Relation between Lesion and Tolerance in Jurisprudence and Iranian Law

Document Type : Research Paper

Authors

1 Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 MA, Departmentof Private Law, Faculty of Law, Farabi College of University of Tehran, Qom, Iran.

3 PhD, Department of Jurisprudence and Private Law, Shahid Motahari University (RA), Tehran, Iran.

Abstract

In a broad classification, contracts are divided into two major categories: «commutative contracts» (ʿuqūd mughābana) , which are agreements founded on the contracting parties' mutual intent to ensure equivalence between the exchanged values, and «unbalanced contract» (ʿuqūd musāmuḥa) , which denote agreements where the parties' intent is not premised on establishing equilibrium between the reciprocal considerations. In unbalanced contracts, given that «tolerance» (tasāmuḥ) is exercised knowingly, they bring about distinct jurisprudential and legal effects. The primary effects can be observed in the suspension (or relaxation) of certain transactional rules: Among these, in unbalanced contracts, «detailed knowledge» of the exchanged values is not a prerequisite for the contract’s validity, as tolerance inherently permits settlement (ṣulḥ) involving uncertain matter. This stands in contrast to commutative contracts, in which such detailed knowledge of the exchanged values is not only mandatory but also a fundamental condition for the contract’s validity. Another effect of tolerance in contracts is its impact on the option of lesion (khiyār al-ghabn). Specifically, when the contracting parties knowingly exercise tolerance, aggrieved party (maghbūn) no longer retains the right to rescind the contract. In this study, employing an analytical-descriptive methodology and relying on library-based resources, we aim to comprehensively examine the aforementioned effect—an effect that has garnered significant attention from the majority of jurisprudential and legal scholars and has, moreover, been formally recognized by legislators. A thorough examination of scholarly opinions reveals that, while the majority of jurists consider tolerance in contracts as leading to the fall of option of lesion, a minority do not view such tolerance as inherently incompatible with the fall of this right. Some others have also distinguished between settlement contracts and other contracts, as well as the various types of settlement contracts; while others have made a difference between individual tolerance and objective tolerance. It appears that the latter view is reasonable and justified. Consequently, in objective tolerance, the option of lesion is absolutely applicable, whether the defect is significant or excessive. However, in individual tolerance, the aggrieved party only retains the option to rescind if an excessive lesion becomes evident.

Keywords

References

احمد سنهوری، عبدالرزاق (1998م). نظریه العقد. چاپ اول. بیروت: الحلبی الحقوق.
اسدی حلی، احمد بن محمد بن فهد (1406ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. چاپ اول. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
اسماعیلی، حسین (1402). ماهیت و آثار حقوقی اسقاط خیار غبن؛ نقد و بررسی رای وحدت رویه شماره 821 دیوان عالی کشور (02/02/ 1402). دو فصلنامه نقد و تحلیل آراء قضایی، 2 (4)، 58-74.
اصفهانی، محمد حسین (1417ق). حاشیه کتاب المکاسب. چاپ اول. قم: ذوی القربی.
انصاری، مرتضی (1413ق). المکاسب. چاپ دوم. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
ایروانی، علی (1379ق). حاشیه المکاسب. چاپ اول. قم: کتبی نجفی.
بیگدلی، عطاءالله (1389). اسقاط خیارات در حقوق ایران و فقه امامیه. پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، 11 (1)، 191-243.
تبریزی، جواد (1377ق). ارشاد الطالب الی تعلیق علی المکاسب. چاپ اول. قم: مطیعه مهر.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1378ش). مبسوط در ترمینولوژی. چاپ دوم. تهران: گنج دانش.
ــــــــــ (1391ش). دائره المعرف عمومی حقوق. چاپ دوم. تهران: گنج دانش.
ــــــــــ (1392ش). فرهنگ عناصر‌شناسی. چاپ اول. تهران: گنج دانش.
ــــــــــ (1394ش). فلسفه اعلی در علم حقوق. چاپ دوم. تهران: گنج دانش.
ــــــــــ (1397ش). فلسفه عمومی حقوق. چاپ اول. تهران: گنج دانش.
ــــــــــ (1399ش). تئوری موازنه. چاپ سوم. تهران: گنج دانش.
حسین، وحید خراسانی (بی‌تا). منهاج الصالحین. بی‌تا.
حسینی عاملی، محمد جواد بن محمد (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة. چاپ اول. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
حماد، نزیه (1429ق). معجم المصطلحات المالیه و الاقتصادیه فی لغه الفقها. چاپ اول. دمشق: دارالقلم.
خمینی، روح الله (1421ق). کتاب البیع. چاپ اول. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
خویی، ابو القاسم (1417ق). مصباح الفقاهه. قم: انصاریان.
رشتی، حبیب الله بن محمد علی (بی‌تا). فقه الامامیة، قسم الخیارات. قم: مکتبة الداوری.
روحانی، محمد صادق (بی‌تا). فقه الصادق (طبع قدیم). قم: نشرمولف.
زین الدین بن عاملی، شهید ثانی (1413ق). مسالک الأفهام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
سنهوری، عبدالرزاق (1400). الوسیط فی شرح القانون المدنی. بیروت: داراحیاء التراث الاسلامی.
سیوری حلی، جمال الدین مقداد (1361ش). نضد القواعد الفقهیة علی مذهب الإمامیة. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی (ره).
ــــــــــ (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم، مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی (ره).
شهید اول، محمد بن مکی (1412ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
شهید ثانی، زین الدین بن علی (1406ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: مکتب الإعلام الإسلامی.
ــــــــــ (1413ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
شهیدی، مهدی (1396ش). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: مجد.
صفایی، سید حسین (۱۳۹۷). دوره مقدماتی حقوق مدنی. تهران: میزان.
صیمری، مفلح بن حسن (1420ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت:‌دار الهادی.
طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم بن عبدالعظیم طباطبایی (1410ق). حاشیة المکاسب. قم: اسماعیلیان.
طباطبایی، محمد بن علی (بی‌تا). المناهل. قم: موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
فرج صده، عبد المنعم (1974م). نظریه العقد فی قوانین البلاد العربیه. بیروت:‌دار النهضت العربیه.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1406ق). الوافی. اصفهان، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی (ع) العامة.
قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن (1371ش). جامع الشتات فی اجوبه السوالات. تهران: کیهان.
کاتوزیان، ناصر (1395ش). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاشف الغطاء، عباس (بی‌تا). الفوائد الجعفریه. بی‌جا.
کرکی، نور الدین علی بن حسین بن عبدالعالی (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
مجموعه از نویسندگان (1427ق). الموسوعه الفقهیه الکویتیه. کویت: وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة.
موسوی بجنوردی، حسین (1377ش). القواعد الفقهیه. قم: نشر الهادی.
نائینی، محمد حسین (1371ق). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب. تهران: المکتبه المحمدیه.
نراقی، مولی عبد الصاحب محمد.  1422ق. مشارق الاحکام. مطبعه سلمان الفارسی.
نریمانپور، مهدی؛ نریمانپور، مسعود (1402). تغییر کارکرد عقود و دیدگاههای مطروحه در فقه مذاهب اسلامی. دوفصلنامه فقه مقارن، 11 (22)، 57-89.
 
Jurisprudence the Essentials of the Islamic Law
Volume 57, Issue 2
March 2025
Pages 345-369

Files

Share

How to cite

Statistics