کارکرد اجرائی نهاد شورا در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

کارکرد اجرائی و بازیگری نهاد شورا در این عرصه یکی از موضوعات مطرح در ارتباط با نهاد مزبور است. مباحثی همانند نحوه مسئولیت اعضای شورا در قبال امور اجرایی سبب شده است برخی در شناسایی کارکرد مزبور برای نهادهای شورایی تردید نمایند و بدین ترتیب این پرسش مطرح می‌شود که آیا می‌توان نهاد شورا را برخوردار از کارکرد اجراء دانست یا خیر؟ نوشتار حاضر با رویکردی تحلیلی ـ توصیفی و با استفاده از منابع حقوقی و فقهی و قوانین موجود در این زمینه به بررسی و تبیین کارکرد اجرائی برای نهاد شورا و بیان موضوعات مطرح در این رابطه می‌پردازد.
نتیجه حاصله از این پژوهش بدین شرح است که در منابع فقهی برخی کارکردهای اجرائی برای شورا همانند انتخاب حاکم اسلامی پیش‌بینی و مقرر شده است. در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران نیز، این کارکرد در موارد متعددی برای مصادیق نهاد شورا مطابق اصول قانون اساسی و قوانین عادی برای شوراهایی همچون شورای عالی قضائی سابق، شوراهای محلی و شوراهای اداری مقرر شده است. شورای نگهبان نیز در برخورد با این مسئله با احتیاط به این کارکرد نهاد شورا نگریسته است. اما آنچه مسلم است، وجود صلاحیت نهاد شورا در این عرصه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


[1]. اراکی، محسن، (1388)، «جایگاه شورا در انتخاب حاکم اسلامی»، حکومت اسلامی، شماره 52.
[2]. ارسطا، محمد جواد، (1387)، «حاکم اسلامی: نصب یا انتخاب»، علوم سیاسی، شماره 5.
[3]. جصاص، ابی بکر احمد بن علی الرازی، (1405 ه‍‍‌. ق)، احکام القرآن، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
[4]. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1387)، ترمینولوژی حقوق، چاپ 19، کتابخانه گنج دانش، تهران.
[5]. راسخ، محمد، (1385)، «ویژگی‌های ذاتی و عرضی قانون»، مجلس و پژوهش، سال 13، شماره 51.
[6]. رشید رضا، محمد، (1366 ه‍. ق)، تفسیر القرآن الحکیم، ج 4، مصر، دارالمنار.
[7]. شاوی، توفیق، (1995 م)، الشوری اعلی مراتب الدیمقراطیه، دارالزهرا، قاهره.
[8]. طباطبائی، محمد حسین، (1356)، تفسیر المیزان، ج 8، تهران، نشر محمدی.
[9]. عمید زنجانی، عباسعلی، (1387)، کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم، انتشارات مجد، تهران.
[10]. عمید زنجانی، عباسعلی، (1389)، حوزه قلمرو قانونگذاری مجلس شورای اسلامی، تهران، مرکز تحقیقات حقوقی شورای نگهبان.
[11]. قادری، حاتم، (1378)، اندیشه های سیاسی در اسلام و ایران، تهران، انتشارات سمت.
[12]. قاضی، ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چاپ هشتم، تهران، نشر میزان.
[13]. قاضی‌زاده، کاظم، (1384)، جایگاه شورا در حکومت اسلامی، تهران، نشر عروج.
[14]. کدخدایی، عباسعلی و بهادری جهرمی، علی، (1390)، «مفهوم قوه مجریه»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، شماره 2.
[15]. کعبی، عباس، (1393)، گزارش پژوهشی: مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران؛ تحلیل مبانی اصل هفتم قانون اساسی، تهران، پژوهشکده شورای نگهبان.
[16]. گرجی، علی‌اکبر، (1388)، در تکاپوی حقوق اساسی، چاپ نخست، تهران، انتشارات جنگل ـ جاودانه.
[17]. لاک، جان، (1387)، رساله‌ای درباره حکومت، ترجمه حمید عضدانلو، تهران، نشر نی.
[18]. ماوردی، ابی الحسن علی بن محمد، (1406 ه‍. ق)، الاحکام السلطانیه، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
[19]. مطهری، مرتضی، (1361)، پیرامون جمهوری اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[20]. موسوی خمینی، روح الله، (1378)، صحیفه امام، ج 21، چاپ اول، قم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
[21]. موسی‌زاده، ابراهیم و همکاران، (1390)، دادرسی اساسی در جمهوری اسلامی ایران: اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان 1389ـ1359، تهران، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری.
[23]. میرعلی، محمد علی، (1385)، جایگاه شورا در نظام مردم سالاری دینی، قم، مرکز انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
[24]. ناظم الاسلام کرمانی، محمد بن علی، (1361)، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران، موسسه انتشارات آگاه.
[25]. یزدی، محمد، (1368)، شرح و تفسیر قانون اساسی، تهران، موسسه تحقیقاتی انتشاراتی نور.
[26]. (1369)، صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی ج. ا. ا، ج 2، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.