استقلال در سببیت انکار ضروری دین و نقش علم در تحقق ارتداد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران؛

3 گروه حقوق، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران؛

چکیده

یکی از موجبات ارتداد که احکام ویژه‌ای در نظام کیفری اسلام بر آن مترتب می‌شود انکار یکی از ضروریات دین است. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا در انکار ضروری دین ـ که موجب ارتداد است ـ علم و آگاهی شخص انکارکننده هم نقش دارد یا اینکه انکار ضروری دین به هر صورتی که باشد موجب ارتداد می‌شود؟ در مقاله حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به نقش علم در انکار ضروری دین پرداخته‌ایم و نتایج حاصل از آن در مجموع بیانگر این است که علم و آگاهی انکارکننده به ضروری دین بودن آنچه انکار می‌کند از شروط اصلی تحقق ارتداد است. پس از بررسی اختلاف موجود بین فقهای امامیه در خصوص اینکه آیا انکار ضروری دین سبب مستقل برای ارتداد است یا انکاری که مستلزم انکار دین شود موجب ارتداد است؟ به این نتیجه رسیده‌ایم که انکاری موجب ارتداد است که مستلزم انکار دین باشد. بر همین اساس اگر انکار ضروری دین به دلیل وجود شبهه‌ای از طرف انکارکننده باشد نه تنها موجب ارتداد نیست، بلکه باید به شبهه او پاسخ داده شده و مورد ارشاد و راهنمایی عالمانه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


[1]. قران کریم
[2]. اردبیلی، احمد، (1403)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، انتشارات اسلامی.
[3]. اردبیلی، عبدالکریم، (1427)، فقه الحدود و التعزیرات، چ 2، قم، دانشگاه مفید.
[4]. امام خمینی، سیدروح‌الله، (1409)، کتاب الطهاره، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
[5]. انصاری، مرتضی، بی‌تا، کتاب الطهاره، قم، موسسه آل‌البیت.
[6]. جوهری، اسماعیل، (1410)، الصحاح، بیروت، دارالعلم.
[7]. حرعاملی، محمدبن حسن، (1409)، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل‌البیت علیهم‌السلام.
[8]. حکیم، محسن، ( 1416)، مستمسک العروه الوثقی، قم، دارالتفسیر.
[9]. حلی، حسن، (1410)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[10]. ـــــــــ ، (1413)، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[11]. ـــــــــ ، (1414)، تذکره الفقهاء، قم، موسسه آل‌البیت.
[12]. حلی، محقق، جعفر، (1408)، شرایع الاسلام فی المسائل الحلال و الحرام، چ2، قم، اسماعیلیان.
[13]. حلی، محمدبن حسن، (1387) ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان.
[14]. خویی، سید ابوالقاسم، (1418) التنقیح فی شرح العروة الوثقیقم، علی غروی.
[15]. ــــــــــــــــ ، (1416)، صراط النجاه، قم؛ نشر المنتخب.
[16]. راغب اصفهانی، حسین، (1412)، مفردات الفاظ قرآن، لبنان، دارالعلم.
[17]. شاهرودی، سیدمحمود، (1423)، موسوعه الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت، قم، موسسه دایره المعارف فقه اسلامی.
[18]. عاملی، جواد، (1419)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[19]. عاملی، زین الدین (شهید ثانی)، (1410)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، داوری.
[20]. عاملی، محمد (شهید اول)، (1417)، الدروس الشرعیه، چ2، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[21]. ـــــــــــــ، (1414)، غایه المراد فی شرح نکت ارشاد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[22]. فاضل هندی، محمد، (1416)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[23]. کاشانی، محمد، بی‌تا، مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی.
[24]. گلپایگانی، سیدمحمدرضا، (1412)، الدر المنضود فی احکام الحدود، قم، دارالقرآن الکریم.
[25]. ــــــــــــــــــ ، (1413)، نتایج الافکار فی نجاسه الکفار، قم، دارالقرآن الکریم.
[26]. لنکرانی، محمدفاضل، (1422)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله الحدود، چ2، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[27]. مجلسی، محمدباقر، (1406)، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، (16 جلدی)، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
[28]. ــــــــــ ، (1404)، مراة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، چ2، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
[29]. مجلسی، محمدتقی، (1406) ،روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، چ2، قم، فرهنگی اسلامی کوشانپور.
[30]. مغربی، نعمان، (1385)، دعائم الاسلام، قم، موسسه آل‌البیت.
[31]. منتظری، حسین علی، بی‌تا، مجمع الفوائد، قم.
[32]. نجفی، محمدحسن، (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ 7، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[33]. نجفی، جعفر، (1422)، کشف العظاء عن مبهمات الشریعه الغراء، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
[34]. نوری، حسین، (1408)، مستدرک الوسائل، بیروت، موسسه آل البیت علیهم‌السلام.
[35]. واسطی، سیدمحمد، (1414)، تاج العروس، بیروت، دارالفکر.
[36]. همدانی، رضا، (1416)، مصباح الفقیه، قم، موسسه الجعفریه لاحیاء التراث و موسسه النشر الاسلامی.
[37]. یزدی، سیدمحمدکاظم، (1419)، العروه الوثقی،قم، انتشارات اسلامی.