مصرف سهم امام درزمان غیبت از منظر فقها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفۀ تربیت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سطح چهار حوزۀ علمیۀ قم

چکیده

هدف این مقاله بررسی اثرگذاری رویکرد حکومتی بر نگرش فقیهان معاصر شیعه در مورد مصرف حقوق امام است، با توجه به اینکه یکی از مسائل مهم در حوزۀ رفتار حکومتی و فقه، اقتصاد مصرف حقوق امام زمان در عصر غیبت بوده و در سدۀ اخیر، شیعه رویکرد حکومتی به فقه پیدا کرده است، این پرسش مطرح می‌شود که این تغییر رویکرد چه اثری بر مسئلۀ مصرف حقوق امام در زمان غیبت گذاشته است؟ برای پاسخ به این پرسش، تغییر رویکرد مزبور در دو مکتب فقهی معاصر نجف و قم با روش توصیفی و تبیینی بررسی شده است.
در پایان مقاله این نتیجه به‌دست آمد که هم در حوزۀ علمیۀ نجف و هم در حوزۀ علمیۀ قم، مکتب‌های فقهی به رویکرد حکومتی و کارکرد حکومتی گرایش پیدا کرده‌اند و بر اساس همین نگرش، حقوق امام را تأمین‌کنندۀ بخشی از هزینه‌های حکومت اسلامی دانسته‌اند. امام خمینی آغازگر رویکرد حکومتی به فقه بود و برخی از شاگردان ایشان از این رویکرد پیروی کردند و این گرایش در حوزۀ علمیۀ نجف نیز نضج پیدا کرد و شهید صدر به این نظر متمایل شدند و این رویکرد توسط شاگردان ایشان توسعه یافت.

کلیدواژه‌ها


[1]. انصاری، مرتضی (1415)، کتاب الخمس، قم، نشر باقری
[2].پناه اشتهاردی، علی (1417). مدارک العروه، تهران، دارالاسوه.
[3].تبریزی جواد (1427). المسائل المنتخبه، قم، دارالصدیقه.
[4].حائری، مرتضی (1418). کتاب الخمس، قم، جامعه مدرسین.
[5].حر عاملی، محمد ابن حسن (1365). وسائل‌الشیعه، قم، دارالکتب الاسلامیه.
[6].حکیم، سید محسن(1416). مستمسک العروه الوثقی، قم، دارالتفسیر.
[7].خمینی، روح الله (1410). کتاب البیع، قم، اسماعیلیان.
[8].---------- (1423). ولایت فقیه، تهران، نشر آثار امام.
[9].خوانساری، سید احمد (1405). جامع المدارک، قم، اسماعیلیان.
[10].خویی، ابوالقاسم (1418). موسوعه الامام الخوئی، قم، مؤسسۀ نشر آثار امام خوئی.
[11].روحانی، سید محمد (1422).  المرتقی الی الفقه الارقی کب الخمس، قم، مولود الکعبه.
[12].روحانی، سید محمد صادق، فقه الصادق (؟). بی جا.
[13].سبحانی، جعفر (1420). الخمس فی الشریعه الاسلامیه الغراء، قم، مؤسسۀ امام صادق.
[14].سیستانی، سید علی (1422).المسائل المنتخبه، قم، دفتر آیت‌الله سیستانی.
[15].صدر، محمد باقر (1420). ماوراء الفقه، بیروت، دارالاضواء.
[16].فاضل لنکرانی، محمد (1423). تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله، الخمس و الانفال، قم، مرکز فقهی ائمۀ اطهار.
[17].داماد یزدی، سید محمد ( 1418). الخمس، تقریر عبدالله جوادی، قم، اسراء.
[18].منتظری حسینعلی (1412). کتاب الخمس و الانفال، قم.
[19].نراقی (1415). احمد‌ابن محمد مهدی، مستند‌الشیعه، قم، آل البیت.
[20].نجفی، محمد حسن،جواهر الکلام(؟). بیروت، داراحیاء التراث.
[21].هاشمی، محمود (1425). کتاب‌الخمس، قم، دایرةالمعارف فقه اسلامی.
[22].همدانی، آغا رضا ابن محمد (1416). مصباح‌الفقیه، قم، نشر اسلامی.