پژوهشی فقهی- حقوقی در الزام حکومتی بر حجاب زنان جهانگرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

چکیده

صنعت گردشگری رشد سریعی در توسعه اقتصاد جهان داشته است. در میان مسائل مختلف گردشگری و عوامل آسیب‌زا به این صنعت، برخی افراد اجبار گردشگران به حجاب شرعی را، سبب نارضایتی وکاهش گردشگر دانسته و حتی آن را ضد حقوق بشر خوانده‌اند. این پژوهش بر آن است تا با روش تحلیلی، ادله فقهی ـ حقوقی الزام دولت به حجاب گردشگران را بررسی کند. در این  بررسی نشان داده خواهد شد که  ادله امر به معروف و نهی از منکر، ادله ناظر به تأثیر مقتضیات زمان و مکان بر حکم حرمت تظاهر به منکرات می‌تواند به عنوان مبنای فقهی الزام غیر مسلمانان اعم از ساکن و جهانگرد شمرده شود و بیانگر مسوولیت دولت اسلامی است. علاوه بر آنکه از منظر حقوقی، حکم مستفاد از قانون هر کشور جهانگردان را موظف به عمل طبق آن کرده و در صورت عدم عمل به آن، سوگندنامۀ خود را شکسته و در صورت ورود به کشور، حکومت حق الزام وی را دارد.

کلیدواژه‌ها


[1]. ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین [1405 ق]. عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه. جلد2، قم، دار سید الشهداء، ص54.
[2]. ابن بابویه، محمد بن علی[1406ق]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. دوم، قم، دارالشریف الرضی، ص261.
[3]. ــــــــــــــــ ‏[1362ش]. الخصال‏. مصحح: علی اکبر غفاری، جلد 1، قم، جامعه مدرسین، ص119.
[4].ابراهام کهن، راب [1382ش].گنجینه‏ای از تلمود. مترجم: امیر فریدون گرگانی، تهران، انتشارات اساطیر، ص186.
[5].اراکی، محسن [1425ق]. نظریة الحکم فی الإسلام. قم، مجمع اندیشه اسلامی، ص205.
 [6].اسدی حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر[1413ق]. مختلف‌الشیعه فی أحکام الشریعه. جلد 7، دوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ص93.
[7].اصفهانی فاضل هندی، محمد بن حسن بن محمد [1416ق]. کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام. جلد2، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ص9.
[8].ایازی، سیدمحمدعلی، روزنامه صدای عدالت،9/10/86، ص8 .
[9].ــــــــــ، [1387ش]، «نقد و بررسی ادلۀ فقهی الزام حکومتی حجاب»، حجاب مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ص334 و335.
[10].بحرانی، شیخ یوسف[بی تا]. الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. جلد3،  قم، موسسه نشر اسلامی، ص39.
[11]. براون و اشنایدر [1367ش]. پوشاک اقوام مختلف [مصور]. مترجم: یوسف کیوان شکوهی، تهران،کارگاه هنر، ص116.
 [12]. تبریزی، جواد بن علی [1417ق]. أسس الحدود  التعزیرات. قم، دفتر مؤلف، ص270.
[13]. حدادعادل، غلام‏علی [1389ش]. فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی. نوزدهم، تهران، سروش.
[14]. حر عاملی، محمد بن حسن[1409ق]‏. وسائل الشیعه. جلد 12، 20، 28، 30، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام‏.
[15]. حسینی سیستانی، سید علی[1414ق]. منهاج الصالحین. جلد 3، قم، مکتب آیه الله العظمی السید السیستانی، ص15.
[16]. حکمت‌نیا، محمود [1390ش]. فلسفه نظام حقوق زن. تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ص115.
[17]. حلّی، محقق نجم الدین جعفر بن حسن[1408ق]. شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. دوم، جلد1، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ص301.
[18]. حلّی، محمد بن منصور بن احمد ابن ادریس[1401ق]. السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. دوم، جلد 2، قم، جامعه المدرسین، ص610.
[19]. الحمیری، ابن هشام[ 1963م]. السیرة النبویه. محقق: محمد محیی الدین عبد الحمید، جلد 4، مصر، مکتبه محمد علی صبیح وأولاده، ص1051.
[20]. خوانساری، سید احمد[1405ق]. جامع المدارک فی شرح مختصرالنافع. دوم، جلد5و7 ،قم، موسسه اسماعیلیان.
[21]. روشن، محمد [1387ش]. محدوده حجاب جهانگردان و اتباع بیگانه در کشورهای اسلامی، حجاب مسؤولیت ها و اختیارات دولت اسلامی. قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ص612.
[22]. زین الدین، شیخ محمد امین [1413ق]. کلمه التقوی. سوم، جلد7، قم، موسسه اسماعیلیان، ص20.
[23]. زیبایی نزاد، محمد رضا [1387ش].نظام اسلامی و مسأله پوشش زنان. نظام اسلامی و مسأله حجاب. قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، ص30.
[24]. سبحانی تبریزی، جعفر [1415ق]. الرسائل الأربع [للسبحانی]. جلد1، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام، ص65.
[25].صافی، لطف الله‏ [بی تا]. التعزیر، احکامه و حدوده. قم، مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی صافی، ص114و115.
[26]. صدر، شادی، «حقوق بشر آری یا نه؟!» روزنامه یاس نو، 9/10/ 82، ص9.
[27]. صلاحی اصفهانی سهیلا فراست، اعظم[1386ش]. «نگاهی دوباره به پوشش زنان جهان گرد». پیام زن، شماره 184 و 185.
[28]. صیدایی، سید اسکندر، هدایتی مقدم، زهرا [1389ش]. «نقش امنیت در توسعه گردشگری». فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد شوشتر، سال چهارم، شماره هشتم.
[29]. طباطبائی حکیم، سید محسن[1416ق]. مستمسک العروه الوثقی. جلد9، قم، مؤسسه دار التفسیر.
[30]. طباطبائی، سید علی بن محمد بن ابی معاذ[1418ق]. ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل. جلد12، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، ص235.
[31]. طباطبایی، سید محمد حسین[1374ش]. المیزان فی تفسیر القرآن. مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی، پنجم، جلد4و8، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[32]. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم[1422ق]. العروه الوثقی. جلد1، قم، مرکز فقه‌ الأئمه الأطهار، ص392.
[33]. طوسی، محمد بن الحسن [1407ق]. تهذیب الأحکام. محقق و مصحح: حسن الموسوی ‏خرسان، چهارم‏، جلد6، تهران، ‏دار الکتب الإسلامیه، ص180 ‏.
[34]. ـــــــــــــــ [بی تا]. النهایه. قم، قدس محمدی، ص484.
[35]. العاملی [الشهید الثانی]، زین الدین بن علی[1410ق]. الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. جلد2، قم، کتابفروشی داوری، ص389.
[36]. عراقی، محسن [1413ق]. الولایه الإلهیه و ولایه الفقیه. قم، مجمع الفکر الإسلامی، ص13.
[37]. العکبری البغدادی [شیخ مفید] محمدبن النعمان [1413ق]. المقنعه. قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ص521.
[38]. غلامی، علی [1391ش]، مسأله حجاب در جمهوری اسلامی ایران، اول، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ص307ـ313.
[39]. فاضل موحدی لنکرانی، محمد [1421ق]. کتاب النکاح [تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله]. قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام، ص43.
[40]. فاضل موحدی لنکرانی، محمد[1425ق]. القواعدالفقهیه. دوم، ‏قم، مرکز فقه الائمه الاطهار[ ع]‏.
[41]. فلاح تفتی، فاطمه [1393ش]. «مسئولیت دولت اسلامی در امر حجاب با استناد به ادله امر به معروف و نهی ازمنکر». مطالعات راهبردی زنان،سال شانزدهم، شماره 64، ص85ـ89.
[42]. فیض کاشانی، محمد محسن[1406ق]. الوافی. محقق، ص مصحح: ضیاء الدین حسینی اصفهانی، جلد2، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، ص82.
[43]. قرائتی، محسن [1389ش]. تفسیر نور. چهارم،جلد1و3، تهران،‏ مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
[44]. کلانتری، علی‌اکبر [1384ش]. فقه و پوشش بانوان. دوم، انتشارات بوستان کتاب، ص103.
[45]. کلینی، محمد بن یعقوب [1429ق]‏. کافی. جلد 9، 10، 11و14، قم،‏ دار الحدیث.
[46]. مزینانی، محمد صادق [1376ش]. «زنان و محدودیت‌های جهانگردی». زمستان مجله فقه، شماره 14، ص195.
[47]. مطهری، مرتضی [1379ش]. اسلام و مقتضیات زمان. شانزدهم، تهران، صدرا، ص128.
[48]. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، [1403ق]. مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. جلد7، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ص438.
[49]. ــــــــــــ [بی‌تا]. زبده البیان فی أحکام القرآن. محقق، صمصحح: محمد باقر بهبودی، تهران، المکتبه الجعفریه لإحیاء الآثار الجعفریه، ص199.
[50]. مکارم شیرازی، ناصر [1374ش]. تفسیر نمونه. جلد3، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ص104.
[51]. موسوی بجنوردی، سید محمد حسن [1377ش]. القواعد الفقهیه. محقق: مهدی المهریزی ـ محمد حسین الدرایتی، جلد1، قم، الهادی، ص38.
[52]. الموسوی الخمینی، روح الله [1379ش]‏. تحریر الوسیله. جلد1 و 2، قم، مؤسسه دارالعلم.
[53]. ـــــــــــــــــ [1410ق]. المکاسب المحرمه. سوم،جلد1، قم، موسسه اسماعیلیان.
[54]. ـــــــــــــــــ [1364ش]. صحیفه نور. جلد21، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، ص289.
[55]. موسوی خویی، سید ابوالقاسم [1413ق]. کتاب الزکاه. قم، دارالعلم.
[56]. موسوی خوئی، محمدتقی [1407ق]. کتاب النکاح [تقریرات آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی]. جلد1، قم، دار الهادی.
[57]. مؤمن، محمد جوادی آملی، عبد الله [تقریرات سید محمد محقق داماد] [1416ق]. کتاب الصلاه. دوم، جلد1، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ص334.
[58]. منتظر قائم، مهدی[1381] .آزادی‌های شخصی و فکری از نظر امام خمینی و مبانی فقهی آن. تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص142.
[59]. میانجی، علی‏احمدی[1419ق]. مکاتیب الرسول صلّی الله علیه و آله و سلّم. جلد2 ،قم، دار الحدیث، ص527.
[60]. مهذب، حاج سید احمد [بی‌تا]. زن و آزادی. ترجمه: تحریرالمرئه، تهران، مرکزی، ص65.
[61]. النجفی، شیخ محمد حسن [1362ش]. جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. محقق: شیخ عباس قوچانی، سوم، جلد21، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
[62]. نوری، حسین بن محمدتقی [1408 ق]. ‏مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. جلد7 ،قم، مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام، ص448.
[63]. همدانی، آقا رضا بن محمدهادی [1416ق]. مصباح الفقیه. جلد1 ، قم، مؤسسه الجعفریه، ص227.
[64]. ویسی، هادی ومهماندوست، خدیجه، [1394ش]. بررسی موانع توسعه صنعت گردشگری بین‌المللی در ایران تأکید با بر گردشگری ورودی. فصلنامه ژئوپلیتیک، سال یازدهم، شماره اول، ص152.