واکاوی نقش شهرت عملی در تقویت حدیث از دیدگاه علّامه مجلسی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

2 دانشجوی دکترا، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

چکیده

تاریخ حدیث شاهد تحقیقات فراوانی در آثار دانشمندان، درباره معیارهای موثر در اعتباربخشی حدیث بوده است. «شهرت عملی» و نقش جبران‌کنندگی آن نسبت به ضعف احادیث از معیارهای مهمی است که سهم ‌بسزایی در این اعتباربخشی دارد.
آگاهی از نظر و سیرۀ عالمان بزرگ نسبت به تأثیر شهرت در تقویت حدیث، راهنمای بسیار خوبی در تشخیص جایگاه مسائل آن خواهد بود. بر این اساس در این زمینه تحقیقاتی نسبت به دیدگاه برخی از فقها از جمله وحید بهبهانی و امام خمینی انجام شده‌ است. نوشتار پیش‌رو با روش توصیفی- تحلیلی با درنگی در آثار علّامه مجلسی (ره) همچون «بحار الأنوار»، «ملاذ الأخیار» و «مرآة العقول»، نگاهی به نقش شهرت عملی در جابریت ضعف احادیث داشته است. برآیند این پژوهش، اثبات جایگاه ارزشمند شهرت عملی فقها در تقویت حدیث از نگاه علّامه مجلسی(ره) است که این رویکرد مبتنی بر پیروی از روش قدمای اصحاب است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن داود، حسن بن علی، رجال ابن داود، تهران، دانشگاه تهران، 1342ش.
  2. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت، دارالأضواء، 1403ق.
  3. استرآبادى، محمد بن على‏، منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، قم، مؤسسۀ آل البیت، 1422ق.
  4. باقری، حمید، «شهرت و جبران ضعف سند: نگاهی به دیدگاه وحید بهبهانی»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال چهل و نهم، ش2، صفحه 213-230، 1395ش.
  5. برزگر، مهدی، «ملاک پذیرش خبر و تأملی بر دیدگاه آیت الله خویی (ره)»، فقه، سال هجدهم، ش68، صفحه 96-127، 1390ش.
  6. بهرامی نژاد، علی؛ موسوی بجنوردی، سید مصطفی، «حجیت شهرت فتوایی قدما با رویکردی به آرای امام خمینی»، پژوهشنامه متین، سال هفدهم، شماره 69، صفحه 73-96، 1394ش.
  7. تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، مؤسسۀ آل البیت، 1377ش.
  8. حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت، 1409ق.
  9. حسینی، سید علیرضا، «پیشینه اعتبارسنجی در شیعه و جایگاه سند در آن»، رهنامۀ پژوهش، سال دوازدهم، صفحه 68-74، 1395ش.
  10. حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال فی علم معرفة الرجال، نجف، دارالذخائر، 1411ق.
  11. خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الأصول، قم، مکتبة الداوری‌، بی‌تا.
  12. ----------، مصباح الفقاهه، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.
  13. ----------، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر آثار شیعه، 1410ق.
  14. سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، 1429ق.
  15. ----------، کلیات فی علم الرجال، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بی‌تا.
  16. شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، جماعة المدرسین، 1410ق.
  17. شهید ثانی، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
  18. شیخ بهایی، محمد بن حسین، الحبل المتین فی أحکام الدین‌، قم، کتابفروشى بصیرتى، 1390ق.
  19. ----------، مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة‌، 1414ق.
  20. صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
  21. طریحی، فخرالدین، معجم البحرین، تهران، مرتضوی، 1375ش.
  22. طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فی ما اختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1390ق.
  23. ----------، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1407ق.
  24. ----------رجال الطوسی (الأبواب)، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1373ش.
  25. ----------، عدة الاصول، قم، محمد تقی علاقبندیان، 1417ق.
  26. ----------، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، قم، ستاره، 1420ق.
  27. عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة‌، قم، موسسه آل البیت، 1419ق.
  28. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، نشر هجرت‏، 1409ق.
  29. قهپایی، عنایت الله، مجمع الرجال، قم، اسماعیلیان، 1364ش.
  30. کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، 1409ق.
  31. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
  32. کاظمى، عبدالنبى‏، تکملة الرجال، قم، انوارالهدی، 1425ق.
  33. مازندرانى حائرى، محمد بن اسماعیل‏، منتهى المقال فی أحوال الرجال، قم، مؤسسۀ آل البیت لإحیاء التراث، 1416ق.
  34. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، مؤسسۀ آل البیت لإحیاء التراث، 1431ق.
  35. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  36. ----------، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1404ق.
  37. ----------، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجف، 1406ق.
  38. ----------، لوامع صاحبقرانی، قم، اسماعیلیان، 1414ق.
  39. محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسه سید الشهداء(ع)، 1407ق.
  40. ----------، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
  41. مختاری، ابوطالب، رویکرد علامه مجلسی در اعتبارسنجی روایات بحارالانوار، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1399ش.
  42. مرتضى، بسام‏، زبدة المقال من معجم الرجال، بیروت، دارالمحجة البیضاء، 1426ق.
  43. مشکینی، علی، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها‌، قم، نشر الهادی‌، 1416ق.
  44. مظاهری، حسین، الثقات الاخیار من رواة الاخبار، قم، موسسة الزهراء علیها السلام الثقافیة الدراسیة، 1428ق.
  45. مظفر، محمدرضا، اصول فقه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1370ش.
  46. نائینى، محمد حسین، فوائد الاُصول، قم: جامعه مدرسین، 1376ش.
  47. نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1365ش.
  48. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
  49. نمازى شاهرودى، على‏، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مؤلف، 1414ق.
  50. وحید بهبهانی، محمدباقر، الفوائد الحائریة، قم، مجمع الفکر الإسلامی، 1515ق.
  51. ----------، حاشیة مجمع الفوائد و البرهان، قم، موسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، 1417ق.
  52. هاشمی شاهرودی، سید علی، دراسات فی علم الاصول(تقریرات اصولی آیت الله خویی)، مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، 1419ق.
فقه و مبانی حقوق اسلامی
دوره 56، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 85-101

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار