تحلیل حقوقی تعلیق در انشاء در قرارداد‌های حمل‌و‌نقل تجارتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

به‌نظر می‌رسد، قرارداد حمل‌و‌نقل در حقوق تجارت، قراردادی متضمن تعلیق در انشاء است. منظور این نیست که قرارداد میان ارسال‌کننده و متصدی حمل‌و‌نقل قراردادی معلق در انشاء است؛ بلکه به‌نظر می‌رسد این قرارداد متضمن تعهد به‌نفع ثالث و حتی تکلیف به‌ضرر ثالث، یعنی مرسل‌الیه، است و انعقاد این تعهد یا تکلیف، به‌عنوان یک عقد، منوط به‌قبول او است. این قبول، نه در زمان انعقاد قرارداد میان ارسال‌کننده و متصدی، بلکه با ارسال بارنامه یا رسید به مرسل‌الیه، یا بعد از رسیدن کالا به‌مقصد با مطالبه کالا از سوی او، یا با اطلاع به او برای مراجعه و‌ دریافت کالا، به آن تعهد یا تکلیف متصل می‌شود. با حصول معلق‌به و قبول تعهد و تکلیف، رابطه متصدی و مرسل‌الیه منعقد می‌شود. تعلیق در انشاء را در توافق در‌باره خسارت، به‌مبلغی کمتر یا بیشتر از قیمت کامل کالا، نیز مشاهده می‌کنیم. چون در زمان انعقاد آن توافق هنوز خسارتی وارد نشده است، انعقاد آن در لحظه انعقاد قرارداد حمل‌و‌نقل با اشکال مواجه می‌شود. در‌این‌باره، می‌توان گفت که چون سبب خسارات با قرارداد حمل‌و‌نقل ایجاد شده، پس توافق در‌باره آن قابل‌انعقاد است. ولی این استناد قابل‌اشکال است. در‌حالی‌که به‌نظر می‌رسد چاره بهتر کار در‌این‌باره، توسل به‌تعلیق در انشاء است. تحلیل تحقیقی حاضر، علاوه بر اثبات درستی فرضیه‌های آن، سبب کشف موارد جدید متعددی از احکام ظریف تعلیق در انشاء می‌شود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  

    1. ابافت، رسول، «قرارداد حمل‌و‌نقل هوایی در حقوق ایران.» دانش حقوق مدنی 7، شماره 2، 1397.
    2. ابهری، حمید، محمد فرزانگان، و سمیه ظهوری، «قواعد و شرایط حاکم بر مطالبه خسارت تأخیر تادیه در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا»، مطالعات حقوق تطبیقی 8، شماره 1، 1396.
    3. احمدآبادی، مصطفی محقق و همایون رضایی‌نژاد، «تأخیر در اجرای تعهد پولی و آثار آن (تحلیل حقوق موضوعه و نقد رویه قضایی)»، پژوهش حقوق خصوصی 7، شماره 26، 1398.
    4. اخلاقی، بهروز، «بحثی پیرامون ماهیت حقوقی قراردادهای حمل‌و‌نقل از دیدگاه حقوق مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران 43، 1371.
    5. اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت؛ کلیات، معاملات تجارتی، تجار. تهران: سمت، 1378.
    6. ----------، «وجه التزام در قراردادهای تجاری بین‌المللی» مجله حقوقی بین‌المللی 8، شماره 9، 1367.
    7. افتخاری، جواد، حقوق تجارت (1) نظری و کاربردی، اشخاص و تکالیف آنها. تهران: ققنوس، 1379.
    8. آقایی، کامران، «ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی در آیین نظریه تعدیل پول» تحقیقات حقوقی، شماره 80، 1396.
    9. امامی، سید حسن، حقوق مدنی. جلد 1. تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1364.
    10. ----------، حقوق مدنی. جلد 2. تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1364.
    11. امینی، اعظم، محمدحسن حائری، و حسین ناصری مقدم، «بررسی فقهی حقوقی موجدات و مسقطات حق حبس در عقود معاوضی» جستارهای فقهی و حقوقی 3، شماره 9، 1396.
    12. ایزانلو، محسن، «تعهد به‌فعل ثالث»، فصلنامه حقوق 37، شماره 1، 1386.
    13. بادینی، حسن، و شیوا دیلمی، «شرط تضمین پرداخت خسارت»، مطالعات حقوق خصوصی 48، شماره 3، 1397.
    14. باقری، احمد، «ضمان مالم یجب»، مقالات و بررسیها 74، 1382.
    15. باقری، محمود، و صدیقه فهیمی، «بررسی وضعیت حقوقی شروط تحویل یا پرداخت در قراردادهای بلند مدت فروش گاز»، مجله حقوقی بین‌المللی 34، شماره 57، 1396.
    16. پاسبان، محمدرضا، پرویز رحمتی، و سارا غریبی، «تحلیل اقتصادی نهاد وجه التزام با تاکید بر نظام حقوقی کامن‌لا و رومی ژرمن»، دانش حقوق مدنی 3، شماره 2، 1393.
    17. حاتمی، علی‌اصغر، و عبدالرضا صادقی، «شرط وجه التزام غیرعادلانه»، دانش و پژوهش حقوقی 1، شماره 2، 1391.
    18. رنجبر، رضا، و اسماعیل سالاری‌پور، «بررسی ماهیت و مبانی فقهی حقوقی وجه التزام»، فقه و مبانی حقوق اسلامی 3، شماره‌های 8 و 9، 1390.
    19. زنگنه، عبدالحمید اعظمی، حقوق بازرگانی. تهران: بی‌نام، 1353.
    20. زیناب، غلامعلی سیفی، و جواد پیری، «تشکیل عقود وثیقه‌ای به‌اتکای سبب دین»، دیدگاههای حقوق قضایی 23، شماره 82، 1398.
    21. ----------، «تعلیق‌پذیری عقود وثیقه‌ای»، تحقیقات حقوقی 82، 1397.
    22. ستوده، حسن، حقوق تجارت. جلد 4. تهران: دهخدا، 1350.
    23. سماواتی، حشمت‌الله، حقوق تجارت. جلد 1. تهران: میزان، 1378.
    24. شراعی، الهام، علیرضا یزدانیان، رضا عباسیان، و محمدهادی مهدوی، «پایان واقعی و حکمی قراردادهای معلق با نگاهی به‌حقوق فرانسه»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز 10، شماره 1، 1397.
    25. شهیدی، مهدی، «برخورد قانون مدنی و تجارت در مورد قرارداد حمل‌و‌نقل»، نشریه دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی 2، شماره 1، 1364.
    26. شهیدی، مهدی، «صلح مال در برابر تعهد به‌پرداخت مستمری (تطبیق با قرارداد مشابه Rente Viagere در حقوق فرانسه)»، تحقیقات حقوقی 13 و 14، 1373.
    27. شیروی، عبدالحسین، «نقد و بررسی مقررات آیین دادرسی مدنی راجع به‌مطالبه خسارات قراردادی و تأخیر تادیه»، مجله مجتمع آموزش عالی قم 3، شماره 9، 1380.
    28. صفائی، سیدحسین، «تعهد حسن انجام قرارداد (ضمانت)» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 2، شماره 0، 1349.
    29. عرب احمدی، مجیدرضا، مصطفی السان، و ابراهیم نوشادی، «بررسی تطبیقی کارکرد بارنامه به‌عنوان سند مالکیت»، دانش حقوق مدنی 8، شماره 1، 1398.
    30. فخاری، امیرحسین، و شراره مفیدیان، «مطالعه تطبیقی حق رزرو گیرنده کالا در انواع قراردادهای حمل‌و‌نقل»، دانشنامه حقوق و سیاست 10، 1387.
    31. لنگرودی، محمدجعفر جعفری، ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش، 1370.
    32. محسنی، سعید، و الناز نهاوندی، «حق در اختیارگرفتن کالا در کنوانسیون CMR و مقایسه آن با قانون تجارت ایران»، مطالعات حقوق تطبیقی 6، شماره 1، 1394.
    33. محقق داماد، سیدمصطفی، «تعهد به‌نفع شخص ثالث از نظر شیخ انصاری و دکترین‌های حقوقی معاصر»، تحقیقات حقوقی، شماره 16 و 17، 1374.
    34. محقق داماد، سید مصطفی، و سید محمدحسن ملائکه پورشوشتری، «ماهیت بیمه مسئولیت در حقوق ایران با رویکردی تطبیقی در حقوق انگلیس»، حقوق تطبیقی 10، شماره 2، 1393.
    35. محمدی، سام، «ماهیت حقوقی تعهد به‌نفع شخص ثالث» فصلنامه حقوق 39، شماره 1، 1388.
    36. مقصودی، رضا، «تعدیل وجه التزام و نتایج آن در حقوق فرانسه، انگلیس و ایران»، پژوهشنامه حقوقی 2، شماره 2، 1390.
    37. منقوطای، احد قلی‌زاده، «تحلیل حقوقی تعلیق در انشاء و کاربردهای آن در حقوق تجارت»، مطالعات حقوق خصوصی 47، شماره 1، 1396.
    38. ----------، «تحلیل حقوقی حکم دارای تضاد مستند به‌اصول متضاد»، فقه و حقوق اسلامی 9، شماره 16، 1397.
    39. نصیری، مرتضی، محمدعیسی تفرشی، و عباداله رستمی چلکاسری، «مطالعه تطبیقی حق تعلیق و حق حبس در حقوق داخلی و قرارداد نمونه فیدیک»، مدرس علوم انسانی: 137-157، 1384.
    40. نقی‌زاده باقی، پیام، «ماهیت حقوقی قرارداد حمل‌و‌نقل و مسئولیت متصدی آن»، تعالی حقوق 4، شماره 13 و 14، 1390.
    41. نمینی، محمود امامی، «بطلان یا صحت تعلیق در اعمال حقوقی»، مطالعات اسلامی 63، 1383.
    42. هدایتکار، علی، و مهدی صادقی شاهدانی، «بررسی قانون اصلاح قانون شخص ثالث در مقایسه با قانون مصوب سال 1347» صنعت بیمه 24، شماره 1 و 2، 1388.
    43. یزدانی، غلامرضا، حقوق تجارت 1: بررسی تحلیلی مقررات قانون تجارت؛ تاجر، معاملات تجارتی و مایه تجارتی. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1397.
    44. یزدانیان، علیرضا، «ویژگی‌های معلق‌علیه در فقه، حقوق ایران و فرانسه»، فقه و مبانی حقوق اسلامی 1، 1388.
    45. Akhmetshin, Elvir, and Kseniya Kovalenko, "Essential Terms of the Contract of Carriage of Goods." TransSiberia 2018 . Moscow: EDP Sciences. 1-7, 2018.
    46. Andersson, Tord, The Contract of Carriage by Sea in Liner Trade- the Swedish and English Law. Master Thesis, Lund: University of Lund, 1999.
    47. Flambouras, Dionysios, "Transfer of Risk in the Contract of Sale involving Carriage of Goods: A Comparative Study in English, Greek Law and the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods." International Trade and Business Law Annual VI, 2001.
    48. Grobarcikova, Anezka, and Jarmila Sosedova, "Carrier's Liability under the International Conventions for the Carriage of Goods by Sea." Transpoert Problems 9, no. 3, 2014.
    49. Hoeks, Maria Anna, Multimodal Transport Law: The Law Applicable to the Multimodal Contract for the Carriage of Goods. Ph.D. Thesis, Rotterdam: Erasmus University, 2009.
    50. Paterson, Alastair R., "An Outline of the Law on Carriage by Air." The Canadian Bar Review, 1954.
    51. Pejovic, Caslav, "Documents of Title in Carriage of Goods by Sea under English Law: Legal Nature and Possible Future Diretions", Journal of Business Law 43, no. 158, 2004.
    52. Yan, Zhu, and Vadim Filimonov, "Comparative Study of International Carriage of Goods by Railway between CIM and SMGS." Frontiers of Law in China 13, no. 1, 2018.
    53. Zou, Ying Y., Delivery of Goods by the Carrier under the Contract of Carriage by Sea; a Focus on China. Rotterdam: Erasmus School of Law, 2005.

     

     

فقه و مبانی حقوق اسلامی
دوره 55، شماره 2
اسفند 1401
صفحه 407-387

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار