The Causes for Making and Transfer of Water Right Property in the Jurisprudence of Islamic Denominations

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor of Jurisprudence and Foundation of Islamic Law, University of Tehran

2 Ph.D. Candidate of Jurisprudence and Foundation of Islamic Law, University of Tehran.

Abstract

The use of water resources in Islamic jurisprudence has certain rules and regulations. The water right is one of the legal titles that has been discussed in the jurisprudence of tejārah (trade), ijārah (leasing) and iḥyā’ mawāt (reviving dead land). This article tries to examine the ways to transfer the water right property and the ways of establishing it in Islamic jurisprudence with a comparative approach. The water right is one of the financial rights that can be transferred implicitly or independently through payment or free of charge. The Common-pool resource is one of the guarantees of the water right, which is based on the fact that the public is equal in using it. The acquisition of water resources and transfer the water right property through the denotation that is known in Islamic jurisprudence as muāyāt, inheritance and will, are among other ways to transfer the water right property.
 

Keywords

References

  1. منابع

    1. قرآن کریم.
    2. ابن‌ادریس، محمد بن منصور حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
    3. ابن‌براج، عبد العزیز طرابلسی، المهذب، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1406 ق.
    4. ابن براذعی، خلف بن أبی القاسم محمد، التهذیب فی اختصار المدونة، چاپ اول، دبی، دارالبحوث للدراسات الإسلامیة و إحیاء التراث. 1423 ق.
    5. ابن حمزه‌، محمدبن‌علی، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، چاپ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی. 1408 ق.
    6. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، چاپ: اول، بیروت، مؤسسة الرسالة. 1416ق.
    7. ابن‌رشد، أبوالولید محمد بن أحمد، البیان والتحصیل، چاپ دوم، بیروت، دار الغرب الإسلامی. 1408ق.
    8. ----------، المقدمات الممهدات، چاپ اول بیروت، دار الغرب الإسلامی. 1408 ق.
    9. ابن سیده، علی بن اسماعیل، المخصص، چاپ: اول، بیروت، دار الکتب العلمیة منشورات محمد علی بیضون. بی‌تا.
    10. ابن عابدین، محمدأمین بن عمر، رد المحتار علی الدر المختار، چاپ دوم، بیروت، دارالفکر. 1412ق.
    11. ابن فراء، ابو یعلی محمد بن حسین، الأحکام السلطانیة للفراء، چاپ دوم، بیروت، دار الکتب العلمیة. 1421 ق.
    12. ابن‌قدامه، عبدالله بن أحمد، الشرح الکبیر علی متن المقنع، دار الکتاب العربی للنشر والتوزیع. بی‌تا.
    13. ---------- ، المغنی فی فقه الإمام أحمد بن حنبل الشیبانی، چاپ اول، بیروت، دارالفکر. 1405ق.
    14. ابن مازَه، محمود بن أحمد، المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة. 1424 ق.
    15. ابن ملَقِّن، عمر بن علی بن أحمد، عجالة المحتاج إلی توجیه المنهاج، چاپ اول، إربد – اردن، دارالکتاب. 1421 ق.
    16. ابن مودود، عبدالله بن محمود موصلی حنفی، الاختیار لتعلیل المختار، چاپ اول، قاهره، مطبعة الحلبی. 1356 ق.
    17. ابن نجیم حنفی، عمر بن إبراهیم، البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت، دار المعرفة. بی‌تا.
    18. ---------- ، الأشباه و النظائر، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة. 1419 ق.
    19. ابن همام، محمد بن عبد الواحد، فتح القدیر، دارالفکر. بی‎تا.
    20. ازدی، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، چاپ اول، تهران‏، دانشگاه علوم پزشکی ایران، موسسه مطالعات تاریخ پزشکی. 1387 ش.
    21. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، چاپ اول، دار احیاء التراث العربی. 2001 م.
    22. انصاری، زکریا()، أسنی المطالب فی شرح روض الطالب، چاپ‌اول،بیروت، دارالکتب العلمیة. 1422ق.
    23. بابرتی، محمد بن محمد، العنایة شرح الهدایة، بیروت، دارالفکر. بی‎تا.
    24. بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1405 ق.
    25. بهوتی، منصور بن یونس، کشّاف القناع عن متن الإقناع، تحقیق هلال مصیلحی، بیروت، دار الفکر. 1402 ق.
    26. تُسُولی، علی بن عبدالسلام، البهجة فی شرح تحفة الحکام، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة. 1418 ق.
    27. تویجری، سلیمان، حقّ الارتفاق دراسة و مقارنة، رساله دکتری در دانشگاه أم القری، دانشکده الشریعة و الدراسة الاسلامیة، 1401.
    28. جمعی از نویسندگان، الموسوعة الفقهیة، چاپ اول، کویت، وزارت اوقاف کویت. 1406 ق.
    29. جمعی از پژوهشگران زیرنظر سید محمود شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام‌، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام. 1426 ق.
    30. جندی، خلیل بن إسحاق، التوضیح فی شرح المختصر الفرعی لابن الحاجب، چاپ اول، دار البیضاء، مرکز نجیبویه للمخطوطات وخدمة التراث. 1429 ق.
    31. حجاوی، موسی بن أحمد، الإقناع فی فقه الإمام أحمد بن حنبل، بیروت، دار المعرفة. بی‌تا.
    32. حلبی، ابو الصلاح، الکافی فی الفقه، مصحح: رضا استادی، چاپ اول،‌‌اصفهان، کتابخانه عمومی امام امیر المؤمنین علیه السلام. 1403 ق.
    33. حلّی، یحیی بن سعید، ‌الجامع للشرائع،‌ چاپ: اول، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة‌. 1405 ق.
    34. خمینی، سید روح اللّه، تحریر الوسیلة، چاپ اول، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم. بی‌تا.
    35. خوانساری، سید احمد، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان. 1405 ق.
    36. دَمِیری، محمد بن موسی، النجم الوهاج فی شرح المنهاج، چاپ اول، جدة دار المنهاج. 1425 ق.
    37. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، چاپ دوم، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 1373 ش.
    38. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، لبنان، سوریه، دار العلم، الدار الشامیة. 1412 ق.
    39. زحیلی، وهبه بن مصطفی، الفقه الاسلامی و أدلته، دمشق، دار الفکر. 2005 م.
    40. زَیلَعی، عثمان بن علی، تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق، چاپ اول، قاهره، المطبعة الکبری الأمیریة. 1313 ق.
    41. سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، کفایة الأحکام، چاپ اول، قم، ‌‌دفتر انتشارات اسلامی. 1423ق.
    42. سرخسی حنفی، أبو بکر محمد بن أبی سهل، المبسوط، چاپ اول، بیروت، دار الفکر. 1421 ق.
    43. ‌سلاّر دیلمی، حمزة بن عبد العزیز، ‌المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامیة‌، چاپ اول، قم، منشورات الحرمین. 1404 ق.
    44. 44. سیستانی، سیدعلی حسینی، ‌منهاج الصالحین،‌ قم، ‌چاپ پنجم، دفتر حضرت آیة الله سیستانی. 1417 ق.
    45. شربینی، محمد بن أحمد، مغنی المحتاج إلی معرفة معانی ألفاظ المنهاج، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیة. 1415 ق.
    46. شهید اول، محمد بن مکی، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1417 ق.
    47. ---------- ، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت. 1419 ق.
    48. شهید ثانی، زین الدین بن علی ‌، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری‌. 1410 ق.
    49. ---------- ، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چاپ اول، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة. 1413 ق.
    50. صدوق، محمّدبن علی بن بابویه، کتاب من لا یحضره الفقیه، قم، چاپ: دوم، دفتر انتشارات اسلامی. 1413 ق.
    51. صقلی، محمدبن عبدالله، الجامع لمسائل المدونة، چاپ اول، بیروت، دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع. 1434 ق.
    52. صنعانی، محمدبن إسماعیل، سبل السلام، قاهره، دار الحدیث. بی‎تا.
    53. طباطبایی، سیدعلی بن محمد، ریاض المسائل، چاپ اول، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام. 1418 ق.
    54. طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، چاپ اول، تهران، دار الکتب الإسلامیة‌. 1390 ق.

    55.---------- ، الخلاف، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1407 ق.

    56.---------- ، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. 1387 ق.

    57.---------- ، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی،‌چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی‌. 1400 ق.

    58.---------- ، تهذیب الأحکام، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة. 1407 ق.

    1. عاملی، سیدجواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1419 ق.
    2. عبدالرحمان، محمود، ‌معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، چاپ اول، قاهره، ‏دار الفضیلة. 1419 ق.
    3. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، چاپ اول، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام. 1420 ق.

    62.---------- ، تذکرة الفقهاء، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. 1388 ق.

    63.---------- ، تذکرة الفقهاء، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. 1414 ق.

    64.---------- ، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی. 1413 ق.

    65.---------- ، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامی. 1413 ق.

    66.---------- ، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، چاپ اول، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة. 1412 ق.

    1. عینی، محمود بن أحمد، البنایة شرح الهدایة، چاپ اول، بیروت، دار الکتب العلمیة. 1420 ق.
    2. فخرالمحققین، محمد بن حسن، ‌إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چاپ اول، قم، ‌مؤسسه اسماعیلیان. 1387 ق.
    3. فراهیدی، خلیل بن احمد ،‌کتاب العین‌، تصحیح دکتر مهدی مخزومی و دکتر ابراهیم سامرائی، قم، نشر هجرت‌. 1410 ق.
    4. فیَّاض، محمد اسحاق‌کابلی ، الأراضی- مجموعة دراسات و بحوث فقهیة إسلامیة، چاپ اول، ‌قم، دار الکتاب. 1401 ق.
    5. 71. فیض، محمد محسن کاشانی ، مفاتیح الشرائع،‌ چاپ اول‌، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی. بی‌تا.
    6. قدری باشا، محمد، مُرشد الحیران إلی معرفة أحوال الإنسان، چاپ دوم، بولاق، مصر، المطبعة الکبری الأمیریة. 1308 ق.
    7. قَرافی، أحمد بن إدریس ، الذخیرة، چاپ اول، بیروت، دار الغرب الإسلامی. 1994 م.
    8. 74. کاسانی، علاء الدین ، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی. 1982 م.
    9. کاشف الغطاء، جعفر بن خضر،‌ شرح الشیخ جعفر علی قواعد العلاّمة ابن المطهر‌، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء- الذخائر. 1420 ق.
    10. کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. 1414 ق.
    11. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیة. 1407 ق.
    12. مالک بن أنس، المدونة، چاپ اول، بیروت، دار الکتب العلمیة. 1415 ق.
    13. مامقانی، محمدحسن، غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب، چاپ اول، قم، مجمع الذخائر الإسلامیة. 1316 ق.
    14. ماوردی، علی بن محمد بن حبیب، الاحکام السلطانیة و الولایات الدینیة، قاهره، دار الحدیث. بی‎تا.
    15. مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الإسلامیة. 1404 ق.
    16. ---------- ، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، چاپ اول، قم، ‌انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی. 1406 ق.
    17. محقق حلّی، جعفر بن حسن ، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان. 1408 ق.
    18. محمود الامین، شریعة حمورابی، چاپ اول، لندن، دار الوراق للنشر المحدودة. 2007 م.
    19. مرداوی، أبو الحسن علی بن سلیمان، الإنصاف فی معرفة الراجح من الخلاف، چاپ اول، بیروت، دارإحیاء التراث العربی. 1419 ق.
    20. مرغینانی، علی بن أبی بکر، الهدایة فی شرح بدایة المبتدی، بیروت، دار احیاء التراث العربی. بی‎تا.
    21. مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، چاپ اول، قاهره، دار الحدیث. 1412 ق.
    22. مفید، محمّدبن‌محمد بن نعمان، المقنعة، چاپ اول، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید. 1413 ق.
    23. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ هفتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی. 1404 ق.
    24. نراقی، احمد، ‌عوائد الأیام، چاپ اول، قم، ‌انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 1417 ق.
    25. نَوَوی، یحیی بن شرف، المجموع شرح المهذب، بیروت، دار الفکر. بی‌تا.
Jurisprudence the Essentials of the Islamic Law
Volume 55, Issue 1
August 2022
Pages 146-127

Files

Share

How to cite

Statistics