ماهیت عیب وملاک تشخیص آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معارف واندیشه اسلامی دانشگاه تهران

چکیده

در همه نظام‌های حقوقی شناخت ماهیت عیب به منظور تعیین مسؤلیت فروشنده یا تولید کننده و امکان دریافت خسارت ناشی از آن ضروری است. در فقه اسلامی از مسؤلیت محض به "ضمان" تعبیر می‌شود. این ضمان افزون بر معاملات در اعلامیه‌های حقوقی نیز مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر ضمن درنگ در ماهیت عیب، به نقد برخی از مناطات عیب می‌پردازد و با ارائه معیاری روشن برای عیب، راه را برای تصحیح یا ابطال معامله و اجرای احکام خیار و دریافت خسارت (ارش) یا ردّ هموار می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها


[1]. قرآن کریم
[2]. اردبیلی، احمدبن‌محمد‌، (1403ه‍‌)، مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان‌، قم، دفترانتشارات اسلامی.
[3]. اصفهانی، فاضل هندی محمد بن حسن‌، (1416ه‍‌)، کشف اللثام والإبهام عن قواعد الأحکام‌، قم، دفترنشراسلامی.
‌[4]. اصفهانی، سیدابوالحسن‌، (1422ه‍‌)، وسیلة النجاة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس سره‌ .
[5]. اصفهانی، محمد حسین کمپانی، (1418ه‍‌)، حاشیه مکاسب، قم، انوارالهدی.
[6]. ابن قدامه، موفق الدین عبدلله، (1985م)، الکافی فی الفقه الامام المنجبل الامام احمد بن حنبل، قاهره، المکتبه الاسلامی.
[7]. ابن رشد، محمدبن احمد القرطبی الحفید، (1985م)، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، بیروت، دارالمعرفه.
[8]. ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین، (1414ه‍‌)، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
[9]. بحرانی، یوسف، (1410ه‍‌)، الحدائق الناضره فی احکام العترةالطاهره، قم، موسسه النشرالاسلامی.
[10]. تبریزی، جواد بن علی، (1427ه‍‌)، صراط النجاة، قم، دارالصدیقة الشهیدة‌.  
[11]. زحلی، وهبه، (1425ه‍‌)، الفقة الاسلامی وادلته، بیروت، دارالفکر.
[12]. جزیری، عبدالرحمن والحسینی، (1998م)، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت(ع)؛ بیروت، دارالثقلین.
[13]. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1378)، حقوق خصوصی، تهران، گنج کتاب.
[14]. جوهری، اسماعیل بن حماد، (1410) الصحاح، بیروت، دارالملایین. 
[15]. حکیم، سیدمحسن طباطبایی، (1416ه‍‌)، مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسة دارالتفسیر.
[16]. حلّی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد‌، (1410ه‍‌)، السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، قم، ‌دفتر انتشارات اسلامی.
[17]. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر، (1414ه‍‌)، ‌تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام‌.
[18]. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر، (1413ه‍‌)، قواعدالأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[19]. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر، (1404ه‍‌)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، بی‌جا.
[20]. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر‌، (1413ه‍‌)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[21]. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، (1417ه‍‌)، خلاصةالاقوال فی معرفة الرجال، قم، موسسة النشر الاسلامی.
[22]. خوانساری، محمدامامی، (بی‌تا)، الحاشیة الأولی علی المکاسب‌ همراه با الحاشیة الثانیة علی المکاسب بی جا.
[23]. خویی، سید ابوالقاسم موسوی، (بی‌تا)، مصباح الفقاهة‌، بی‌جا.   
[24]. دزفولی، مرتضی بن محمدامین انصاری، (1415ه‍‌)، المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم.
[25]. طوسی، محمدبن حسن، (1390)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیة‌.
[26]. طوسی، محمدبن حسن، (1415ه‍‌)، رجال طوسی، قم، مؤسسة النشرالاسلامی.
[27]. طوسی، محمدبن حسن، (1417ه‍‌)، فهرست، قم، مؤسسة النشرالاسلامی.
[28]. طوسی، محمدبن حسن، (1404ه‍‌)، اختیارمعرفة الرجال(رجال کشی)، قم، موسسة آل البیت لاحیاء التراث.
[29]. طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن‌، (1407ه‍‌)، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیة‌.
[30]. شه‌وری، احمد، (1378)، فرهنگ جامع اصطلاحات حقوقی فارسی انگلیسی، تهران، وزارت خارجه.
[31]. عاملی، حرّ، محمد بن حسن‌، (1409ه‍‌)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ‌قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
[32]. عاملی، کرکی، علی بن حسین، (1414ه‍‌)، جامع المقاصد، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام‌.
[33]. عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، (1419ه‍‌)، مفتاح الکرامه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
[34]. فراهیدی، خلیل بن احمد‌، (1410ه‍‌)، کتاب العین، قم، نشر هجرت‌.
[35]. کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب‌، (1429ه‍‌)، الکافی، قم، دارالحدیث للطباعة و النشر.
[36]. گیلانی، نجفی، (1407ه‍‌)، فقه الامامیه، قم، کتابفروشی داوری.
[37]. لجنه من وزارت اوقاف وشئون اسلامیه، (1994م) الموسوعه الفقهیه الکویتیه، کویت، دارالصفوه للطباعه و النشر و التوزیع.
[38]. مرغینانی، کمال بن همام، (1999م)، فتح القدیر، کویت، مطابع العرب التجاریه.
[39]. محمدبن ابی العباس، (2003م)، نهایة المحتاج الی شروح المنهاج، بیروت، دارالکتب العلمیه.
[40]. معین، محمد، (1378)، فرهنگ معین، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
[41]. معلوف، لوییس، (1960م)، المنجد، بیروت، المطبعه الکاتولیکیه.
]42 [. نجاشی، احمدبن محمد، (1413ه‍‌)، رجال نجاشی، قم، موسسة النشرالاسلامی.
[43]. نجفی، محمد حسن، (1404ه‍‌)، جواهر الکلام، بیروت، دارالاحیاء التراث.
[44]. یزدی، سیدمحمدکاظم طباطبایی، (1421ه‍‌)، حاشیه مکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان.