نسب فرزند نامشروع و آثار آن از منظر فقه و حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

2 کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

چکیده

علت اختلافاتی که در رابطه با بهره‌مندی یا عدم بهره‌مندی فرزند متولد از زنا از حقوق درون خانواده وجود دارد به بحث نسب وی برمی‌گردد چون در فقه در خصوص نسب زنازاده اختلاف نظر وجود دارد و این اختلاف نظرها سرمنشأ اختلاف فقها در محرومیت یا عدم محرومیت زنازاده از حقوق درون خانواده است که در این باره دو نظر میان فقهای شیعه مطرح شده است: نظر اول که فقهای قدیم و برخی از فقهای معاصر طرفدار آنند نسب زنازاده نسبت به والدین را منتفی و در نتیجه کل احکام مخصوص به این رابطه را منتفی می‌دانند، مگر احکامی که وجودش به خاطر احتیاط یا با دلیل خاص ثابت شود، مانند ازدواج بین آن دو و نظر دوم که زنازاده را ملحق به والدین می‌دانند دیدگاه فقهای معاصر است که کل احکامی که مخصوص این رابطه است را در حق ایشان ثابت می‌دانند مگر حکمی که با دلیل خاص نفی شود، مانند توارث بین آن دو. در این پژوهش با استناد به ادله‌ای، نظر اول ـ که مستند قانون مدنی در ماده 1167 است ـ اثبات شده است.

کلیدواژه‌ها


[1]. ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم (1414ه‍.ق). لسان العرب. با تصحیح احمد فارس صاحب الجوائب، چاپ سوم، جلد3، بیروت، دارالفکر، ص467.
[2]. امامی، سیدحسن، (1347ه‍.ش). حقوق مدنی، چاپ سوم، جلد 5، تهران، انتشارات اسلامیه، صص 151 و 182.
[3]. بجنوردی، سیدحسن (1419ه‍.ق). القواعد الفقهیه. جلد 5، قم، نشرالهادی، ص366.
[4]. جمعی از مؤلفان، (1416ه‍.ق) مجله‌ی فقه اهل‌بیت. جلد10، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ص166.
[5]. حرعاملی، محمدبن حسن (1409ه‍.ق). وسائل الشیعه، جلد 26، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام، ص30.
[6]. سبزواری، سیدعبد‌الاعلی (1413ه‍.ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. با تصحیح مؤسسه المنار، چاپ چهارم، جلد 30، قم، مؤسسه المنار ـ دفتر حضرت آیت الله، ص7.
[7]. شبیری زنجانی، سیدموسی (1419ه‍.ق). کتاب نکاح. با تصحیح مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز، جلد9، قم، مؤسسه پژوهشی رای پرداز، ص3060ـ3063.
[8]. ــــــــــــــ (1419ه‍.ق). کتاب نکاح. با تصحیح مؤسسه پژوهشی رای پرداز، جلد14، قم، مؤسسه پژوهشی رای پرداز، ص 4608.
[9]. ـــــــــــــ (1419ه‍.ق). کتاب نکاح. با تصحیح مؤسسه پژوهشی رای پرداز، جلد 25، قم، مؤسسه پژوهشی رای پرداز، ص 7819.
[10]. شرتونی، رشید (1429ه‍.ق). مبادی العربیه. چاپ سیزدهم، جلد3، قم، انتشارات دارالعلم، ص281ـ282.
[11]. شهید اول، محمد بن مکی عاملی (1410ه‍.ق). اللمعة الدمشقیه فی فقهالامامیه. بیروت، دارالتراث ـ الدار الاسلامی، ص110.
[12]. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی (1413ه‍.ق). من لا یحضرهالفقیه. چاپ دوم، جلد4، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم، ص380، حدیث5812.
[13]. صاحب الحدائق، یوسف بن احمد بن بحرانی آل عصفور (1405ه‍.ق). الحدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة. با تصحیح محمدتقی ایروانی و سید عبدالرزاق مقرم، جلد 23، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم، ص311.
[14]. طاهری، حبیب الله (1418ه‍.ق). حقوق مدنی. چاپ دوم، جلد3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، صص 302 و 313.
[15]. طباطبایی حکیم، سیدمحسن (1416ه‍.ق). مستمسک العروة الوثقی، جلد 14، قم،  مؤسسه دار التفسیر، ص259.
[16]. طوسی، محمدبن‌حسن (1390ه‍.ق). استبصار فیما اختلف من الاخبار. جلد 3، تهران، دارالکتب الاسلامیة، صص 368ـ369.
[17]. ـــــــــــ (1390ه‍.ق). استبصار فیما اختلف من الاخبار. جلد 4، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ص183.
[18]. فاضل هندی، محد بن حسناصفهانی (1416ه‍.ق). کشف اللثام و الابهام عن قواعدالاحکام. جلد7، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم، ص124.
[19]. فخرالمحققین حلی، محمدبن حسن بن یوسف (1387ه‍.ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القوائد. جلد3، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ص43.
[20]. قبله‌ای، خلیل (1387). "بررسی فقهی و حقوقی کودکان نامشروع". حقوق (دیدگاههای حقوق قضایی)، ش سیزدهم و چهاردهم، ص129.
[21]. قرشی، سیدعلی‌اکبر (1412ه‍.ق)، قاموس قرآن. چاپ ششم، جلد 5، تهران، دارالکتب الاسلامی، ص161.
[22]. کاشانی، فیض محمدمحسن ابن شاه مرتضی (1425ه‍.ق). الشافی فیالعقائد و الاخلاق و الاحکام. با تصحیح مهدی انصاری قمی، جلد 2، تهران، دارنشر اللوح المحفوظ، ص1564.
[23]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ه‍.ق). الکافی (ط ـ اسلامیة)، با تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ چهارم، جلد5، تهران، دارالکتب اسلامیة، ص491.
[24]. ـــــــــــــــ (1407ه‍.ق). الکافی (ط ـ اسلامیة). با تصحیح علی‌اکبر غفاری، چاپ چهارم، جلد7، تهران، دارالکتب اسلامیة، ص163.
[25]. ـــــــــــــ (1407ه‍.ق). الکافی (ط ـ اسلامیة). با تصحیح علی‌اکبر غفاری، چاپ چهارم، جلد11، تهران، دارالکتب اسلامیة، صص120 و 123.
[26]. مامقانی، عبدالله(؟). مناهج المتقین فی فقه ائمه الحق و الیقین. قم، مؤسسه آل‌البیت لإحیاء التراث، ص355.
[27]. مجلسی دوم، محدباقر اصفهانی (1404ه‍.ق). مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول. چاپ دوم، جلد20، تهران، دارالکتب الاسلامیة، صص 298ـ299.
[28]. ــــــــــــ (1406ه‍.ق). ملاذالاخیار فی فهم تهذیب الاخبار. جلد 13، قم، صص326ـ327.
[29]. محسنی قندهاری، محمد آصف (1424ه‍.ق). الفقه و مسائل طبیة. جلد1، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‌، ص 98.
[30]. محقق ثانی، علی بن حسین عاملی کرکی (1414ه‍.ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. با تصحیح گروه پژوهش مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، چاپ دوم، جلد12، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام، ص190.
[31]. مرعشی نجفی، سیدشهاب الدین (1415ه‍.ق). القصاص علی ضوء القرآن و السنة. ج1، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی قدس سره‌، ص276.
[32]. مکارم شیرازی، ناصر (1424ه‍.ق)،کتاب النکاح. محمدرضا حامدی و مسعود مکارم، جلد2، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام. صص 113 و 116ـ117.
[33]. موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1417ه‍‌.ق). احکام الرضاع فی فقه الشیعه. با تقریر سید محمدمهدی موسوی خلخالی محمد تقی ایروانی، بی جا، منیر، ص77.
[34]. ــــــــــ (1418ه‍.ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی ـ الطهارة. میرزا علی غروی، جلد2، قم، تحت اشراف جناب آقای لطفی، ص70.
[35]. ـــــــــــ (1418ه‍.ق). فقه الشیعه ـ کتاب الطهارة. با تصحیح محمدمهدی موسوی خلخالی، چاپ سوم، جلد3، قم، مؤسسه آفاق، ص124.
[36]. موسوی شریف مرتضی، علی بن حسین (1405ه‍.ق). رسائل الشریف المرتضی. با تصحیح سید مهدی رجایی، جلد3، قم، دارالقرآن الکریم، ص125.
[37]. نجفی عراقی، عبدالنبی (1385ه‍.ق). المعالم الزلفی فی شرحالعروةالوثقی. قم، المطبعة العلمیة، ص349.
[38]. نجفی، محمدحسن (1404ه‍.ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ هفتم، جلد 29، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ص 238 و 257.
[39]. ـــــــــــــ (1404 ه‍.ق). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ هفتم، جلد 39، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ص274.
[40]. واسطی زبیدی، سیدمحمدمرتضی حسینی (1414ه‍.ق). تاجالعروس من جواهر القاموس. با تصحیح علی شیری، جلد7، بیروت، دارالفکر، ص279.