The Juridical Position of the Principle of Retroactivity in Endowments in Light of the Nationalization of Forests Act

Document Type : Research Paper

Author

PhD Student, Department of Jurisprudence and Criminal Law, Faculty of Theology and Islamic Sciences, Shahid Motahari University, Tehran, Iran.

Abstract

Forests and rangelands, which are natural resources and part of the public wealth of society, belong to the general public and must be used in the direction of public interests. Article 1 of the Nationalization of Forests Act, approved on 27/10/1341, addresses this issue and places forests and rangelands as part of public property. The enactment of this law has resulted in the deprivation of ownership from individuals who, prior to the aforementioned date, had taken possession of parts of forests and rangelands and, by registering the ownership document, had acted as owners of these lands. Since the primary principle is that laws and regulations are not retroactive, the question arises as to whether retroactivity in this law is valid with respect to endowments (Mawqufāt)? And if valid, what jurisprudential basis can be considered for it? The present study, with a descriptive-analytical method and using library resources and related software, aims to explain the answers to the aforementioned questions. The result indicates that, from a jurisprudential point of view, the primary principle in laws is non-retroactivity, except in specific circumstances and cases. Article 1 of the Nationalization of Forests Act is also one of the laws that, based on various jurisprudential principles such as the ruler's decree, the rational rule of "More important and important," and "No harm" (Lā Ḍarar), can be retroactive, and this does not negate the validity of the mentioned endowments. This is because, based on jurisprudential evidence, in cases where the endowed property loses its value, then converting it to a better and closer (purpose) and the permissibility of selling the endowed property has a Sharia basis, and the proceeds from the sale and conversion will be considered part of the endowment.

Keywords

References

قرآن کریم
آخوند خراسانی، محمد کاظم، (1415). کفایه الاصول، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعه المدرسین
اعرافی، علیرضا، (1395). درس خارج اصول فقه به نقل از کتابخانه مدرسه فقاهت، قم
امامی، سید حسن، (1377). حقوق مدنی، تهران: گنج دانش، چاپ نهم
اراکی، محسن، (1388). نظریة الحکم فی الاسلام، قم: موسسه اسماعیلیان
بجنوردی، محمد حسن، (1399). القواعد الفقهیه، قم: نشر الهادی، چاپ بیستم
تونی، فاضل، (1421). الوافیة فی اصول الفقه، قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول
حر عاملی، محمد بن حسن، (1404). وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث
حکیم، محسن، (1420). منهاج الصالحین، تهران:‌دار الکتب الاسلامیة
حسینی تهرانی، سید رضا، (1394). ولایت فقیه در حکومت اسلام، تهران:‌دار الفکر
خویی، سید ابوالقاسم، (1414). محاضرات فی الاصول، دمشق:‌دار الصادر، چاپ چهارم
عمید زنجانی، عباسعلی، (1392). قواعد فقه، تهران: انتشارات سمت، چاپ سوم
شیخ صدوق، محمد بن علی، (1417). کمال الدین و تمام النعمة، تهران:‌دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم
ــــــــــ، (1418). من لا یحضره الفقیه، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعه المدرسین، چاپ دوم
شیخ انصاری، مرتضی، (بی تا). رسائل فقهیه، بیروت:‌دار التراث، چاپ اول
شوکانی یمنی، محمد بن علی، (1414). فتح القدیر، دمشق:‌دار إبن الکثیر، چاپ اول
شیخ مفید، محمد بن نعمان، (1409). المقنعه، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول
شهید اول، محمد بن مکی، (1412). الدروس فی الفقه الامامیه، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، چاپ دوم
شهید ثانی، زین الدین جبعی، (بی تا) حاشیه الارشاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌، چاپ اول
صافی گلپایگانی، لطف الله، (1389). امامت و رهبری، قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی
طبرسی، فضل بن حسن، (1416). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول
طباطبایی، سید محمد حسین، (1418). المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: نشر اسماعیلیان
شیخ طوسی، محمد بن حسن، (1407). تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة، تهران:‌دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم
علیدوست، ابوالقاسم، (1390). فقه و مصلحت، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم
عامری نیا، محمد حسین، (1387). نگاهی به حکم حکومتی و جایگاه آن در فقه سیاسی، تهران: انتشارات سمت
علامه حلی، حسن بن یوسف، (1413). قواعد الاحکام، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعه المدرسین
ــــــــــ، (1419). مختلف الشیعه فی احکام الشریعة‌، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعه المدرسین، چاپ دوم
فاضل مقداد، جمال الدین، (1418). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، چاپ اول
فاضل لنکرانی، محمد جواد، (1384). درس خارج اصول فقه، جلسه 14، به نقل از کتابخانه مدرسه فقاهت
کاتوزیان، ناصر، (1388). اموال و مالکیت، تهران: انتشارات میزان، چاپ سیزدهم
کلینی، محمد بن یعقوب، (1412). اصول الکافی، تهران:‌دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم
موسوی خمینی، روح الله، (1423). کتاب البیع، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (ره)، چاپ اول
مظفر، محمد رضا، (1416). اصول الفقه، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ ششم
محقق حلی، جعفر بن حسن، (1411). شرایع الاسلام فی بیان الحلال و الحرام، تهران: نشر استقلال، چاپ دوم
محقق کرکی، علی بن حسین، (1405). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: موسسه آل البیت (ع)، چاپ دوم
مکارم شیرازی، ناصر، (1424). قواعد فقهیه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع)، چاپ سوم
محقق داماد، سید مصطفی، (1390). قواعد فقه، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم
نجفی، محمد حسن، (1421). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ هفتم
همدانی، رضا، (1420). مصباح الفقیه، بیروت: مکتبه الصدر
 
Jurisprudence the Essentials of the Islamic Law
Volume 58, Issue 1
(Spring & Summer 2025)
September 2025
Pages 107-126

Files

Share

How to cite

Statistics