منابع، روش‌های استدلال، مزایا و معایب مکتب اصولی احناف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق شافعی دانشگاه کردستان

چکیده

مکتب فقها از مکاتب مشهور اصولی به ویژه در میان احناف است. در این مکتب به روشی استقرائی مسائل و قواعد اصولی از فروع فقهی استنباط می‌شود. شاید علت گرایش به این مکتب، عدم وجود منبع اصولی از ائمه حنفی بوده است. آغاز کار این مکتب را می‌توان به نیمه‌های قرن سوم هجری برگرداند. اثبات و تقریر قواعد به مقتضای فروع منقول از ائمه مذهب، التزام به مذهب در قواعد و اصول استنباطی، تنوع و تازگی مثال‌ها، ساختن یک قاعده اصولی از فرع فقهی یا تغییر آن به خاطر وجود یک فرع فقهی معارض، عملی و کاربردی کردن قواعد اصولی، وجود مصداق فقهی برای مباحث اصولی، آسان نبودن مطالعه، تحقیق و جستجو در کتب مکتب، اثبات و تقریر قواعد به مقتضای فروع منقول از ائمه مذهب از مهم‌ترین ویژگی های این مکتب اصولی است. ضعف روش بحث و استنتاج قواعد اصولی در این مکتب، موجب شده است که این روش اصولی تا حدی منسوخ شود.

کلیدواژه‌ها


[1]. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1960). مقدمه ابن خلدون. قاهره، لجنه البیان العربی.
[2]. ابن عابدین، محمدامین (1386). حاشیه ردالمحتار علی الدرّ المختار، جلد1، قاهره، مطبعه مصطفی الحلبی.
[3]. ابن عابدین، محمد امین (1386). حاشیه ردالمحتار علی الدرّ المختار، جلد6، قاهره، مطبعه مصطفی الحلبی.
[4]. ابن الهمام، کمال الدین محمد بن عبدالواحد (؟). فتح القدیر شرح الهدایه و معه العنایه علی الهدایه. قاهره، مطبعه مصطفی حلبی.
 [4]. پارسا، فرزاد (1389). جستاری در منابع، روش‌های استدلال، محاسن و معایب مکتب اصولی متکلمان. فقه و مبانی حقوق اسلامی (مقالات و بررسیها) سال چهل و سوم، شماره یکم، بهار و تابستان1389، ص 11 تا 29.
[6]. جوینی، ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله (2002). البرهان فی اصول الفقه. بیروت، داراحیاء التراث العربی.
[7]. حسن، خالد رمضان (1998). معجم اصول الفقه. قاهره، دارالروضه.
[8]. خرابشه، عبدالرؤوف مفضی (2005). منهج المتکلمین فی إستنباط الأحکام الشرعیه. بیروت، دار ابن حزم.
[9]. دبوسی، أبوزید عبیدالله بن عمر (2006). تقویم الأدله فی أصول الفقه. بیروت، المکتبه العصریه.
[10]. ذویب، حمادی (2009). جدل الأصول و الواقع. طرابلس، دار المدار الإسلامی.
[11]. زنجانی، محمودبن أحمد أبوالمناقب (1398). تخریج الفروع علی الأصول. بیروت، مؤسسه الرساله.
[12]. سایس، محمدعلی (2004). تاریخ الفقه الاسلامی. دمشق، دارالفکر.
[13]. سرخسی، أبوبکر محمدبن‌أحمد بن أبی سهل (2005). أصول السرخسی. بیروت، دارالفکر.
[14]. ---------- (2000). المبسوط، جلد9، بیروت، دارالفکر.
[15]. سمرقندی، علاء الدین محمد بن عبدالحمید (2004). المیزان فی أصول الفقه، جلد1، بیروت، دار الکتب العلمیه.
[16]. شیرازی، ابراهیم بن علی بن یوسف (؟). المهذب فی فقه الإمام الشافعی. بیروت، دار الفکر.
[17]. غزالی، ابوحامد محمد بن محمد بن محمد (2000). المستصفی فی علم الأصول. بیروت، دار الکتب العلمیه.
[18]. فلوسی، مسعود بن موسی (2004). مدرسة المتکلمین. ریاض، مکتبه الرشد.