The study of the Jurisprudential Rule of “No Obedience of a Creature is Permissible as Long as the Creator is being Disobeyed”

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law Ilam University

2 . Ph.D. Student of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Mazandaran University

Abstract

Despite the special status of legal rules in implementation of Islamic jurisprudence, there are still rules that have not been extracted yet, or have not been known as a judicial principle among jurists, one of which is the rule “No obedience of a creature is permissible as long as the Creator is being disobeyed”. Based on this rule, obeying people is unlawful when it leads to God’s disobedience and obedience to God cannot be achieved by unlawful act. Considering the importance of the issue on the one hand and the lack of prevalence of the so-called “rule” for it on the other, it requires proper research to affirm and consolidate the rule. In this study, which was conducted through a descriptive-analytical method and a massive search among narrations and fatwas of the great jurists, in addition to the investigating and explaining of different takes on this narration, “No obedience of a creature is permissible as long as the Creator is being disobeyed” and adaptation of its various legal referents in the words of the jurisprudents, it has been proved as a rule.

Keywords


]1[. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
]2[. ابن بابویه، محمّد بن علی (1362ش). الخصال. تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ اول، 2 جلد، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
]3[. ــــــــــ، (1378ق)، عیون اخبار الرّضا علیه السلام، تصحیح مهدی لاجوردی، چاپ اول، 2 جلد، تهران، نشر جهان.
]4[. ــــــــــ، (1413ق)، من لایحضره الفقیه، تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ دوم، 4 جلد، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
]5[. ابن منظور، محمّد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، تصحیح احمد فارس، چاپ سوم، 15 جلد، بیروت، دار الفکر والطباعه و النشر و التوزیع.
]6[. اراکی، محمّد علی، (1419ق)، کتاب النکاح، چاپ اول، 1 جلد، قم، نور نگار.
]7[. انصاری، مرتضی بن محمّد امین، (1426ق)، الفوائد الاصولیه، چاپ اول، 1 جلد، تهران، شمس تبریزی.
]8[. ـــــــــــ، (1428ق)، فرائد الاصول، چاپ نهم، 4 جلد، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
]9[. انصاریان، حسین، (1386ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ دوم، 1 جلد، تهران، پیام آزادی.
]11[. آخوند خراسانی، محمّد کاظم، (1409ق)، کفایه الاصول، چاپ اول، 1 جلد، قم، مؤسسه آل­البیت (ع).
]12[. آشتیانی، محمّد حسن، (1403ق)، بحر الفوائد، چاپ اول، 2 جلد، قم، کتابخانه آیت­الله مرعشی نجفی.
]13[. بجنوردی، حسن، (1419ق)، القواعد الفقهیه، تصحیح مهدی مهریزی و محمّد حسین درایتی، چاپ اول، 7 جلد، قم، الهادی.
]14[. بحرانی، کمال­الدّین میثم، (1375ش)، شرح نهج البلاغه، ترجمه محمّد صادق عارف و دیگران، چاپ اول، 5 جلد، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی.
]15[. برقی، احمد بن محمّد، (1371ق)، المحاسن، چاپ دوم، 2 جلد، قم، دار الکتب الاسلامیه.
]16[. پاینده، ابوالقاسم، (1382ش)، نهج الفصاحه، چاپ چهارم، 1 جلد، تهران، دنیای دانش.
]17[. جبعی­عاملی، زین­الدّین­ بن ­علی، (بی­تا)، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ اول، 1 جلد، قم، مؤسسه آل البیت (ع).
]18[. ــــــــــ، (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چاپ اول، 15 جلد، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
]19[. جزیری، عبدالرحمن، (1419ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت وفقاً لمذهب اهل البیت (ع)، چاپ اول، 5 جلد، بیروت، دار الثقلین.
]20[. جوهری، اسماعیل بن حماد، (1376ق)، الصحاح، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، چاپ اول، 6 جلد، بیروت، دار العلم للملایین.
]21[. حرّ­عاملی، محمّد بن حسن، (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، چاپ اول، 30 جلد، قم، مؤسسه آل البیت (ع).
]22[. حلّی، جعفر بن حسن، (1408ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق عبد­الحسین محمّد علی بقال، چاپ دوم، 4 جلد، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
]23[. حلّی، حسن بن یوسف، (1414ق)، تذکره الفقهاء، چاپ اول، 17 جلد، قم، مؤسسه آل­البیت (ع).
]24[. ــــــــــ، (1413ق)، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، چاپ دوم، 9 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]25[. ــــــــــ، (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، چاپ اول، 15 جلد، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه.
]26[. خویی، ابوالقاسم، (بی­تا)، المستند فی شرح العروه الوثقی، تقریر مرتضی بروجردی، چاپ اول، 4 جلد، بی­نا.
]27[. ــــــــــ، (1418ق)، موسوعه الامام الخویی، چاپ اول، 33 جلد، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
]28[. دشتی، محمّد، (1379ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، 1 جلد، قم، مشهور.
]29[. راغب­اصفهانی، حسین بن محمّد، (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، چاپ اول، 1 جلد، بیروت، دار­القلم.
]30[. روحانی، محمّد صادق، (1382ش)، زبده الاصول، چاپ دوم، 6 جلد، تهران، حدیث دل.
]31[. سبزواری، عبد­الاعلی، (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، 30 جلد، قم، مؤسسه المنار.
]32[. شاهین، داریوش، (1358ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، 1 جلد، تهران، جاویدان.
]33[. شریعت اصفهانی، فتح­الله، (1410ق)، قاعده لا ضرر، تحقیق یحیی ابوطالبی عراقی، چاپ اول، 1 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]34[. شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی، (1405ق)، رسائل شریف مرتضی، تصحیح سید مهدی رجایی، چاپ اول، 4 جلد، قم، دار القرآن­الکریم.
]35[. شریف­الرّضی، محمّد بن حسین، (1414ق)، نهج البلاغه، تصحیح صبحی­صالح، چاپ اول، 1 جلد، قم، هجرت.
]36[. شهیدی، سیّد جعفر، (1378ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ چهاردهم، 1 جلد، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
]37[. صافی گلپایگانی، لطف­الله، (بی­تا)، التعزیر؛ احکامه و حدوده، چاپ اول، 1 جلد، بی­نا.
]38[. طباطبایی قمی، سیّد تقی، (1413ق)، عمده المطالب فی التعلیق علی المکاسب، چاپ اول، 4 جلد، قم، کتابفروشی محلّاتی.
]39[. طباطبایی یزدی، سیّد محمّد کاظم، (1409ق)، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، چاپ دوم، 2 جلد، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
]40[. طرابلسی، ابن براج قاضی عبد العزیز، (1406ق)، المهذّب، تصحیح جمعی از محقّقان زیر نظر آیت­الله سبحانی، چاپ اول، 2 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]41[. طریحی، فخر­الدّین، (1375ش)، مجمع البحرین، تحقیق سیّد احمد حسینی، چاپ سوم، 6 جلد، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
]42[. طوسی، محمّد بن حسن، (1407ق)، الخلاف، چاپ اول، 6 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]43[. ـــــــــــ، (1387 ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمّد تقی کشفی، چاپ سوم، 8 جلد، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه.
]44[. عبّاس، حسن، (1966م)، النحو الوافی، چاپ سوم، 4 جلد، مصر، دار المعارف.
]45[. فاضل­هندی، محمّد بن حسن، (1416ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چاپ اول، 11 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]46[. فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409 ق)، کتاب العین، چاپ دوم، 9 جلد، قم، هجرت.
]47[. فیض کاشانی، محمّد محسن ابن شاه مرتضی، (بی­تا)، مفاتیح الشرایع، چاپ اول، 3 جلد، قم، کتابخانه آیت­الله مرعشی نجفی.
]48[. ــــــــــ، (1406ق)، الوافی، چاپ اول، 26 جلد، اصفهان، کتابخانه امام امیر­المؤمنین علی (ع).
]49[. فیض­الاسلام اصفهانی، علی­نقی، (1379ش)، ترجمه و شرح نهج البلاغه، چاپ پنجم، 2 جلد، تهران، مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الاسلام.
]50[. کاشف­الغطاء، حسن بن جعفر، (1422ق)، انوار الفقاهه (کتاب الشهادات)، چاپ اول، 1 جلد، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء.
]51[. کبیر مدنی، سیّد علی­خان،(1409ق)، ریاض السالکین فی شرح صحیفه سیّد السّاجدین، تصحیح محسن حسینی امینی، چاپ اول، 7 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
]52[. کلینی، محمّد بن یعقوب، (1429ق)، الکافی، تصحیح دار­الحدیث، چاپ اول، 15 جلد، قم، دار­الحدیث.
]53[. مجلسی، محمّد­باقر، (1403 ق)، بحار الانوار، چاپ دوم، 111 جلد، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
]54[. محقّق داماد، مصطفی، (1383ش)، قواعد فقه (1)، چاپ دوازدهم، 1 جلد، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
]55[. مدنی کاشانی، حاج آقا رضا، (1411ق)، براهین الحجّ للفقهاء و الحجج، چاپ سوم، 4 جلد، کاشان، مدرسه علمیه آیت­الله مدنی کاشانی.
]56[. مغنیه، محمّد­جواد، (بی­تا)، التفسیر المبین، چاپ اول، 1 جلد، قم، بنیاد بعثت.
]57[. منتظری، حسین­علی، (1409ق)، دراسات فی الولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، چاپ دوم، 4 جلد، قم، تفکّر.
]58[. ـــــــــــ، (بی­تا)، رساله استفتاآت، چاپ اول، قم، بی­نا.
]59[. موسوی گلپایگانی، سیّد محمّدرضا، (1409ق)، مجمع المسائل، تحقیق علی کریمی جهرمی و همکاران، چاپ سوم، 5 جلد، قم، دار القرآن­الکریم.
]60[. نجفی، محمّدحسن، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح عباس قوچانی، چاپ هفتم، 43 جلد، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
]61[. نوری، حسین­، (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، 28 جلد، قم، مؤسسه آل­البیت (ع).
]62[. ورام بن ابی­فراس، مسعود بن عیسی، (1369ش)، تنبیه الخواطر و نزهه النواظر، ترجمه محمّدرضا عطایی، چاپ اول، 1 جلد، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.