Rulings on women’s Iʿtikāf in Islamic jurisprudence

Document Type : Research Paper

Authors

1 MA, Department of Shafi’i Jurisprudence, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.

2 Associate Professor, Department of Shafi’i Jurisprudence, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.

3 Associate Professor, Department of Shafi’i Jurisprudence, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

Abstract

Iʿtikāf is an Islamic practice consisting of staying in a mosque for a certain number of days. It has a profound effect on spiritual purification and mental tranquility. This form of worship existed in previous religions and has been affirmed and emphasized in Islam. Most rulings on Iʿtikāf are common between men and women, though Islamic jurisprudential schools differ on certain aspects, such as the impact of gender on the location of women’s Iʿtikāf, the necessity of a husband’s permission for the validity of a wife’s Iʿtikāf, and the ruling on combining Iddah with Iʿtikāf. The present article employs a descriptive-analytical method, utilizing library and documentary sources, to conduct a comparative study of the rulings on women's specific Iʿtikāf in Islamic jurisprudence. An examination of jurisprudential perspectives reveals that the preponderant opinion regarding the place of Iʿtikāf for women is that it should be performed in a mosque, although the Hanafis consider Iʿtikāf at home to be preferable for women. Given that Friday prayers are not obligatory for women, the mosque’s status as a congregational mosque (jāmiʿ) is not a condition for the validity of their Iʿtikāf. From a jurisprudential standpoint, married women must obtain their husband's permission. In cases where a woman's waiting period (ʿIddah) coincides with Iʿtikāf, jurists have presented two views: either completing the Iʿtikāf first or then observing the ‘Iddah at home, or vice versa. Menstruation and postpartum bleeding nullify a woman's Iʿtikāf, but after they end, she may return to the mosque and resume her Iʿtikāf, provided the necessary conditions are met. However, irregular bleeding (Istihazah) does not invalidate Iʿtikāf.

Keywords

References

قرآن کریم
ابن رشد، محمد (1425ق). بدایه المجتهد و نهایه المقتصد. قاهره:‌دار الحدیث.
ابن عابدین، محمد امین (1412ق). حاشیه ابن عابدین. بیروت: دارالفکر.
ابن قدامه، عبدالله بن احمد (1405ق). المغنی. بیروت: دارالفکر.
ــــــــــ (1423ق). روضه الناظر. بیروت: موسسه الریان.
ابن مفلح، شمس الدین (1424ق). الفروع. بیروت: موسسه‌دار الرساله.
ابن منظور، محمد (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
ابن نجیم، زین الدین (بی‌تا). البحرالرائق شرح کنز الدقائق. بیروت:‌دار الکتاب الاسلامی.
ابن همام، کمال الدین (1389ق). فتح القدیر. بیروت:‌دار الفکر.
ابواسحاق شیرازی، ابراهیم (1403ق). التبصره. دمشق: دارالفکر.
ــــــــــ (بی‌تا). المهذب فی فقه الامام شافعی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القران. بیروت: دارالقلم.
آل بورنو، محمد صدقی (1424ق). مُوْسُوعَة القَواعِدُ الفِقْهِیة. بیروت: مؤسسة الرسالة.
آمدی، سیف الدین (بی‌تا). الإحکام فی أصول الأحکام. بیروت: المکتب الإسلامی.
بخاری، محمد (1422ق). صحیح البخاری. بیروت:‌دار طوق النجاه.
بهوتی، منصوربن یونس (1388ق). کشاف القناع. ریاض: مکتبه النصر الحدیثه.
جمالی، محمد؛ ذوالفقارطلب، مصطفی. (1402ش). غرر و امکان سنجی میزان مؤثر آن بر معاملات در فقه اسلامی. مجله مطالعات تطبیقی فقه و اصول. دانشگاه کردستان. دوره 6. ش1. صص 1-25.
حاکم، ابو عبدالله (1411ق). المستدرک علی الصحیحین. بیروت:‌دار الکتب العلمیه.
حرعاملی، محمد بن حسن (بی‌تا). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
خرشی، ابو عبدالله (1317ق). شرح الخرشی على مختصر خلیل. بیروت:‌دار الفکر للطباعة.
خویی، سید ابوالقاسم (1418ق). موسوعه الامام الخویی. قم: موسسه احیاء آثار الامام الخویی.
دسوقی، محمد (بی‌تا). ی. بیروت:‌دار الفکر.
رحیبانی، مصطفی (1961). مطالب أولی النهى فی شرح غایة المنتهى. بیروت: المکتب الإسلامی.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1388ش). زبان قرآن عرف عام یا خاص. پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم. قم: دانشکده علوم و معارف قرآن کریم. 3 (1). 92-119.
زحیلی، محمد (1432ق). المعتمد فی فقه الشافعی. بیروت:‌دار الشامیه.
زرکشی، بدرالدین (1405ق). المنثور فی القواعد الفقهیة. کویت: وزارة الأوقاف.
زیعلی، شهاب الدین (1314ق). تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق وحاشیة الشِّلْبِیِّ. قاهره: مکتبه الکبری الامیریه.
زین الدین، محمد امین (1413). کلمة التقوی. قم: چاپ‌خانه مهر.
ساداتی نژاد، سیدمهدی (1392ش). بومی‌سازی علوم انسانی و ضرورت بازبینی مبانی انسان‌شناسی. پژوهش‌های سیاست اسلامی. قم. 1 (2). 61-74.
سرخسی، شمس الدین (1421ق). المبسوط. بیروت: دارالفکر.
سیوطی، عبدالرحمن (1411ق). الاشباه و النظائر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
شربینی، محمد خطیب (1415ق). مغنی المحتاج الی معرفه المعانی اللفاظ المنهاج. بیروت: دارالمعرفه.
طباطبایی حکیم، سید محسن (1374ش). مستمسک العروة الوثقی. قم:‌دار التفسیر.
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم (1420ق). العروة الوثقی. قم: موسسه نشر اسلامی.
طوسی، ابوجعفر محمد (1387ق). المبسوط. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1374ش). تمهید القواعد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ــــــــــ (1386ق). شرح المعه. بی‌نا.
عطار الشافعی، حسن بن محمد (بی‌تا). حاشیة العطار على شرح الجلال المحلی على جمع الجوامع. بیروت:‌دار الکتب العلمیة.
فاضل لنکرانی، محمد (1422ق). التعلیقات علی العروة الوثقی. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (ع).
فراهیدی، خلیل بن أحمد (بی‌تا). کتاب العین. بیروت:‌دار ومکتبة الهلال.
فیومی، احمدبن محمد (1405ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. بیروت: المکتبه العلمیه.
قرافی، شهاب الدین احمد (1994م). الذخیره. بیروت:‌دار الغرب الاسلامی.
کاسانی، علاء الدین (1406ق). بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع. بیروت: دارالکتب العلمیه.
کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (بی‌تا). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء. اصفهان: مهدوی.
کلینی، ابوجعفر محمد (1367ش). الفروع من الکافی. چ3. طهران:‌دار الکتب الإسلامیة.
مسلم، مسلم بن الحجاج النیشابوری (1995م). صحیح مسلم. بیروت:‌دار إحیاء التراث العربی.
مرغینانی، علی بن ابی بکر (بی‌تا). الهدایه شرح البدایه. بیروت:‌دار إحیاء التراث العربی.
مؤمنی، عابدین؛ رستمی، سهیلا؛ احمدی، ابوبکر؛ سجادی، شیلان (1399). آثار مترتب بر حکم یا حق بودن تمکین در فقه مذاهب اسلامی. مجله مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی. تهران: دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی. دوره15-ش 53. صص5-21.
نجفی، محمد حسن (1362ش). جواهر الکلام. چ7. بیروت:‌دار إحیاء التراث العربی.
نراقی، ملا احمد بن محمد (1425). تذکرة الاحباب. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
نووی، ابوزکریا یحیی (1412ق). روضه الطالبین و عمده المتفقین. بیروت: المکتب الاسلامی.
ــــــــــ (بی‌تا). المجموع. بیروت: دارالفکر.
وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة (1404-1427ق). الموسوعة الفقهیة الکویتیة. کویت: دارالسلاسل.
Soo, H. (2017). The impact of religious practice and religious coping on geriatric depression. International Journal of Geriatric Psychiatry. 18 (10). 905-9.
Jurisprudence the Essentials of the Islamic Law
Volume 58, Issue 1
(Spring & Summer 2025)
September 2025
Pages 235-258

Files

Share

How to cite

Statistics