Validation and Conceptual Analysis of the Principle “Al-Mumtani‘ Shar‘an, Kal-Mumtani‘ ‘Aqlan” (What is Legally Impossible is Like What is Rationally Impossible)

Document Type : Research Paper

Authors

1 Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 PhD Student, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.

Abstract

The jurisprudential rulings are important tools for resolving the status of those jurisprudential issues for which there is no specific evidence (text) from the Qur'an and Sunnah. As adduced by these rulings, the obligated individuals can discern their religious duty regarding those issues and similar matters. Shahid Thani is the first Shi'a jurist who employed the jurisprudential principle, "What is legally impossible is like what is rationally impossible." Since this principle lacks Qura'nic and Hadith origins, it is a jurisprudential principle derived through analogy. Despite various interpretations in jurisprudential sources and its numerous applications, jurists have paid less attention to its semantic, validation, and delineation aspects, and merely sufficed to mention it as among the lesser-known principles. In this paper, formulated through descriptive and analytical methods and based on Islamic theology, jurisprudence, and principles of Islamic jurisprudence, we aim to analyze the content and explain the conceptual distinction of this principle, as well as to review its applications in the jurisprudential sources of Islamic sects, and scrutinize its validity bases.
This research demonstrates the reference of the principle, "What is legally impossible is like what is rationally impossible" to the theological principle, "Qubḥ-i Taklīf bi mā lā yuṭāq" (The indecency of a duty beyond the power). Its famous interpretation is based on the conformity of the rationally impossible and the legally impossible in the impossibility of the command being incumbent or the inability of the obligated to perform it, manifested in the issue of "The combination of command and prohibition."

Keywords

References

ابو حارث غزی، محمد صدقی (1416ق). الوجیز فی إیضاح قواعد الفقة الکلیة. چاپ چهارم. بیروت: مؤسسة الرسالة العالمیة.
ــــــــــ (1424ق). موسوعه القواعد الفقهیه. 13جلد. بیروت: مؤسسه الرساله.
‏‫اشتهاردی، علی‌پناه (1417ق). مدارک العروة. 30جلد. تهران: دار الاسوة للطباعة و النشر.
‏‫آشتیانی، محمدحسن بن جعفر‏ (۱۳۸۴)‏. کتاب الزکاة. 2جلد. قم: المؤتمر العلامة الآشتیانی.
امامی خوانساری، محمد (بی‌تا). الحاشیة الثانیة علی المکاسب. قم: بی‌نا.
آملی، محمد تقی‏ (1377ق‌)‏. مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی. بی‌جا: مطبعه فردوسی.
‏‫بجنوردی، حسن‏ (1377)‏. القواعد الفقهیة‏. 7جلد. قم: نشر الهادی.
‏‫بجنوردی، محمد‏ (۱۳۷۹)‏. قواعد فقهیه. 2جلد. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
بحرالعلوم، محمد (1403ق). بلغة الفقیه. 4جلد. تهران: منشورات مکتبة الصادق‌.
‏‫تبریزی، غلامحسین‏ (۱۳۷۲)‏. خلاصة الأصول. چاپ دوم. مشهد: طوس.
تفتازانی، سعد الدین (بی‌تا). مختصر المعانی. قم: دار الفکر.
‏‫‏‫جمعی از پژوهشگران‏ (۱۴۲۳)‏. موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام‏. 35جلد. قم: مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (2/3/1391)، درس خارج فقه، کتاب بیع.
حاجی ده آبادی، احمد‏ (۱۳۸۷)‏. قواعد فقه جزایی. قم: مؤسسه چاپ زیتون.
حکیم، سید محسن (1416ق). مستمسک العروة الوثقی. 14جلد. قم: مؤسسة دار التفسیر‌.
ــــــــــ  (1408ق)‏. حقائق الأصول. 2جلد. قم: مکتبة بصیرتی.
‏‫حکیم، محمد تقی‏ (1429ق)‏. ‏القواعد العامة فی الفقه المقارن‏. تهران: المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه.
حلّى، حسن بن یوسف (1412ق). منتهى المطلب فی تحقیق المذهب‌. 15جلد. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‌.
ــــــــــ (1982م). نهج الحقّ و کشف الصدق‏. بیروت: دار الکتاب اللبنانی.‏
ــــــــــ ‏ (۱۳۶۳)‏. الجوهر النضید‏، قم: بیدار.
حلّى، فخر المحققین (1387ق‌). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. 4جلد. قم: مؤسسه اسماعیلیان‌.
 
خراسانى، محمد کاظم (1409ق). کفایة الأصول. قم: مؤسسه آل البیت.
خمینی، مصطفی (1418ق). تحریرات فی الأصول. 8جلد. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خوانساری، موسی (1373ق). منیه الطالب فی شرح المکاسب. 2جلد. تهران: محمدیه.
خوئی، ابوالقاسم (1377). مصباح الفقاهة. 7جلد. قم: داوری.
ــــــــــ (1419ق). دراسات فی علم الأصول. قم: مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
‏‫ــــــــــ (۱۴۰۷ق)‏. التنقیح فی شرح العروة الوثقی. 6جلد. قم: لطفی.
‏‫ــــــــــ (۱۴۱۷ق)‏. الهدایة فی الأصول‏. 4جلد. قم: مؤسسه فرهنگی صاحب الامر.
ــــــــــ (1413ق). محاضرات فی فقه الجعفری. 4جلد. قم: مؤسسه دائرة معارف الفقه الاسلامی.
‏‫ــــــــــ (۱۴۱۸ق)‏. موسوعة الإمام الخوئی. 50جلد. قم: التوحید للنشر.
روحانی، محمد (1419ق). المرتقى إلى الفقه الأرقى. تهران: مؤسسه الجلیل للتحقیقات الثقافیة.
روحانی، محمد صادق (1382). زبدة الأصول. 6جلد. تهران: حدیث دل.
ــــــــــ (1412ق). فقه الصادق. 41جلد. قم: دار الکتاب.
رضازاده، رجبعلی (11/12/1389)، درس خارج فقه، کتاب نکاح.
زحیلی، محمد مصطفی (1427ق). القواعد الفقهیة وتطبیقاتها فی المذاهب الأربعة. 2جلد. دمشق: دارالفکر.
زرقا، احمد بن شیخ محمد (1409ق). شرح القواعد الفقهیة. چاپ دوم. دمشق: دارالقلم.
سبحانی، جعفر (1424ق). ارشاد العقول الی مباحث الاصول. 4جلد. قم: مؤسسه امام صادق.
ــــــــــ (1425ق). الرسائل و المقالات. 6جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسة الامام صادق.
ــــــــــ (1428ق). المحاضرات فی الالهیات. قم: مؤسسة الامام الصادق‏.
سبزواری، عبد الاعلی (1413ق). مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام. 30جلد. قم: مؤسسه المنار.
‏‫سبزواری، محمدباقر‏ (بی‌تا)‏. ذخیرة المعاد فی شرح الإرشاد. 2جلد. قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
سیفی، علی اکبر (1388). دلیل تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
‏‫شهرکانی، ابراهیم اسماعیل‏. (۱۴۳۰ق)‏. المفید فی شرح أصول الفقه. 2جلد. قم: ذوی القربی.
‏‫شهید ثانی، زین‌‎الدین بن علی‏ (۱۴۱۳ق)‏. مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. 15 جلد. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
‏‫شوشتری، قاضی نور الله‏ (۱۴۰۹ق)‏. إحقاق الحق و إزهاق الباطل. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
طباطبائی قمی، محمدتقی (1426ق). مبانی منهاج الصالحین. 10جلد. قم: منشورات قلم الشرق‌.
ــــــــــ (1400ق)‏. دراساتنا من الفقه الجعفری‏. 4جلد. قم: مطبعة الخیام.
‏‫ طباطبایی قمی، تقی و طباطبایی قمی، حسین. (۱۳۸۱-۱۴۲۳). الدلائل فی شرح منتخب المسائل. 5جلد. قم: محلاتی.
طوسی، نصیر الدین (1375). شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات. 3جلد. قم: نشر البلاغة.
‏‫علم‌الهدی، علی بن حسین‏ (۱۴۱۱ق)‏. الذخیرة فی علم الکلام، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
غروی اصفهانى، محمد حسین‌ (1409ق). الاجارة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
‏‫ــــــــــ (1427ق)‏. حاشیة کتاب المکاسب. 5جلد. قم: ذوی القربی.
‏‫فاضل لنکرانی، محمد‏. (1425ق)‏. ‏القواعد الفقهیة‏، قم: مرکز فقه الأئمة الأطهار.
‏‫فاضل لنکرانی، محمدجواد‏ (1396)‏. قاعده میسور‏، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
فانی اصفهانی، علی (1401ق). آراء حول مبحث الألفاظ فی علم الأصول. 2جلد. قم: مظاهری.
‏‫قمی، ابوالقاسم‏ (۱۴۲۰ق)‏. مناهج الأحکام (کتاب الصلاة)‏. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫کاشف ‌الغطاء، احمد‏ (1423ق)‏. سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات. 4جلد. نجف: مؤسسة کاشف الغطاء العامة.
‏‫کاشف ‌الغطاء، حسن‏ (۱۴۲۲ق)‏. أنوار الفقاهة، نجف: مؤسسه کاشف الغطاء العامة.
‏‫محقق حلی، جعفر بن حسن‏ (1355)‏. جامع المدارک فی شرح المختصر النافع‏. چاپ دوم. تهران: مکتبة الصدوق.
‏‫محقق داماد، سید مصطفی‏ (۱۳۸۴)‏. بررسی فقهی حقوق خانواده. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
مدرسی یزدی، عباس (1383). نماذج الأصول فی شرح مقالات الأصول. 4جلد. قم، نشر داوری.
مشکینى، على‏ (1374). اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، چاپ ششم. قم: الهادی‏.
مصطفوى، محمد کاظم (1421ق). مائة قاعدة فقهیة. 2جلد. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
‏‫مظاهری، حسین‏ (بی‌تا)‏. عوائد القواعد الفقهیّة (المقدمه)، اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی.
مظفّر، محمد رضا (1430ق.)، أصول الفقه، 2جلد. قم، طبع انتشارات اسلامى.
‏‫مغنیه، محمدجواد‏. (1379)‏. فقه الإمام جعفر الصادق. 6جلد. قم: انصاریان.
‏‫منتظری، حسینعلی‏ (۱۴۰۹ق)‏. کتاب الزکاة. 4جلد. چاپ دوم. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
‏ــــــــــ (۱۴۱۵ق)‏. دراسات فی المکاسب المحرمة. 3جلد. قم: نشر تفکر.
‏‫موسوی عاملی، محمد بن علی‏ (1429ق)‏. مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام. 8جلد. چاپ دوم. قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
موسوی قزوینی، علی (1299ق). الحاشیة علی قوانین الاصول. 1جلد. بی‌جا: مطبعة حاجی ابراهیم تبریزی.
میلانی، علی حسینی (1428ق). تحقیق الاصول. 5جلد. قم: الحقائق.
نائینى، محمد حسین (1373ق). منیة الطالب. 2جلد. تهران: المکتبة المحمدیة‌.
ــــــــــ (1355ق). فوائد الاصول. 4جلد. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نجفی، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. 43جلد. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‌.
نجم آبادی، ابوالفضل (1380). الاصول. 3جلد. قم: مؤسسة آیةالله العظمی البروجردی لنشر معالم اهل البیت.
‏‫هاشمی شاهرودی، محمود‏ (۱۳۷۹)‏. نتائج الأفکار فی الأصول. 6جلد. قم: آل المرتضی.
‏‫همدانی، رضا بن محمد هادی‏ (۱۳۷۶)‏. مصباح الفقیه. 14 جلد. قم: المؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث.
‏‫یزدی، محمد کاظم‏ (1421ق)‏. العروة الوثقی. 6جلد. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
‏‫ــــــــــ (1428ق)‏. العروة الوثقی. 2جلد. قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب.
 
 
Jurisprudence the Essentials of the Islamic Law
Volume 56, Issue 2
February 2024
Pages 423-445

Files

Share

How to cite

Statistics