موانع اجرای حضانت در فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

ولایت و اختیار پدر و مادر برای نگهداری و تربیت کودک، باید در جهت حفظ مصالح وی انجام شود. از این‌رو در صورت به خطر افتادن امنیت، سلامت و تربیت فرزند، اختیار والدین نیز محدود یا به‌کلی از ایشان سلب می‌شود. در سه نظام فقه امامیه، حقوق ایران و حقوق فرانسه مصلحت کودک، اصل و محور قواعد حاکم بر نگهداری و تربیت کودک است و هر یک از این سه نظام به‌منظور حمایت از این اصل تدابیری را اندیشیده‌اند. با این‌حال، در حقوق فرانسه علاوه بر حمایت از کودک، اقدامات حمایتی برای والدین نیز به‌منظور یاری ایشان در انجام دادن وظایف خود وجود دارد. در فقه امامیه و حقوق ایران، با رفع مانع، حق حضانت به پدر یا مادر بازمی‌گردد. در حقوق فرانسه نیز همواره این‌گونه است، مگر در صورت سلب کلی ولایت ابوینی، هرگاه پیش از درخواست بازپس‌گیری، کودک به فرزندخواندگی درآمده باشد.

کلیدواژه‌ها


فارسی
   [1] امامی، حسن(1368). حقوق مدنی. جلد 5، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
   [2] جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1384). ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش.
   [3] حاجی ده آبادی، احمد (1389). «مقررات کیفری لایحۀ حمایت خانواده در بوتۀ نقد»، فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شمارۀ 48.
   [4] صفایی، حسین؛ امامی، اسدالله (1391). مختصر حقوق خانواده، چاپ سی و سوم، تهران، میزان.
   [5] صفایی، حسین؛ قاسم‌زاده، مرتضی (1386). حقوق مدنی : اشخاص و محجورین، چاپ سیزدهم، تهران، سمت.
    [6] کاتوزیان، ناصر (1389). دورۀ حقوق مدنی خانواده، جلد 2، تهران، شرکت سهامی انتشار.
   [7] لطفی، اسدالله (1389). حقوق خانواده، جلد 2، تهران، خرسندی.
   [8] محامد، علی (1388). «بررسی حکم حضانت کودک از دیدگاه فقه شیعه»، فصلنامۀ شیعه‌شناسی، سال هفتم، شمارۀ 25.
   [9] مرعشی، محمد حسن(1371). «تحقیقی دربارۀ سن بلوغ»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 4.
[10] نظری توکلی، سعید (1385). حضانت کودکان، تهران، سمت.
منابع عربی
[11] قرآن کریم.
[12] ابن‌بابویه، محمّد بن على (1413 ه‍.). من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
[13] بحرانى، یوسف بن احمد (1405ه‍.). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، جلد 25، دفتر انتشارات اسلامى.
[14] حرعاملی، محمدبن حسن (1403 ه‍ـ). وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه، بیروت، داراحیاء التراث العربیه.
[15] حلی، ابن ادریس (1410 ه‍.). السرائر‌الحاوی لتحریر‌الفتاوى‌، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
[16] خویى، سید ابو القاسم (1410 ه‍.). منهاج‌الصالحین، جلد 2 ، قم، نشر مدینة العلم.
[17] روحانى، سید محمد صادق (1412ه‍.). فقه الصادق(ع)، جلد 22، قم، دارالکتاب - مدرسۀ امام صادق(ع).
[18] سبزوارى، محمد باقر (1423 ه‍.). کفایة‌الأحکام، جلد 2، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
[19] شوکانی، محمدبن علی(؟). نیل الاوطار، جلد 7، کتاب الکترونیکی، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، http://islamicdoc.org/dl/details/2/2451.html.
[20] شهید اول، محمد بن مکى(؟). القواعد و الفوائد، قم، کتابفروشى مفید.
[21] شهید ثانی، زین الدین بن علی (1385). الروضه‌البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 2، قم، دارالتفسیر.
[22] ----------(1413 ه‍.). مسالک‌الأفهام إلى تنقیح شرائع‌الإسلام، جلد 8، قم، مؤسسۀ معارف اسلامی.
[23] طوسى، محمد بن حسن(1387 ه‍.). المبسوط فی فقه الإمامیة، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
[24] علامه حلّی، حسن بن یوسف (1413 ه‍.). قواعد‌الاحکام فی معرفه‌الحلال و الحرام، قم، مؤسسۀ نشراسلامی.
[25] فاضل هندى، محمد بن حسن(1416 ه‍.). کشف‌اللثام و الإبهام عن قواعد‌الأحکام، جلد 7، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
[26] کلینى، محمد بن یعقوب (1407 ه‍.). الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
[27] محقق حلی، جعفربن حسن (1408 ه‍.). شرایع‌الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
[28] موسوى عاملى، محمدبن على (1411 ه‍.). نهایة‌المرام فی شرح مختصر شرائع‌الإسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[29] نجفی، محمد حسن (1404 ه‍.). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، داراحیاء‌التراث العربیه.
[30] نراقی، احمد (1417 ه‍.). عوائدالایام فی بیان قواعد‌الأحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
لاتین
[31] Bénabent Alain (1997(. Droit civil, la famille, Litec.
[32] Bonfils Philippe ; Gouttenoire Adeline (2008). Droit des mineurs, Paris, Dalloz.
[33]Code civil(2013). Dalloz.
[34] Courbe Patrick (2009). Droit civil: les personne,la famille, les incapacités, Paris, Dalloz.
[35] Courbe Patrick; Gouttenoire Adeline (2013).Droit de la famille, 6e éd., Sirey.
[36] Fenouillet Dominique (2008). Droit de la famille, Paris, Dalloz.
[37] Malaurie Philippe ; Fulchiron Hugues (2011). La famille, 4e éd., Lextenso.