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی (ره).
[27]. عاملی، سیدجواد بن محمدحسینی، 1419 ق، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة [ط ـ الحدیثة]، ج 16و 21، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 
[28]. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی، 1410 ق، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، چ اول، بیروت، دار التراث ـ الدار الإسلامیة.
[29]. فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410 ق، کتاب العین، ج 5 ،چ دوم، قم، نشر هجرت.
[30]. الفرغانی المرغینانی، علی بن أبی بکر بن عبد الجلیل، أبو الحسن برهان الدین [المتوفی: 593ه‍‌] ـ [بی‌تا]،  الهدایة فی شرح بدایة المبتدی، ج 3، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
[31]. قمّی، سیدصادق حسینی روحانی، 1412 ق، فقه الصادق علیه السلام [للروحانی]، ج20، اول، قم، دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق علیه السلام.
[32]. عاملی، کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین، 1414 ق، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 8، دوم، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام.
[33]. کاتوزیان، ناصر، 1385، عقود معین، ج 4، چ پنجم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
[34]. ـــــــــــــــ ، 1393، قواعد عمومی قراردادها، ج 1 و 5، چ هشتم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
[35]. کاشانی، ابی‌بکربن ‌مسعود، 1982م، بدایع الصنایع فی ترتیب الشرائع، ج 6، بیروت، دارالکتاب العربی.
[36]. کیدری، قطب الدین، محمد بن حسین، 1416 ق، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام.
[37]. ماوردی بصری، محمدبن‌حبیب، [بی‌تا] ، الحاوی الکبیر، ج 6، [بی‌جا، بی‌نا]
[38]. محقق حلّی، نجم‌الدین، جعفر بن حسن، 1408ق، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام، ج 2، چ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[39]. مراغی، سید میر عبد الفتاح بن علی حسینی، 1417 ق، العناوین الفقهیة، ج2، چ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[40]. موسوی خمینی، روح اللّه، 1389، ترجمه تحریرالوسیله، ج 2، چ سوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خیمنی.
[41]. نجفی کاشف‌الغطاء، عباس، 1424 ق، منهل الغمام فی شرح شرایع الاسلام، ج 2، نجف اشرف، مؤسسه کاشف الغطاء.
[42]. نجفی، محمدحسن، [صاحب جواهر]، 1404 قجواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 27، چ هفتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
[43]. نجفی، کاشف الغطاء، محمد حسین بن علی بن محمدرضا، 1359 ق، تحریر المجلة، ج2، چ اول، نجف اشرف، المکتبة المرتضویة.
[44]. واسطی، زبیدی، حنفی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی، 1414 ق، تاج العروس من جواهر القاموس، ج 15، چ اول، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
[45]. یزدی، سیدمحمد کاظم طباطبایی، 1414 ق، تکملة العروة الوثقی، ج 1، چ اول، قم، کتابفروشی داوری.