حجیت سنجی اعراض مشهور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام،

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

مراد از اعراض مشهور آن است که مشهور فقها با وجود اطلاع از یک حدیث صحیح السند، بدان عمل نکرده و فتوایی برخلاف آن صادر کرده باشند. از دیدگاه بیشتر فقیهان، اعراض مشهور قدما از سند یک روایت، موجب ضعف آن می­شود؛ اما اعراض آنها از دلالت روایت، موهنیت ندارد؛ در مقابل، برخی دیگر از فقها اعراض مشهور از سند یا دلالت را موهن آن تلقی نکرده و بر حجیت روایت مورد بحث پافشاری نموده‌اند. با توجه به تأثیر این دو دیدگاه در صدور فتاوای مختلف، انجام پژوهش حاضر ضرورت یافت. در این تحقیق با نقد و بررسی دلایل اقامه شده بر حجیت و عدم حجیت اعراض مشهور به دست آمد که اعراض مشهور چه نسبت به سند و چه دلالت، موجب وهن حدیث نمی­شود.

کلیدواژه‌ها


 
]1[. آل شیخ راضی، محمدطاهر(1426ق). بدایه الوصول فی شرح کفایه الأصول‏. چاپ دوم، 9جلد، قم، دار الهدی‏.
]2[. ابن ادریس، محمد(1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، 3جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
]3[. اصفهانی غروی، محمدحسین‏(1429ق). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه. چاپ دوم، 5جلد، بیروت، موسسه آل­البیت لاحیاء التراث‏.
]4[. ‌‌انصاری، مرتضی(1416ق). فرائد الاصول‏. چاپ پنجم، 2جلد، قم، موسسه النشر الاسلامی.
]5[. ـــــــــــ (1415ق). کتاب المکاسب. 6جلد، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
]6[. ایروانی، علی(1422ق). ‏‏الأصول فی علم الأصول‏. قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.‏
]7[. تبریزی، غلامحسین(؟). أصول مهذبه. چاپ دوم، مشهد، چاپخانه طوس‏.
]8[. تبریزی، میرزاجواد(1387ش). دروس فی مسائل علم الأصول‏. چاپ دوم، 6جلد، قم، دارالصدیقه الشهیده(س).
]9[. شهید اول، محمدبن مکی(1414ق). غایه المراد فی شرح نکت الإرشاد‌، محقق: رضا مختاری، 4جلد، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
]10[. جزایری، محمدجعفر(1415ق). منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه. چاپ چهارم، 8 جلد، ‏قم، موسسه دارالکتاب‏.
]11[. حائری اصفهانی، محمدحسین(1404ق). الفصول الغرویه فی­الأصول الفقهیه. قم، داراحیاءالعلوم الاسلامیه‏.
]12[. حر عاملی، محمدبن حسن(1409ق). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه‌. مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل­البیت، ‌30‌جلد، قم، مؤسسه آل­البیت(ع).
]13[. حسینی شیرازی، محمد(1426ق). الوصول الی کفایه الأصول‏. چاپ سوم، 5 جلد، قم، دار الحکمه.
]14[. حسینی میلانی، علی(1428ق). تحقیق الأصول‏. چاپ دوم، 5 جلد، قم، الحقائق‏.
]15[. حکیم، محمدتقی(1418ق). الأصول العامه فی­الفقه المقارن. چاپ دوم، ‏قم، مجمع جهانی اهل­بیت(ع).
]16[. حلی، حسین(‏1432ق). أصول الفقه‏. 12جلد، قم، مکتبه الفقه و الاصول المختصه‏.
]17[. حلّی، حسن­بن یوسف(1413ق). مختلف الشیعه فی أحکام­الشریعه‌. محقق: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، ‌چاپ دوم، 9جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]18[. خراسانی، محمدکاظم(1409ق). کفایه الأصول. قم، موسسة آل البیت (ع).
]19[‏. خویی، ابوالقاسم‏(؟). المستند فی شرح العروة الوثقی‌، مقرر: مرتضی بروجردی‌، 4جلد.
]20[. ـــــــــــ (1422ق). مصباح الأصول. مقرّر: محمدسرور واعظ حسینی، 22جلد، قم، موسسه احیاء آثار الامام الخوئی‏.
]21[. سبحانی، جعفر(1424ق). إرشاد العقول الی مباحث الأصول‏. مقرّر: محمدحسین حاج عاملی، 4جلد، قم، موسسه امام صادق(ع).
]22[.ـــــــــــ (1414ق). المحصول فی علم الاُصول‏. مقرّر: محمود جلالی مازندرانی، 4جلد، قم، موسسه امام صادق( ع).
]23[. صدر، محمدباقر(1417ق). بحوث فی علم الأصول‏. مقرّر: حسن عبدالساتر، 13جلد، بیروت، الدارالاسلامیه‏.
]24[. طباطبایی، محمد مجاهد(؟). مفاتیح الاصول. قم، مؤسسه آل البیت(ع).
]25[. طباطبایی حکیم، محسن(1408ق). حقائق الأصول‏. چاپ پنجم، 2جلد، قم، کتابفروشی بصیرتی.
]26[.ـــــــــــ (1417ق). مستمسک العروه الوثقی‌. 14جلد، قم، مؤسسة دار التفسیر‌.
]27[. طباطبایی قمی، تقی(‏1371ش). آراؤنا فی أصول الفقه‏. 3جلد، قم، محلاتی‏.
]28[.ـــــــــــ (1381ش). الأنوار البهیه فی القواعد الفقهیه. قم، محلاتی‏.
]29[. طوسی، محمدبن حسن‌(1407ق). الخلاف، محقق: علی خراسانی و همکاران‌، 6جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]30[. صنقور، محمد(1428ق). المعجم الأصولی‏. چاپ دوم، 2جلد، قم، منشورات الطیار.
]31[. عراقی، ضیاءالدین(1417ق). نهایه الأفکار. مقرّر: محمدتقی بروجردی، چاپ سوم، 4جلد،  قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]32[. کشّی، محمدبن عمر(1490ق). رجال الکشی ـ اختیار معرفه الرجال‌. مصحح: حسن مصطفوی، مشهد، ‌مؤسسه نشر دانشگاه مشهد‌.
]33[. محقق حلی، جعفربن حسن(1407ق). المعتبر فی شرح المختصر‌. محقق: محمدعلی حیدری و همکاران‌، 2جلد، قم، مؤسسه سید الشهداء(ع).
]34[. محقق کرکی، علی­بن حسین‌(1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد‌. محقق: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ دوم، 13جلد، قم، مؤسسه آل البیت(ع).
]35[. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی(1389ش). فرهنگ نامه اصول فقه‏. قم،‏ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‏.
]36[. مظفر، محمدرضا(1430ق). أصول الفقه. چاپ پنجم، 2جلد، قم، موسسه النشرالاسلامی.
‌]37[. مکارم شیرازی، ناصر (1428ق). انوار الأصول‏. مقرّر: احمد قدسی، چاپ دوم، 3جلد، قم، مدرسه الامام علی­بن ابی­طالب(ع).
]38[. میرزای قمّی، ابوالقاسم(1417ق). غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام. 6جلد، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
]39[‏. نائینی، محمدحسین(‏1352ش). أجود التقریرات‏. مقرّر: ابوالقاسم خویی، 2جلد، قم، مطبعه العرفان‏.
]40[. ـــــــــــ(1376ش). فوائد الاُصول‏. مقرّر: محمدعلی کاظمی خراسانی، 4جلد، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.