امکان‌سنجی فقهی – حقوقی نقل اختیاری حق قصاص

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مفید

2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه شاهد؛

چکیده

از آنجا که قصاص حقی غیر مالی است، و هر حقی دارای آثار متفاوتی از جمله استیفاء، اسقاط، انتقال، نقل و ... می‌باشد، سخن گفتن از امکان تحقق یا عدم تحقق نقل حق قصاص، سؤال اصلی این مقاله است. این که صاحبان حق قصاص، امکان متجلی ساختن کلیه آثار حق را دارند، و یا این که تنها می‌توانند به استیفای قصاص بپردازند، امری است که نیازمند تحقیق و بررسی است. بسیاری از منابع فقهی و حقوقی، در خصوص توسعه اختیارات اولیای‌د‌‌‌م در قالب انتقال حق قصاص، آن را در زمره اختیارات اولیای‌دم برنشمرده‌اند، در حالی که برخی از این منابع به‌‌طور ضمنی قائل به صحت و امکان آن شده‌ا‌ند. با تحقیق و بررسی در خصوص قابلیت انتقال می‌توان به این امر واقف شد. از آنجاکه موجب حق قصاص به نحو اقتضائی است و قوام آن به اولیای‌دم نیست، برخی از آثار حق مانند قابلیت نقل و انتقال بر آن مترتب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


[1]. آل ‌بحرالعلوم، سیدمحمد (1403)، بلغهالفقیه، ج 1، تهران، مکتبه الصادق.
[2]. اراکی، محمدعلی، (1415ق)، کتابالبیع، ج1، قم، اسماعیلیان.
[3]. امامی، سیدحسن (1373)، حقوقمدنی، ج 1، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
[4]. انصاری، مرتضی، (1375ق)، المکاسب، ج 3، مطبعة الاطلاعات، تبریز.
[5]. جبعی‌العاملی (شهیدثانی)، زین‌الدین (1413ق)، مسالکالافهامالیتنقیحشرایعالاسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
[6]. جزائری، سیدمحمدجعفر، (1416ق)، هدیالطالبفیشرحالمکاسب، ج1، قم، مؤسسه دار الکتاب.
[7]. جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر، (1370)، ترمینولوژیحقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش.
[8]. حائری، سیدکاظم، (1303ق)، فقهالعقود، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
[9]. حلی (محقق)، جعفربن‌حسن، (1425ق)، شرایعالاسلامفیمسائلالحلالوالحرام، ج4، بیروت، دارالقارئی.
[10]. خامنه‌ای، سیدعلی (1378)، درسخارجفقه، برگرفته از سایت  leader.ir، درس8، 12 و 13 مهر.
[11]. خراسانی، ملامحمدکاظم، (1406 ق)، حاشیهالمکاسب، تهران، وزارت ارشاد اسلامی.
[12]. سبحانی، جعفر، (بی‌تا)، مصادرالفقهالاسلامیومنابعه، قم، مؤسسه الامام الصادق (ع).
[13]. سندبحرانی، محمد، (1428ق)، فقهالمصارفوالنقود، قم، مکتبه فدک.
[14]. الشریف، محمدمهدی، جعفری خسروآبادی، نصرالله (1394، «چالشهای نظری‌بیع حق»، مطالعاتحقوقیدانشگاهشیراز، دوره7، شماره 2، تابستان، صص1-26.
[15]. صدر، سیدمحمدباقر (1375)،اقتصادنا،مشهد،مکتب الاعلام الاسلامی.
[16]. طباطبایی قمی، سیدتقی، (1413ق)، عمدهالمطالبفیالتعلیقعلیالمکاسب، ج2، قم، کتابفروشی محلاتی.
[17]. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، (1370)، حاشیهالمکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
[18]. غروی اصفهانی، محمدحسین، (1419 ق)، حاشیهکتابالمکاسب، بیروت، دارالمصطفی لاحیاء التراث.
[19]. فاضل مقداد، ابوعبدالله، (1404 ق)، التنقیحالرائع، ج 4، قم، مکتبه آیت الله مرعشی.
[20]. فروغی، علیرضا (1391)، «آثار و ویژگیهای حق از دیدگاه فقه امامیه و قانون مدنی»، دانشحقوقمدنی، شماره نخست، بهار و تابستان، صص 1-14.
[21]. کاتوزیان، ناصر (1392)، عقود معین، ج1، تهران، شرکت سهامی انتشار.
[22]. مکارم شیرازی، ناصر (1413 ق)،  انوارالفقاهه، ج1، قم، منشورات مدرسه امام امیرالمؤمنین(ع(.
[23]. موسوی الخمینی، سیدروح‌الله، (1425 ق)، تحریرالوسیله، ج1، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
[24]. ــــــــــــ ، (          1410ق)، کتابالبیع، ج1 ، قم، اسماعیلیان.
[25]. موسوی الخوئی، سیدابوالقاسم(1373)، مصباحالفقاهه، ج2، نجف، انتشارات حیدری.
[26]. نجفی، محمدحسن، (1404ق)، جواهرالکلامفیشرحشرائعالاسلام، ج 42، قم، دارالاحیاء التراث العربی.
[27]. نجفی خوانساری، موسی، ( 1418ق)، منیةالطالب، ج2، تقریرات میرزا نائینی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.