Criminal Responsibility Arising from Situational Crime Preventive Measures in Imamiyya Jurisprudence and Iranian Law

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, Criminal Law and Criminology, University of Tabriz;

2 M.A student of criminal law and criminology at the university of tabriz

Abstract

Situational crime prevention is a series of measures used by the state and civil society to prevent crime through reducing criminal opportunities and hardening targets. Since it is always possible that these technical and complex measures or instruments get abused by the state or citizens and due to the possibility of disordering at due process of the use of power, it is necessary to determine the conditions and rules for exercising such measures and for the resulting responsibilities. However, the unclear and incomprehensive approach of the legislature toward the legal nature of these preventive measures and their using conditions, have provided the opportunities for abusing and caused disagreements among lawyers and scholars. Some believe that these kinds of measures are self-defense and are subject to its conditions and rules. But some others regard them as some kinds of absolute and exclusive ownership rights. This article, relying on the jurisprudential and legal bases of the right of using these preventive measures and drawing on judicial precedents, doctrines, and different rules, investigates the nature and conditions of these measures and responsibility arising from using these kinds of measures.

Keywords


[1]. آخوند خراسانی، مولی محمّدکاظم (1414ق). کفایه الاصول. چاپ دوّم، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، ص353.
[2]. باقری، عباس(1343). دفاع مشروع. تهران، رساله دکتری دانشگاه تهران، ص69.
[3]. بهرامی احمدی، حمید (1370). سوء استفاده از حق: مطالعه­ی تطبیقی در حقوق اسلام و دیگر نظام­های حقوقی. تهران، چاپ دوم، اطّلاعات، ص87.
[4]. حجّتی، مهدی؛ باری، مجتبی(1384). محشّای قانون مجازات اسلامی. تهران، میثاق عدالت، ص334.
[5]. حسینی شاهرودی، سیّد محمّد(1388). استفتائات حضرت آیه الله العظمی حاج سیّد محمّد حسینی شاهرودی. چاپ دوّم، قم، آل مرتضی (ع)،ص346.
[6]. حلّی، محمّدبن ادریس (1411ق). السرائر. چاپ اول، جلد سوم، قم، موسسه النشر الاسلامی، ص1983، 1988، 370.
[7]. رحیمی نژاد، اسمعیل (1394). جرم شناسی. چاپ چهارم، تبریز، انتشارات فروزش، ص114،  115،  105، 106، 124.
[8]. ـــــــــــ (1387). کرامت انسانی در حقوق کیفری. تهران، انتشارات میزان، ص49.
[9]. سبحانی، آیت‌الله جعفر (1419ق). المحصول فی اصول الفقه. تقریر: سیّدمحمود جلالی مازندرانی، جلد سوم، قم، مؤسسه الامام الصادق (ع)، ص392، 349.
[10]. سیّدزاده ثانی، سیّد مهدی(1387). «ترس از بزه دیدگی مکرّر». به کوشش گروهی از اساتید، مجموعه مقالات نخستین همایش ملّی پیشگیری از جرم: پیشگیری از تکرار جرم و بزه‌دیدگی، دفتر تحیقات کاربردی پلیس پیشگیری ناجا، ایران، تهران، 10و11/ اسفند/ زمستان، ص355ـ365.
[11]. شکری، رضا؛ قادر سیروس(1384). قانون مجازات اسلامی در نظام حقوقی کنونی. چاپ چهارم، تهران، مهاجر، ص729.
[12]. الشهید الاوّل، محمد بن مکّی (1411ق). الّلمعه الدمشقیه. چاپ اوّل، قم، دارالفکرقم، ص24، 426.
[13]. الشهیدالثانی، زین الدّین الجبعی العاملی (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه. الجزءالثانی، تهران، ناشر مرکز النشر ـ مکتب الاعلام الاسلامی، ص426، 23، 24، 25، 246، 244.
[14]. صفّاری،علی؛ راضیه صابری (1393). «ضوابط حقوقی ـ جرم شناختی پیشگیری وضعی از جرم». مجلّه­ی آموزه­های حقوق کیفری (پژوهشها)، مشهد، پاییزـ زمستان، شماره­ی 8، ص157.
[15]. طباطبائی مجاهد، سیّدمحمّد (1415ق). مفاتیح الاصول. قم، موسسه آل‌البیت (ع)، ص487.
[16]. طباطبائی مؤتمنی، منوچهر (1390). آزادی­های عمومی و حقوق بشر. چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، ص142.
[17]. عاملی، شیخ حر(1401ق). وسائل الشیعه. چاپ پنجم، جلد نوزدهم، تهران، المکتب الاسلامیه، ص241، 24.
[18]. عراقی، شیخ آقا ضیاء(1405ق). نهایه الأفکار. تقریر: محمّد تقی بروجردی، چاپ اول، جلد سوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ص143.
[19]. عطّار، داوود (1375). دفاع مشروع در حقوق جزای اسلام. مترجم: اکبر غفوری، مشهد، آستان قدس رضوی، ص 108، 109.
[20]. علامّه فلسفی، احمد (1381). فرهنگ زبان فارسی. تهران، پیام آزادی، ص248.
[21]. علیان نژاد، ابوالقاسم (1385). استفتائات جدید آیه الله مکارم شیرازی. چاپ دوم، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع)،ص445.
[22]. غروی نائینی، محمد حسین (1365ق). فوائد الأصول. تقریر: محمدعلی کاظمی خراسانی، جلدسوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ص214، 175.
[23]. قاری سیّد فاطمی، محمّد (1388). حقوق بشر در جهان معاصر: درآمدی بر مباحث نظری؛ مفاهیم، مبانی، قلمرو و منابع. چاپ دوم، جلد اول، تهران، شهر دانش، ص46.
[24]. کمیسیون حقوق بشر اسلامی (1388). حقوق بشر در جهان  معاصر: دغدغه­ها و دیدگاه‌های حقوق­دانان و فقهای ایرانی. قم، آیین احمد (ص)، ص153، 123.
[25]. محسنی، مرتضی (1376). دوره حقوق جزای عمومی: مسئولیّت کیفری. تهران، گنج دانش، ص247.
[26]. محقّق حلّی، ابوالقاسم نجم الدّین جعفر بن حسن(1374ق). شرایع الاسلام. جلدسوم، قم، اسماعیلیان، ص 1026،1025.
[27]. محقّق‌داماد، سید مصطفی (1387). قواعد فقه: بخش مدنی. چاپ هجدهم، جلد یک، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، ص147.
[28]. ــــــــــــ (1379). قواعد فقه: بخش مدنی. چاپ سوم، تهران، مهر، ص138.
[29]. ــــــــــــ (1406ق). قواعد فقه: بخش جزایی.چاپ دوازدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، ص156.
[30]. محمّدی، ابوالحسن (1387). قواعد فقه. چاپ دهم، جلد دوم، تهران، انتشارات میزان، ص156، 58، 159.
[31]. مظفّر، محمّدرضا (1390). اصول الفقه. مترجم: محسن غرویان، چاپ دهم، تبریز، فروزش، ص140.
[32].‌ــــــــــــ (1403ق). اصول الفقه.چاپ‌چهارم، جلد دوم، بیروت، دارالتعارف، ص24، 25.
[33]. موسوی خمینی، سیّدروح الله(1385). الرسائل. چاپ اول، جلداول، قم، انتشارات اسماعیلیان، ص61.
[34]. ــــــــــــ (1421ق). البیع، چاپ اول، جلد اول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ص137.
[35]. ــــــــــــ (1403ق). تحریر الوسیله. جلدچهارم، تهران، انتشارات اعتماد، صص 508، 511، 376.
[36]. الموسوی خوئی، سیّد ابوالقاسم (1428ق). مبانی تکمله المنهاج. جلد دوم، آثار الامام الخوئی، قم، موسسه احیاء، ص286، 290.
[37]. ــــــــــــ (1417ق). الاجتهاد و التقلید. چاپ چهارم، جلد دوم، قم، موسسه انصاریان، صص 186، 215.                                                                                            
[38]. نجفی ابرند آبادی، علی حسین (84ـ1383). تقریرات درس جامعه­شناسی جنایی دوره‌ی کارشناسی ارشد. تنظیم: مهدی صبوری‌پور، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، ص57.
[39]. نجفی، محمّدحسن (1397ق). جواهرالکلام. چاپ هفتم، جلد چهل و سوم، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ص 97، 102.
[40]. هاشمی، سیدمحمّد (1384). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی. چاپ اوّل، تهران، نشر میزان، ص276.
[41]. Hughes, Gordon.(1998). understanding crime prevention. Buckingham, Philadelphia, open university press, 60.