ORIGINAL_ARTICLE
عفاف در احکام عبادی
یکی از مهمترین اصول و فضایلی که در آموزههای دینی مورد تأکید قرار گرفته، اصل عفت و پاکدامنی است. در احکام اسلامی علاوه بر اینکه دستورات اکیدی برای رعایت عفاف وجود دارد و با ناقضان و حریم شکنان آن برخورد میشود، نسبت سایر احکام نیز با عفاف تبیین شده است؛ به گونهای که انجام احکام، متضمن رعایت و تحکیم عفاف در بعد فردی و اجتماعی میشود. در بررسیهای انجام شده، ضمن تبیین مبانی عفاف و آثار و پیامدهای آن، احکام گوناگون عبادی که متضمن عفاف بودهاند، شناسایی و تبییین و تشریح شد. نسبت عفاف با احکام شرعی، از سه صورت بشرطلا، لابشرط و بشرطشیء خارج نیست. با تتبع در ابواب گوناگون فقهی و احکام مختلف شرعی بویژه عبادی، در موضوعات مختلف مانند: طهارت، نماز، حج، نکاح، طلاق و حدود و...، موردی از بشرطلا و یا عدم عفاف یافت نشد. از طرف دیگر مصادیق متعددی از جلوههای عفاف در ابواب مختلف فقهی از جمله عبادی یافت میشوند، به گونهای که رعایت اصل عفاف در آنها اخذ شده است و غالباً این موارد را میتوان در احکامی که بین زن و مرد تفاوت وجود دارد، یافت. در برخی از احکام شرعی هم هر چند جلوهای از عفاف در آنها دیده نمی شود، ولی به معنای عدم ضرورت عفاف در آنها نیست.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70209_651136fefea04104196b7383a5e8cb42.pdf
2019-02-20
273
291
10.22059/jjfil.2019.258305.668510
احکام شرعی
حجاب
عفاف
مصادیق عفاف
محمد
اسحاقی
m.eshaghi.a@ut.ac.ir
1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
محمد مهدی
هادوی فرد
hadavifar58@gmail.com
2
کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران
AUTHOR
[۱]. قرآنکریم
1
[۲]. نهجالبلاغه
2
[۳]. آمدی، عبد الواحد، (۱۳۸۰ش) غررالحکم و دررالکلم، انتشارات امام عصر (عج).
3
[۴]. ابن فارس، احمد، (بیتا) معجم مقاییس اللغة، دارالکتب العلمیة الایران، قم.
4
[۵]. ابن منظور، جمالالدین محمد، (۱۴۰۸ق) لسان العرب، دارإحیاء التراث العربی، بیروت.
5
[۶]. اردبیلی، احمد بن محمد، (۱۴۰۳ق) مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، اول.
6
[۷]. حائری، سیدعلی بن محمد طباطبایی، (۱۴۱۸ق) ریاض المسائل، مؤسسه آلالبیت علیهم السلام، قم، اول.
7
[۸]. حرانی، حسن بن شعبه، (۱۳۶۶ش) تحف العقول عن آل الرسول، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، قم.
8
[۹]. حر عاملی، محمد بن حسن، (۱۳۷۱ش) وسائل الشیعه، کتابچی، تهران.
9
[۱۰]. حلّی، محمد بن منصور [ابن ادریس (۱۴۱۰ق) السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، دوم.
10
[۱۱]. حلّی، محمد بن حسن [فخر المحققین]، (۱۳۸۷ق) إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ اول.
11
[۱۲]. حلّی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن حسن [محقق]، (۱۴۱۹ق) المختصر النافع فی فقه الإمامیۀ، مؤسسۀ المطبوعات الدینیة، قم، چاپ ششم.
12
[1۳]. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، (۱۴۰۸ق) شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.
13
[1۴]. حلّی، یحیی بن سعید، (۱۴۰۵ق) الجامع للشرائع، مؤسسۀ سید الشهداء العلمیۀ، قم، چاپ اول.
14
[1۵]. خوانساری، سیداحمدبنیوسف، (۱۴۰۵ق) جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.
15
[1۶]. خویی، سید ابوالقاسم، (۱۴۱۰ق) منهاج الصالحین، مدینة العلم، قم، بیست و هشتم.
16
[1۷]. دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۳ ش) لغتنامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
17
[1۸]. طباطبایی، سیدمحسن [حکیم]، (۱۴۱۶ ق) مستمسک العروة الوثقی، مؤسسۀ دارالتفسیر، قم، چاپ اول.
18
[۱۹]. طریحی، فخر الدین، (۱۳۹۵ ق) مجمع البحرین، مکتبة المرتضویه، تهران، چاپ دوم.
19
[۲۰]. طوسی، محمد بن حسن، (۱۴۰۷ ق) تهذیب الأحکام، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم.
20
[۲۱]. ــــــــــــــــــــ ، (۱۳۸۷ق) المبسوط فی فقه الإمامیۀ، المکتبة المرتضویة، تهران، چاپ سوم.
21
[2۲]. عاملی، زین الدین بن علی [شهید ثانی]، (۱۴۱۰ق) الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول.
22
[2۳]. عاملی، سیدجواد بن محمد حسینی، (۱۴۱۹ق) مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول.
23
[2۴]. قمّی، محمّد بن علی بن بابویه [صدوق]، (۱۴۱۳ق)، من لایحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم.
24
[2۵]. ــــــــــــــــــــــــــــــ ، علل الشرائع، (۱۳۸۶ ق)، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول.
25
[2۶]. کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، (۱۳۶۵ ش) دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم.
26
[۲۷]. کاشانی، محمد محسن[فیض]، (بیتا)، مفاتیح الشرائع، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، قم، چاپ اول.
27
[۲۸]. کرکی، علی بن حسین [محقق ثانی]، (۱۴۱۴ ق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، مؤسسه آلالبیت علیهم السلام، قم، چاپ دوم.
28
[۲۹]. مجلسی، محمدباقر، (۱۴۰۳ ق) بحارالانوار، مؤسسۀ الوفا، بیروت.
29
[۳۰]. معین، محمد، (۱۳۶۲ ش) فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران.
30
[۳۱]. المقری الفیومی، (بیتا) احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر، المکتبة العلمیه، بیروت.
31
[۳۲]. مکارم شیرازی، ناصر، (۱۴۲۸ ق) احکام بانوان، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیهالسلام، قم، چاپ یازدهم.
32
[3۳]. موسوی خمینی، سیدروحاللّه، [امام]، (بیتا) تحریر الوسیله، انتشارات جامعۀ مدرسین، قم.
33
[۳۴]. ــــــــــــــــــــــــــ، استفتاءات [امام خمینی]، (۱۴۲۲ ق) دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم.
34
[۳۵]. نجفی، محمدحسن، (۱۴۰۴ ق) جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم.
35
[۳۶]. نوری، میرزاحسین، (۱۴۰۸ ق) مستدرک الوسایل، مؤسسۀ آلالبیت علیهم السلام، قم، چاپ اول.
36
[۳۷]. همدانی، آغارضا، (بیتا) مصباح الفقیه، مکتبة الصدر، بیجا.
37
[۳۸]. یزدی، سیدمحمدکاظم طباطبایی، (۱۳۷۶ ش)، العروة الوثقی، انتشارات دارالتفسیر، قم، چاپ چهارم.
38
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ضمان مقبوض به عقد مفسوخ
یکی از قواعد فقهی، ضمان عین مقبوض در صورت فسخ عقد است که به «ضمان مقبوض به عقد مفسوخ» تعبیر میشود. این قاعده، در عقود قابل فسخ، خیاری و جایز کاربرد دارد. سؤال اصلی تحقیق آن است که مفاد، قلمرو، شرایط تحقق و مستندات قاعدۀ مقبوض به عقد مفسوخ چیست؟ در پاسخ به این سؤال و تبیین قاعدۀ مذکور تاکنون تحقیقی انجام نگرفته است. تحقیق حاضر به دنبال برطرف کردن این خلأ علمی برآمده است. مهمترین یافتۀ تحقیق این است که ضمان مقبوض به عقد مفسوخ یکی از مصادیق قاعدۀ ضمان ید است و احکام و مقررات آن با قاعدۀ ضمان ید انطباق دارد.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70211_eaf64819bd2f1e96a7fb61bd4a51e15b.pdf
2019-02-20
293
307
10.22059/jjfil.2018.207992.668203
ضمان
عقد مفسوخ
قاعدۀ فقهی
مال مقبوض
حیدر
باقری اصل
bagheriasl@tabrizu.ac.ir
1
استاد گروه حقوق، دانشکدۀ حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
LEAD_AUTHOR
سعیده
باقری اصل
stu.bagheriasl@iaut.ac.ir
2
دانش آموحتة دکتری گروه حقوق خصوصی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
AUTHOR
[1]. ابن ابی جمهور، محمدبن علی بن ابراهیم احسایی [1403ق]، عوالی اللآلی العزیزﺓ فی الآحادیث الدینیة، تحقیق مرعشی و مجتبی عراقی، جلد 1، ص224، حدیث 106، قم، مؤسسة سید الشهداء.
1
[2]. ابن نجیم، زینالدین بن ابراهیم [1405.ق]، الاشباه و النظائر علی مذهب ابی حنیفة النعمان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
2
[3]. امامی، سیدحسن [1371ش]، حقوق مدنی، چاپ یازدهم، جلد 1، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
3
[4]. انصاری، مرتضی [1420ق]، مکاسب، تنظیم گروه تحقیق آثار شیخ انصاری، جلد 6، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
4
[5]. -------- [1375ق]، مکاسب، چاپ دوم، کتاب البیع، ص 278، تبریز، اطلاعات.
5
[6]. بحرانی، یوسف [1377.ق]، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، تحقیق محمدتقی ایروانی، جلد 22، ص84، قم، نشر موسسۀ اسلامی.
6
[7]. جبعی عاملی، زین الدین [شهید ثانی] [؟]، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، جلد 7، بیروت، دارالعالم الاسلامی.
7
[8]. جعفری لنگرودی، محمدجعفر [1372ق]، ترمینولوژی حقوق، چاپ ششم، تهران، گنج دانش.
8
[9]. حلّی، حسن بن یوسف بن علی مطهر حلّی اسدی [علامه] [؟]، تذکرﺓ الفقهاء، الطبعة الحجریة، جلد1، ص538، قم، المکتبه الرضوﻳﮥ لاحیاء التراث الجعفریه.
9
[10]. خویی، ابوالقاسم [1365ش]، مصباح الفقاهه: تقریرات توحیدی، جلد 7، قم، انتشارات وجدانی.
10
[11]. سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن [1331.ق]، الاشباه و النظائر فی القواعد و الفروع علی فقه الشافعیه، جلد 1، مکه، انتشارات ترقی.
11
[12]. طوسی، محمد بن حسن بن علی [؟]، النهایة فی مجرد الفقه و الفتواوی، جلد 2، ص172، قم، انتشارات قدس محمد.
12
[13]. عمید زنجانی، عباسعلی [1386ش]، قواعد فقه: بخش حقوق خصوصی، جلد 1، ص508، تهران، سمت.
13
[14]. عاملی، محمد جمالالدین مکی [شهید] [1406ق]، اللمعة الدمشقیة، قم، دارالناصر.
14
[15]. غروی اصفهانی، محمدحسین [1418.ق]، حاشیۀ المکاسب، تحقیق محمد آل سباع، جلد 3، ص144، قم، دار المصطفی.
15
[16]. قانون مدنی ایران.
16
[17]. قنواتی، جلیل؛ وحدتی شبیری، سیدحسن؛ عبدیپور، ابراهیم [1379.ش]، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد 1، ص 221ـ222، تهران، سمت.
17
[18]. محقق ثانی، علی بن حسین [1408ق]، جامع المقاصد فی شرح القواعد، تحقیق و نشر مؤسسۀ آل البیت، جلد 4، ص322، قم، مؤسسۀ آل البیت.
18
[19]. محقق داماد، سید مصطفی [1374.ش]، قواعد فقه، تهران، سمت؛
19
[20]. محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین بن حسن الحلی [1415.ق]، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 2، ص437، بیروت، موسسۀ معارف اسلامی.
20
[21]. محمدی، ابوالحسن [1373.ش]، قواعد فقه، تهران، نشر یلدا.
21
[22]. مراغی، میرفتاح الحسینی [1317.ق]، العناوین الفقیهة، جلد 2، ص477 قم، موسسۀ نشر اسلامی.
22
[23]. موسوی خمینی، روح الله [امام خمینی] [1390ق]، تحریر الوسیلة، الطبعة الثانیة، نجف، مطبعة الآداب.
23
[24]. نایینی، محمدحسین [1418ق]، منیۀ الطالب: تقریرات خوانساری، جلد 3، ص350، قم، النشر الاسلامی الطابعة لجامعۀ المدرسین.
24
[25]. نوری طبری، محمدحسین [1418ق]، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق و نشر مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث، جلد 1، ص8، حدیث 12، قم، مؤسسۀ آل البیت لاحیاء التراث.
25
ORIGINAL_ARTICLE
مصداق شناسی موضوعات در حقوق کیفری ایران
پس از شناخت احکام قانونی و موضوعات احکام، مرحلۀ انطباق و برابرسازی مفاهیم قانون با مصادیق و شناخت تعیّنات خارجی آن، از مباحث بنیادینی است که اختلاط ناصوابی با مرحلۀ نخست پیدا کرده است. نظر به اینکه اتخاذ تصمیم نسبت به واقعیات و عینیات خارجی، مقصودِ احکام قضایی است، بنابراین صحت حکم صادره افزون بر تبیین مفهوم، در گرو تعیین مصداق و تطبیق صحیح مفهوم بر واقعیت خارجی است که نهایتاً در مرحلۀ صدور حکم به حکمی صواب منجر خواهد شد. در این مقاله ضمن تحلیل دو رویکرد مختلف عقل ـ محوری و عرف ـ محوری در خصوص مرحله تطبیق، به اثبات خواهد رسید که در مرحلۀ تطبیق مفاهیم بر مصادیق نیز عرف مرجع نهایی است و ضروری است قضات از استبداد در مرحله تطبیق پرهیز نمایند و عرف را یگانه مرجع در این مرحله قلمداد نمایند. خلأ موجود در نظام حقوقی ایران باید با تعبیۀ نهادی برای فهم این قضاوت عرف، مرتفع شود.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70216_b3ecb154acd85c832b6888636bb5bd9a.pdf
2019-02-20
309
330
10.22059/jjfil.2019.237273.668350
عرف
عقل
مصداق شناسی
موضوعات احکام
هیأت منصفه
محسن
برهانی
m.borhani@ut.ac.ir
1
استادیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
عطیه
پارساییان
at_parsaeian@yahoo.com
2
کارشناس ارشد حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه تهران
AUTHOR
[1]. آملی، میرزا محمد تقی (1380 ه.ق). مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، تهران، مولف.
1
[2]. برهانی، محسن و عطیه پارسائیان (1392). "عرف و مولفههای قانونی و مادی تشکیلدهندهی پدیدهی مجرمانه"، حقوق اسلامی، قم، سال 10، شماره 36، بهار، صص 147ـ172.
2
[3]. ــــــــ (1392). "نقش عرف در تحلیل مولفهی روانی جرم و عوامل زوال مسئولیت کیفری"، پژوهشهای حقوق جزا و جرمشناسی، تهران، دوره 1، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 111ـ133.
3
[4]. بروجردی، سیدحسین (1412 ه.ق). الحاشیة علی کفایه الاصول، قم، انصاریان.
4
[5]. تبریزی، جواد (1378). استفتائات جدید، قم، سرو.
5
[6]. الجبعی العاملی (شهیدثانی)، زین الدین بن علی (1410 ه.ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، داوری، قم.
6
[7]. حاجیدهآبادی، احمد (1394). مرجع احراز موضوع قانون با تاکید بر شرکت در قتل، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، شیراز، دوره 7، شماره ا1، بهار، صص 99ـ123.
7
[8]. حکیم، سید محسن (بیتا). نهج الفقاهة، قم، انتشارات 22 بهمن.
8
[9]. ــــــــــــــــ (1416 ه.ق). مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسه دار التفسیر.
9
[10]. حلی (محقق)، جعفر بن حسن (1408 ه.ق). شرائع الاسلام، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
10
[11]. خراسانی (آخوند)، محمد کاظم (1409 ه.ق). کفایة الاصول، قم، موسسه آلبیت علیهمالسلام لاحیاء التراث.
11
[12]. خمینی (امام)، سید روح الله (1385). الرسائل، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
12
[13]. ـــــــــــــــ (1368). کتاب البیع، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
13
[14]. خویی، سید ابوالقاسم (1417 ه.ق). محاضرات فی اصول الفقه، انصاریان، قم، انصاریان.
14
[15]. ــــــــــــــ (1418 ه.ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم، لطفی.
15
[16]. ساعدی، جعفر، نقش عرف و سیره در استنباط احکام نزد شیعه، فصلنامه تخصص فقه اهل بیت، شماره 45، 1385، قم.
16
[17]. شبیری زنجانی ، سید موسی (1419 ه.ق). کتاب نکاح، قم، موسسه پژوهشی رای پرداز.
17
[18]. صدر، سیدمحمدباقر (1384). بحوث فی علم الاصول، قم، موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
18
[19]. عراقی، ضیاءالدین (1417 ه.ق). نهایة الافکار، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
19
[20]. علیدوست، ابوالقاسم (1388). فقه و عرف، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
20
[21]. مکارم شیرازی، ناصر (1379). استفتائات جدید، قم، مدرسه الامام علی بن ابیطالب.
21
[22]. نائینی، محمدحسین (1376). فوائدالاصول، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
22
[23]. نجفی، محمدحسن (1404 ه.ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، لبنان، دار إحیاء التراث العربی.
23
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی منابع شناخت «معروف و منکر» در فقه و قانون
معروفها و منکرها میتوانند اخلاقی، فقهی و حقوقی (قانونی) باشند و هر یک با ملاکهای خاص خود، مورد شناسایی قرار گیرند. در باره منابع شناخت آنها نیز دیدگاههای مختلفی در میان صاحبنظران وجود دارد. مساله اصلی در این مقاله این است که منابع شناسایی معروفها و منکرهای فقهی و حقوقی چیست. این مقاله با بررسی پنج نظریه، از نظریهای دفاع میکند که معروف و منکر فقهی را از معروف و منکر قانونی تفکیک میکند؛ زیرا منابع شناخت معروف و منکر فقهی، شرع و عقلاند، ولی اگر معروفها و منکرهای فقهی بخواهند مبنای امر و نهی دیگران قرارگیرند، صرفا معروف و منکرهای فقهیای مدنظر خواهند بود که درباره آنها اتفاق نظر باشد. اما راههای شناخت معروف و منکر قانونی، آن دسته از احکام شرعی است که در قالب قوانین و مقررات به تصویب رسیده باشند.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70220_00b41ecab85519ac80ed2535961868cd.pdf
2019-02-20
331
347
10.22059/jjfil.2019.242556.668379
معروف و منکر حقوقی
معروف و منکر فقهی
معروف و منکر لغوی
منابع شناخت معروف و منکر
حسین
جوان آراسته
hoarasteh@gmail.com
1
دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
LEAD_AUTHOR
[1]. قرآن مجید
1
[2]. احمد بن فارس بن زکریا، ابو الحسین (1404 قمری). معجم مقائیس اللغة: قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
2
[3]. الجبعی العاملی، زین الدین بن علی. الروضه البهیه فی شرح اللمعه.
3
[4]. حر عاملی، محمد بن حسن (1409 قمری). وسائلالشیعة: قم، مؤسسه آل البیت.
4
[5]. حکیم، سید محمد تقی (1379). الاصول العامه للفقه المقارن: قم، موسسه آل البیت.
5
[6]. حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن (1408 قمری). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام: تحقیق عبد الحسین محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
6
[7]. خرازی، سید محسن (1383)، «دلایل عقلی و نقلی وجوب امر به معروف و نهی از منکر»، فصلنامه حکومت اسلامی، قم، شماره 33.
7
[8]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412قمری). مفردات ألفاظ القرآن: بیروت ـ دمشق، دارالعلم ـ الدار الشامیة، اول.
8
[9]. راه بهشت، پایگاه اطلاعرسانی ستاد احیاء امر به معروف استان اصفهان؛ www.rahebehesht.org
9
[10]. سروش، محمد (1381). «مبانی عقلانی امر به معروف و نهی از منکر»، فصلنامه حکومت اسلامی، قم، شماره 28.
10
[11]. سیوطی، جلال الدین (1404 قمری) .الدر المنثور فی تفسیر المأثور: قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
11
[12]. صدر، سید محمد (1420 قمری). ماوراء الفقه: نجف اشرف، دار الاضواء.
12
[13]. ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1366). اسلام و حقوق بین الملل: تهران، شرکت سهامی انتشار.
13
[14]. طریحی، فخر الدین (1416قمری) . مجمع البحرین: تهران، کتابفروشی مرتضوی، سوم.
14
[15]. فنایی، ابو القاسم (1384). دین در ترازوی اخلاق: تهران، موسسه فرهنگی صراط.
15
[16]. فیومی، احمد بن محمد مقری (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی: قم، منشورات دارالرضی.
16
[17]. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
17
[18]. قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر.
18
[19]. قرشی، سید علی اکبر (1412قمری). قاموس قرآن: تهران، دار الکتب الإسلامیة، ششم.
19
[20]. مسعودی، محمد اسحاق (1378). پژوهشی در امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن و روایات: تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
20
[21]. مصطفوی، حسن (1402 قمری). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم: تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
21
[22]. مطهری، مرتضی (۱۳۸۲). فطرت: تهران، صدرا.
22
[23]. مطهری، مرتضی (1381). کلیات علوم اسلامی: تهران، صدرا.
23
[24]. موسوی خمینی، سید روح الله (بی تا). استفتاءات: تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
24
[25]. موسوی خمینی، روح الله (1376). الاجتهاد التقلید: تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
25
[26]. موسوی خمینی، سید روح اللَّه (بی تا). تحریر الوسیلة: قم، دار العلم.
26
[27]. موسوی خمینی، سید روح الله (1378). صحیفه امام: تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
27
[28]. نجفی، محمد حسن بن باقر (بیتا). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام: بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
28
[29]. نوری همدانی، حسین (1379). امر به معروف و نهی از منکر: ترجمه محمد محمدی اشتهاردی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
29
[30]. ولائی، عیسی (1374). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول: تهران، نشر نی.
30
[31]. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1382). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،: قم، موسسه دایره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهمالسلام.
31
ORIGINAL_ARTICLE
نظریه مشروعیت سبق و رمایه در تسلیحات نظامی مدرن
یکی از اهداف مهم در تشریع قوانین اسلامی، حفظ کیان اسلام و دفاع از تمامیت ارضی حکومت اسلامی است. بسیاری از مقررات اسلام نیز در همین راستا تشریع شدهاند. یکی از این مقررات مشروعیت عقد سبق و رمایه است. مشروعیت این عقد در روایات زیادی مورد تأکید قرارگرفته و فقها در جواز آن هیچ اختلاف نظری ندارند. اما آنچه در این تحقیق مورد عنایت قرار گرفته این است که آیا مشروعیت سبق و رمایه، چنانچه بسیاری از فقهای متقدم گفتهاند، به موارد مذکور در روایات اختصاص دارد یا میتوان جواز این عقد را در تسلیحات نظامی جدید نیز جاری دانست؟ در این مقاله با روش تحلیلی ـ استنباطی به این مسئله پرداخته شده و پس از نقد و بررسی اقوال فقها این نتیجه به دست آمده که عقد سبق و رمایه نه تنها در تسلیحات نظامی مدرن جایز است؛ بلکه جواز این عقد در منصوصات شرعی نیز تا زمانی است که آن وسایل کاربرد نظامی داشته باشند.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70221_bdb7f5197d8af137e5213c5fbcf767b7.pdf
2019-02-20
349
367
10.22059/jjfil.2019.246021.668406
تسلیحات نظامی مدرن
سبق و رمایه
مشروعیت
زهره
حاجیان فروشانی
hajian.zohre@gmail.com
1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
LEAD_AUTHOR
[1]. قرآن کریم
1
[2]. ابن ادریس حلی، محمدبنمنصور (1410ق). السرائر. ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
2
[3]. اسدی حلی، جمال الدین احمد بن محمد (1407ق). المهذب البارع فی شرح مختصر النافع. ج 3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
3
[4]. اسدی فاضل کاظمی، جوادبن سعد(؟). مسالک الافهام الی آیات الاحکام. ج3، (؟)
4
[5]. امامخمینی، سید روح الله (1367). صحیفه امام (ره). ج21، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
5
[6]. امامی، سیدحسن (1376). حقوق مدنی، قزوین. ج2، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ سیزدهم.
6
[7]. ایروانی، محمدباقر (1427ق). دروس التمهیدیه فی الفقه الاستدلالی. ج2، قم، (؟).
7
[8]. بحرانی، حسین بن محمد(؟). الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرایع. قم، مجمع البحوث العلمیه.
8
[9]. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. ج22، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
9
[10]. بصری بحرانی، زین الدین محمدامین (1413ق). کلمه التقوی. ج5، قم، نشر سید جواد وداعی.
10
[11]. تبریزی، جواد بن علی(1426ق). منهاج الصالحین (للتبریزی). ج2، قم، مجمع الامام المهدی(عج).
11
[12]. جعفریلنگرودی، محمدجعفر(1381). مسبوط در ترمینولوژی حقوق. ج3، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ دوم.
12
[13]. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1379). مجموعه محشی قانون مدنی. تهران، گنج دانش، چاپ چهارم.
13
[14]. حر عاملی، محمد بن الحسن (1409ق). وسائل الشیعه. ج3و18، قم مؤسسه آل البیت(ع).
14
[15]. حسینی روحانی، سیدصادق(؟). منهاج الصالحین. ج2، (؟).
15
[16]. حسینی سیستانی، سید علی(1417ق). منهاج الصالحین(للسیستانی). قم، دفتر آیه الله سیستانی.
16
[17]. حسینی شیرازی، سیدمحمد(؟). ایصال الطالب الی المکاسب. ج3، تهران، منشورات اعلمی.
17
[18]. راوندی، قطبالدین(1405ق). فقهالقرآن. ج2، قم، انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
18
[19]. سبحانی تبریزی، جعفر(؟). الاعتصام بالکتاب و السنه. قم، (؟).
19
[20]. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413 ق). مهذب الاحکام. ج7، قم، مؤسسه المنار.
20
[21]. سبزواری، سید عبدالاعلی (؟). جامع الاحکام الشرعیه. قم، مؤسسه المنار.
21
[22]. شهید اول، محمد بن مکی(1414 ق). غایة المراد فی شرح نکت الارشاد. ج2، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
22
[23]. شهید ثانی، زین الدین جبعی عاملی(1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام. قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
23
[24]. شهیدثانی، زین الدین بن علی(1414ق). حاشیه الارشاد. ج2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
24
[25]. شیخ طوسی، محمد بن الحسن (1387). المبسوط فی الفقه الامامیه. ج6، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
25
[26]. صاحب جواهر، محمدحسن نجفی (1404ق). جواهر الکلام. ج 22، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
26
[27]. صدر، سید محمدباقر(1420ق). ماوراءالفقه. ج 5، بیروت، دار الاضواء للطباعه و النشر.
27
[28]. طاهری، حبیبالله (1375). حقوق مدنی. ج 4، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
28
[29]. الطباطبایی الحکیم، سیدمحسن (1410 ق). منهاج الصالحین (المحشی للحکیم). ج2، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
29
[30]. طباطبایی حائری (1418ق). ریاض المسائل. ج2، قم، مؤسسه آل البیت(ع).
30
[31]. طباطبایی قمی، سیدتقی (1426 ق). مبانی منهاج الصالحین. ج8، قم، منشورات قلم الشرق.
31
[32]. عدل، مصطفی، منصورالسلطنه (1378). حقوق مدنی. قزوین، انتشارات طه.
32
[33]. عراقی، آقاضیاءالدین (1421ق). حاشیه المکاسب(تقریرات، للنجم ابادی). قم، انتشارات غفور.
33
[34]. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1413 ق). قواعد الحکام. ج2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
34
[35]. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر (1413ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه. ج6، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
35
[36]. علامه حلی، حسن ین یوسف بن مطهر (1388ق). تذکره الفقها. قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
36
[37]. علامه حلی، حسن ین یوسف بن مطهر (1420ق). تحریرالاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه. ج3، قم، مؤسسه امام صادق (ع).
37
[38]. فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله سیوری حلی (1404ق). التنقیح الرائع. قم، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
38
[39]. فخرالمحققین، محمدبن حسن (1378ق). ایضاح الفوائد. قم اسماعیلیان.
39
[40]. فیاض کابلی، محمد اسحاق(؟). منهاج الصالحین (للفیاض). ج2، (؟).
40
[41]. کاتوزیان، ناصر (1376). حقوق مدنی. ج2، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ چهارم.
41
[42]. کلینی، ابو جعفرمحمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران، دارالکتب الإسلامیة.
42
[43]. محقق اردبیلی، احمدبن محمد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
43
[44]. محقق حلی، نجم الدین (1408ق). شرایع الاسلام. ج 2، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
44
[45]. محقق خراسانی، محمدباقر (1423ق). کفایه الاحکام. ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
45
[46]. مشکینی، میرزا علی (1418ق). الفقه المأثور. قم، نشر الهادی.
46
[47]. مصطفوی، سید محمد کاظم(1423 ق). فقه المعاملات. قم، دفتر انتشارات اسلامی.
47
[48]. مطهری، مرتضی(؟). فقه و حقوق (مجموعه آثار). ج20، قم، (؟).
48
[49]. مغنیه ، محمدجواد (1421 ق). فقه الامام الصادق (ع). ج 4، قم، مؤسسه انصاریان.
49
[50]. منتظری نجف آبادی، حسین علی (1409 ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه. ج2، قم، نشر تفکر.
50
[51]. منتظری نجف آبادی، حسین علی(1415 ق). دراسات فی المکاسب المحرمه. ج2، قم، نشر تفکر.
51
[52]. موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410 ق). منهاج الصالحین (للخویی). ج2، قم نشر مدینه العلم.
52
[53]. نراقی، مولی احمد (1425ق). الحاشیه علی الروضه البهیه. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
53
[54]. وحیدخراسانی، حسین(1428ق). منهاج الصالحین(للوحید). ج3، قم، مدرسه الامام باقر(ع).
54
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی انتقادی ادله فقهی «بدل حیلوله
در فقه اسلامی، ضامن موظف به ردّ عین به مالک است. اما در صورت تعذر، باید بدل آن را تا زمان ردّ عین، بدهد که از آن به «بدل حیلوله» یاد میشود. هرچند مشهور فقهای امامیه و نیز برخی از فقیهان اهلسنت به بدل حیلوله حکم دادهاند، اما اختلاف در ادلهی مشروعیت و چالشهای مهم اجرای آن همانند افزوده شدن دعاوی جدید به پرونده مانند ادعای ضامن نسبت به تصرفات مغصوب منه در بدل و طولانیشدن پروندههای قضایی، بازخوانی ادلهی این حکم را ضروری مینماید. بررسی ادله نشان میدهد که ادلهی لفظی مورد استناد، ارتباط مستقیمی با موضوع ندارند، بلکه به لزوم جبران خسارت دلالت دارند. ادلهی لبی مطرح شده نیز، فراتر از حکم ارشادی نیستند. در نتیجه دستکم در مواردی که ضمان به دلیل تصرف غیرعدوانی است، برای جبران زیانهای مالک، به جای «بدل حیلوله» میتوان به شیوههای عقلایی دیگر مانند پرداخت اجرة المثل منافع عین مغصوبه به مالک نیز رجوع نمود که چالشها و دشواریهای کمتری دارند.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70233_b9ae1054b712a8932f5e83e3708e3224.pdf
2019-02-20
369
385
10.22059/jjfil.2019.231462.668316
بدل حیلوله
تلف
ضمان
عین
غصب
سید مرتضی
حسینی فاضل
mhfazel@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مذاهب اسلامی
LEAD_AUTHOR
محمد عادل
ضیائی
ziaey@ut.ac.ir
2
دانشیار گروه فقه شافعی دانشگاه تهران؛
AUTHOR
[1]. قرآن کریم
1
[2]. ابن قدامه، عبد الله بن احمد (1405ق). المغنی و الشرح الکبیر، بیروت، دار الفکر.
2
[3]. ابن منظور، ابو الفضل(1414ق). جمال الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
3
[4]. ابوداود السجستانی، سلیمان بن الاشعث (1430ق). السنن، تحقیق: شعیب الأرنؤوط و محمد کامل، بیروت، دار الرسالة العالمیة.
4
[5]. اصفهانی، محمد حسین کمپانی (1418ق). حاشیة کتاب المکاسب، تحقیق: قطیفی، عباس محمد آل سباع، قم، أنوار الهدی.
5
[6]. الباحسین، یعقوب بن عبدالوهاب(1420هـ.ق). القواعد الفقهیة، الریاض، مکتبة الرشد.
6
[7]. امامی، سید حسن(؟). حقوق مدنی، تهران، انتشارات اسلامیه.
7
[8]. انصاری، مرتضی(1415ق). المکاسب، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
8
[9]. ایروانی، علی بن عبد الحسین نجفی(1406ق). حاشیة المکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
9
[10]. ترمذی، ابوعیسی محمد بن عیسی(1395ق). السنن، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، مصر، مطبعة مصطفی البابی الحلبی، چاپ دوم.
10
[11]. جابری عربلو، محسن(1385). «بررسی بدل الحیلولة»، مقالات و بررسیها، تهران، 82، صص 39ـ48.
11
[12]. جرجانی، علی بن محمد(1357ق). التعریفات، مصر، مطبعة مصطفی البابی الحلبی.
12
[13]. جزائری، سید محمد جعفر مروج(1416ق). هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم، مؤسسة دار الکتاب.
13
[14]. جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی(1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
14
[15]. حرّ عاملی، محمد بن حسن(1409ق). وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
15
[16]. الحموی، احمد بن محمد الحنفی(1405ق). غمز عیون البصائر شرح کتاب الأشباه و النظائر، بیروت، دارالکتب العلمیة.
16
[17]. الخادمی، ابوسعید محمد بن محمد(1388ق). مجمع الحقائق، بیجا، المطبعة العامرة.
17
[18]. خمینی، سید روح الله موسوی(1421ق). کتاب البیع (للإمام الخمینی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
18
[ 19]. ـــــــــــــــ (1409ق). تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
19
[20]. خویی، سیدابوالقاسم موسوی(1377ش). مصباح الفقاهة، تقریر: توحیدی، محمدعلی، قم، انتشارات داوری.
20
[21]. ــــــــــــ (1372ش). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، قم، مرکز نشر الثقافة الاسلامیة.
21
[22]. رحمانی، محمد (1378). «بدل حیلوله از نگاه امام خمینی(ره)»، فقه اهل بیت(ع)، قم، شمارههای 19ـ20، صص 247ـ282.
22
[23]. الزرقاء، احمد (1419ق). شرح القواعد الفقهیة، دمشق، دار القلم، چاپ دوم.
23
[24]. شریینی خطیب، محمد (1369ش). مغنی المحتاج، قم، دار الذخایر.
24
[25]. شیرازی، ناصر مکارم(1425ق). أنوار الفقاهة -کتاب البیع، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن ابی طالب(ع)، قم.
25
[26]. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه(1413ق). من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم.
26
[27]. طوسی، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407ق). الخلاف، تصحیح: خراسانی، علی؛ شهرستانی، سید جواد؛ طه نجف، مهدی؛ عراقی، مجتبی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
27
[28]. ــــــــــــ (1387ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، تحقیق و تصحیح: سیدمحمدتقی کشفی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
28
[29]. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم(1421ق). حاشیة المکاسب، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ دوم.
29
[30]. طباطبایی، سیدمحمدصادق(1391). «ماهیت و احکام بدل حیلوله»، پژوهش حقوق خصوصی، شماره2، صص 117ـ136.
30
[31]. عاملی، شهید ثانی(1410ق). زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شارح: کلانتر، سید محمد قم، کتابفروشی داوری.
31
[32]. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی(؟). القواعد و الفوائد، تصحیح: حکیم، سید عبدالهادی، قم، کتابفروشی مفید.
32
[33]. عاملی، کرکی، علی بن حسین (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ دوم.
33
[34]. الغنیمی المیدانی، عبد الغنی(1418ق). اللباب شرح الکتاب، بیروت، دار المعرفة.
34
[35]. فیومی(1372ش). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، المکتبة العلمیة، قم، دار الهجرة.
35
[36]. قبلهای خویی، خلیل(1385ه.ش). قواعد فقه، بخش جزا، تهران، سمت.
36
[37]. کاتوزیان، ناصر(1388ش). حقوق مدنی، تهران، گنج دانش.
37
[38]. گرجی، ابوالقاسم (1372). مقالات حقوقی، تهران، دانشگاه تهران.
38
[39]. محقق داماد، سیدمصطفی(1406ق). قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
39
[40]. المرغینانی، برهان الدین علی بن ابی بکر(؟). الهدایة شرح بدایة المبتدی، به کوشش: ایمن صالح شعبان، بیجا، المکتبة التوقیفیة.
40
[41]. نائینی، میرزا محمد حسین غروی(1413ق). المکاسب و البیع، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
41
[42]. ـــــــــــــ (1373ش). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تهران، المکتبة المحمدیة.
42
[43]. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
43
[44]. نوحی، حمیدرضا (1386). قواعد فقهی در آثار امام خمینی، تهران، عروج.
44
[45]. نوری، محدث، میرزاحسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسه آلالبیت(ع)، بیروت.
45
[46]. نووی، یحیی بن شرف(1344ق). المجموع: شرح المهذب، قاهره، مطبعة التضامن.
46
[47]. وهبة الزحیلی، مصطفی(1405ق). الفقه الإسلامی وأدلته، دمشق، دارالفکر، الطبعة الثانیة.
47
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی شرط آزاد بودن مبیع از نظر امام خمینی، شیخ انصاری و حقوق موضوعه
یکی از شروط عوضین آزاد بودن مبیع است یعنی مشتری بتواند هر نوع تصرف مالکانهای که میخواهد در آن انجام بدهد. نباید کالایی که مورد معامله است به دیگری تعلق داشته باشد؛ لذا برخی از فقها شرط آزاد بودن ملکیت را به شروط عوضین افزودهاند. پذیرندگان این شرط آثار و فروعی را بر آن مترتب کردهاند. در مورد اینکه آزاد بودن، شرط مستقلی است یا نه، و آیا آزاد بودن مبیع از شرایط صحت بیع است یا از موانع نفوذ بیع، بین فقها مورد بحث قرار گرفته است. از جمله مصادیق آزاد نبودن، بیع عین مرهونه، بیع وقف و متعلق حقوق سهامداران در شرکتهای سهامی و حق خیار و مشروطله است. در این تحقیق، اسباب و موانع آزاد بودن ملک، استقلالیت شرط آزاد بودن، اسباب عدم آزاد بودن ملک از نظر امام خمینی، شیخ انصاری و حقوق موضوعه مورد بررسی قرار گرفته است. از یافتههای این تحقیق؛ تعلق حق غیر به عنوان قاعدهای کلی مانع نفوذ معامله است و مواردی که فقها ذکر کردهاند از مصادیق این قاعده میباشند بدون اینکه خصوصیتی را داشته باشند، یعنی با الغاء خصوصیت در موارد ذکر شده میتوان به تمام موارد حق غیر تعمیم و توسعه داد، مانند حق سهام داران در شرکتهای سهامی؛ چون منظور از آزاد بودن ملک، این است که تصرف در آن برای مالک جایز باشد، و با مانعی برخورد نکند. سهام در شرکتهای سهامی نسبت به شرکت و مدیران شرکت آزاد نیست، و نسبت به سهامداران غالبا آزاد است.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70234_632a2db3fa4e4ace6cbe91befebc21f2.pdf
2019-02-20
387
404
10.22059/jjfil.2018.235696.668341
آزادبودن
امامخمینی
حق غیر
سهام
شرط
شیخ انصاری
مبیع
عبدالجبار
زرگوش نسب
a.zargooshnasab@ilam.ac.ir
1
دانشیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام
LEAD_AUTHOR
]1[. اصفهانی، محمد حسین(1418ق)، حاشیة المکاسب، ج3، چ اول، قم، دار المصطفی لاحیاء التراث.
1
]2[. امام خمینی، سیدروح الله (1394ش/ 1436ق)، تحریرالوسیلة، ج1، چ سوم، قم، مؤسسه تنظیم و نشر امام خمینی.
2
]3[.ـــــــــــــــــــــــ (1430 ق/ 1388 ش)، کتاب البیع، ج 3 و 5، چاپ سوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر امام خمینی.
3
]4[. امامی، سیدحسن (1389ش)، حقوق مدنی، چ سیام، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
4
]5[. ــــــــــــــــ (1366ش)، حقوق مدنی، ج1، چ سوم، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
5
]6[. انصاری، مرتضی (1434ق)، المکاسب، ج 4 و 6، چ بیستم، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
6
]7[. بحرانی، یوسف بن احمد (بیتا)، الحدائق الناضرة، ج 18، چ اول، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
7
]8[. پیلوار، رحیم (1391ش)، فلسفه حق مالکیت،چ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
8
]9[. تستری، اسدالله (بیتا)، مقابس الانوار، چ اول، قم، مؤسسة آل البیت(ع).
9
]10[. جبعی عاملی (شهیدثانی)، زین الدین بن علی (1396ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تصحیح و تعلیق سیدمحمد کلانتر ، ج3، چ دوم، قم، انتشارات و چاپخانه علمیه.
10
]11[. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1379ش)، مجموعه محشی قانون مدنی،چ اول، تهران:گنج دانش.
11
]12[. حرعاملی، محمدبن الحسن (1391ق)، وسائل الشیعه، ج9، چ چهارم، بیروت، احیاء التراث .
12
]13[. خراسانی (آخوند)، محمدکاظم (1406ق)، حاشیةالمکاسب، چ اول، تهران، وزارت ارشاد اسلامی.
13
]14[. خوئی، ابوالقاسم (1377ق)، مصباح الفقاهة، ج5، چ اول، قم: انتشارات داوری.
14
]15[. سبزواری، محمدباقر (1423ق)، کفایة الاحکام، ج1، چ اول، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
15
]16[. ستوده تهرانی، حسن (1375ش)، حقوق تجارت، ج2، چ اول، تهران، نشر دادگستر.
16
]17[. شهیدی، مهدی (1373ش)، سقوط تعهدات، چ سوم، تهران،کانون وکلای دادگستری.
17
]18[. ــــــــــــــ (1380ش)، تشکیل قراردادها و تعهدات، چ دوم، تهران، مجمع علمی و فرهنگی فرهنگی مجد.
18
]19[. ـــــــــــــــــ (1388ش)، حقوق مدنی3، چ سیزدهم، تهران، انتشارات مجد.
19
]20[. علامه حلی، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الاحکام، ج1، چ اول، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
20
]21[. عیسی تفرشی، محمد و شعاریان ستاری، ابراهیم (1381ش)، «سهم و حقوق ناشی از آن در شرکتهای سهامی» مجله پژوهش حقوق و سیاست، شماره هفتم، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، صص47ـ21.
21
]22[. قربانی، فرج الله (1368)، مجموعه کامل قوانین و مقررات تجارت، چ دوم، تهران، انتشارات فردوسی.
22
]23[. کاتوزیان، ناصر (1371ش)، قواعد عمومی قراردادها، ج2، چ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
23
]24[. ــــــــــــــــــ (1386ش)، نظریهی عمومی تعهدات، چ چهارم، تهران: نشر میزان.
24
]25[. ــــــــــــــــــ (1392)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، چ نوزدهم، تهران، گنج دانش.
25
]26[. کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422ق)، انوار الفقاهة (کتاب البیع)، چ اول، نجف: مؤسسة کاشف الغطاء. 26.
26
]27[. محقق حلی، جعفربن الحسن (1403ق)، شرائع الاسلام، بیروت، ج2، چ دوم، دار الصادر.
27
]28[. محقق داماد، سیدمصطفی (1374ش)، قواعد فقه. بخش مدنی2، چ اول، تهران، سمت.
28
]29[. محمودی گلپایگانی، محمد (1379ش)، فقه اقتصاد اسلامی، چ اول، تهران، گلستان کوثر.
29
]30[. نائینی، محمدحسین (1424ق)، منیة الطالب، ج2، چ اول، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
30
]31[. نجفی، محمدحسن (؟)،جواهر الکلام، ج22، چ اول، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
31
]32[. نراقی، احمدبن محمد مهدی (1418ق)، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، ج14، چ اول، قم، مؤسسة آل البیت.
32
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شرط لزوم اتحاد مکانی و زمانی رفتار جنایی و فوت، جهت تغلیظ دیه (کاوشی در مبانی فقهی ماده 555 ق.م.ا)
در ماده 555ق.م.ا تغلیظ دیه، مشروط بر این شده که رفتار مرتکب و فوت، هر دو در ماههای حرام یا حرم مکه باشد. درحالی که اکثر فقیهان امامیه قائل به عدم شرطیت اتحاد مکانی و زمانی فوت و رفتار جنایی، هستند. بر همین اساس، مسئله اصلی نوشتار حاضر، بررسی دیدگاههای مختلف در مورد لزوم یا عدم لزوم وحدت زمان یا مکان وقوع جنایت و فوت مجنیعلیه برای ثبوت حکم تغلیظ دیه و تحلیل ادله ارائه شده در این باره است. یافتههای این تحقیق که مبتنی بر روش توصیفیتحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای صورت گرفته، نشانگر آن است که با وجود خدشه بسیار در اعتبار سندی روایات وارده در خصوص اصل تغلیظ دیه، قول حق، دیدگاه رقیب میباشد که قانونگذار ایران نیز همان را برگزیده است. چرا که مطابق روایات باب، از جمله صحیحه کلیب اسدی، تحقق رفتار جنایی در آن مکان یا زمانهای خاص موضوعیت دارد و از این رو، ملاک در تغلیظ دیه این است که مسمّای قتل در آن زمان یا مکان حاصل باشد و برای صدق عرفی آن لازم است که سبب و مسبَّب، یعنی رفتار و فوت، اتحاد زمانی و مکانی داشته باشند. زیرا قتل، عنوانی است که صدق آن، رفتار فاعلی را میطلبد و بدون آن رفتار، عنوان موت یا فوت یا مرگ بر آن صادق است نه قتل. اکتفا به قدر متیقن در موارد خلاف مثل تغلیظ دیه نیز مؤید نظریه اعتبار اتحاد زمانی و مکانی رفتار جنایی و فوت است. همچنین به نظر میرسد که عبارت «رفتار مرتکب» در ماده یادشده، موجب بروز احتمالاتی میشود که ممکن است در مواردی ماحصل از ارزیابی ادله را نقض کند. از اینرو، برای دفع آن پیشنهاد میشود عبارت «رفتار جنایی»، جایگزین آن شود.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70235_676be7ea480f9d8e4b040fd90cb750c5.pdf
2019-02-20
405
422
10.22059/jjfil.2018.251191.668444
اتحاد زمانی و مکانی
تغلیظ دیه
حرم مکه
رفتار جنایی
ماههای حرام
امین
سلیمان کلوانق
amin.soleyman1370@gmail.com
1
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
علی
مظهر قراملکی
amghramali@ut.ac.ir
2
استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران
AUTHOR
احمد
مرتاضی
a.mortazi@tabrizu.ac.ir
3
استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشگاه تبریز
AUTHOR
[1]. ابنداود حلّی (1383ق)، حسن، رجال ابنداود، تهران: دانشگاه تهران.
1
[2]. ابنسعیدحلّی، یحیی(1394ق)، نزهة الناظر، قم: منشورات رضی.
2
[3]. ابنشجاعقطّان، محمد (1424ق)، معالمالدین، قم: مؤسسه امام صادق(ع).
3
[4]. ابنشهر آشوب، رشیدالدینمحمد (1380ق)، معالم العلماء، نجف: الحیدریة.
4
[5]. ابنغضائری، ابوالحسن احمد(؟)، رجال ابنالغضائری، قم: بینا.
5
[6]. ابنفهدحلّی، جمالالدین احمد (1407ق)، المهذب البارع، قم: اسلامی.
6
[7]. ـــــــــــــــــ (1410ق)، المقتصرمنشرحالمختصر، مشهد: الإسلامیة.
7
[8]. ابنمکیعاملی (شهیداول)(1410ق)، محمد، اللمعة الدمشقیة، بیروت: دارالتراث.
8
[9]. اردبیلی، محمدعلی (1392ش)، حقوق جزای عمومی، تهران: میزان.
9
[10]. احسایی، محمدبنابیجمهور (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة، قم: بینا.
10
[11]. اصفهانی (مجلسیاول)(1406ق)، محمدتقی، روضةالمتقین، قم: کوشانبور.
11
[12]. اصفهانی (مجلسی دوم)(1406ق)، محمدباقر، ملاذ الأخیار، قم: مرعشیره.
12
[13]. ـــــــــــــ (1404ق)، مرآة العقول، تهران: دارالکتبالإسلامیة.
13
[14]. الهیمنش، محمدرضا(1392ش)، جرایم علیه تمامیت جسمانی افراد، تهران: مجد.
14
[15]. انصاری، مرتضی(1428ق)، فرائدالاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
15
[16]. ایروانی، باقر (1426ق)، دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه، قم: دار الفقه.
16
[17]. تبریزی، جواد (1428ق)، تنقیح مبانیالأحکام-کتابالدیات، قم: دارالصدیقة(ع).
17
[18]. ــــــــــــ (1427ق)، صراط النجاة، قم: دارالصدیقة(ع).
18
[19]. تفرشی، سیدمصطفی (1418ق)، نقد الرجال، قم: مؤسسه آلالبیت(ع).
19
[20]. جبعیعاملی (شهیدثانی)(1413ق)، زینالدین، مسالک الأفهام، قم: المعارف الإسلامیة.
20
[21]. حائری اصفهانی، محمدحسین (1404ق)، الفصول الغرویۀ، قم: احیاء العلوم الاسلامیه.
21
[22]. حائریمازندرانی، محمد (1416ق)، منتهی المقال، قم: آلالبیت(ع).
22
[23]. حرّعاملی، محمد (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت(ع).
23
[24]. ــــــــــــــــ (1412ق)، هدایة الأمة، مشهد: الإسلامیة.
24
[25]. حسینی خامنهای، (1393ش) سیدعلی، درس خارج فقه، اردیبهشت.
25
[26]. حسینیعاملی، سیدجواد(1419ق)، مفتاح الکرامة، قم: انتشارات اسلامی.
26
[27]. حکیم، عبدالصاحب(1413ق)، منتقی الاصول، قم: بینا.
27
[28]. حلّی(علامه)، حسن بن یوسف(1414ق)، تذکرة الفقهاء، قم: آلالبیت(ع).
28
[29]. ــــــــــــــ (1413ق)، قواعد الأحکام، قم: بینا.
29
[30]. ـــــــــــــــ (1381ق)، خلاصةالأقوال، نجفاشرف:الحیدریة.
30
[31]. خمینی(امام)(؟)، سیدروح اللّه، تحریر الوسیلة، قم: دار العلم.
31
[32]. خواجوئی، محمداسماعیل (1413ق)، الفوائد الرجالیة، مشهد: الإسلامیة.
32
[33]. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک، قم: اسماعیلیان.
33
[34]. خویی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مبانیتکملةالمنهاج، قم: مؤسسة الخوئی(ره).
34
[35]. ـــــــــــــــ (؟)، معجم رجال الحدیث، قم: مؤسسة الخوئی(ره).
35
[36]. ــــــــــــــــ (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة الخوئی(ره).
36
[37]. خویی، سیدابوالقاسم تبریزی، جواد(1427ق)، فقه الأعذار الشرعیة، قم: دارالصدیقة.
37
[38]. راغباصفهانی، حسین (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، سوریه: دارالعلم.
38
[39]. زراعت، عباس (1387ش)، شرح قانون مجازات اسلامی(بخش دیات)، تهران، ققنوس.
39
[40]. سبحانی، جعفر(؟)، تأریخ الفقه الإسلامی و أدواره، قم: مؤسسه صادق(ع).
40
[41]. سبزواری، سیدعبدالأعلی(1413ق)، مهذّب الأحکام، قم: مؤسسه المنار.
41
[42]. سیوری، فاضلمقداد(1404ق)، التنقیح الرائع، قم: انتشارات مرعشی(ره).
42
[43]. شامبیاتی، هوشنگ(1386ش)، حقوق کیفری اختصاصی، تهران: مجد.
43
[44]. شبیریزنجانی، سیدموسی(1419ق)، کتاب نکاح، قم: مؤسسه رایپرداز.
44
[45]. شوشتری، محمدتقی(1406ق)، النجعة فی شرح اللمعة، تهران: صدوق.
45
[46]. شیخ طوسی، ابوجعفرمحمد(1390ق)، الاستبصار، تهران: الإسلامیة.
46
[47]. ـــــــــــــ (؟)، الفهرست، نجف اشرف: المکتبة الرضویة.
47
[48]. ــــــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، تهران: الإسلامیة.
48
[49]. طباطباییحکیم، محمدسعید(1428ق)، الکافیفیاصولالفقه، بیروت:بینا.
49
[50]. طباطبایی قمّی، سیدتقی(1417ق)، الغایة القصوی، قم: محلاتی.
50
[51]. ــــــــــــــ (1426ق)، مبانی منهاج الصالحین، قم: قلم الشرق.
51
[52]. علوی، عادل (1424ق)، القول الرشید فی الاجتهاد و التقلید، قم: کتابخانه مرعشی(ره).
52
[53]. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق)، تفصیل الشریعة-الدیات، قم: مرکز فقهی.
53
[54]. فاضل لنکرانی، محمدجواد (1387ش)، تقریرات درس خارج اصول.
54
[55]. فاضلآبی، حسن (1417ق)، کشف الرموز، قم: انتشارات اسلامی.
55
[56]. فاضلهندی، محمد (1416ق)،کشف اللثام، قم: انتشاراتاسلامی.
56
[57]. فیاض، محمداسحاق (1426ق)، المسائل المستحدثة، کویت: رفیع.
57
[58]. فیومی، احد بن محمد (1414ق)، المصباح المنیر، قم: دارالهجره.
58
[59]. کارخیزان، محمدحسین (1392ش)، کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی جدید، تهران: راه نوین.
59
[60]. کشّی، ابوعمرو محمد (1409ق)، رجال الکشی، مشهد: دانشگاه.
60
[61]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
61
[62]. محدث نوری، میرزاحسین (1407ق)، خاتمة المستدرک، قم: آل البیت (ع).
62
[63]. محققحلّی، نجمالدینجعفر (1412ق)، نکت النهایة، قم: انتشارات اسلامی.
63
[64]. ـــــــــــــــ (1418ق)، المختصرالنافع، قم: الدینیة.
64
[65]. ــــــــــــــــ (1408ق)، شرائعالإسلام، قم: اسماعیلیان.
65
[66]. مدنیکاشانی، آقارضا (1408ق)، کتاب الدیات، قم: انتشارات اسلامی.
66
[67]. مصطفوی، حسن (1430ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
67
[68]. مقدساردبیلی، احمد (1403ق)، مجمعالفائدة و البرهان، قم: اسلامی.
68
[69]. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، الفتاوی الجدیدة، قم: مدرسه امام علی(ع).
69
[70]. منتظری، حسینعلی (؟)، رساله استفتاءات، قم: بینا.
70
[71]. ــــــــــــــــ (1415ق)، نهایۀ الاصول، تهران: نشر تفکر.
71
[72]. موسویعاملی، محمدبنعلی(1411ق)، مدارکالأحکام، بیروت: آلالبیت(ع).
72
[73]. میرزایقمی، ابوالقاسم (1430ق)، القوانینالمحکمهفیالاصول،قم:الاسلامیه.
73
[74]. میرمحمدصادقی، حسین (1392ش)، جرایم علیه اشخاص، تهران: میزان.
74
[75]. نجاشی، ابوالحسن احمد (1407ق)، رجال النجاشی، قم: انتشارات اسلامی.
75
[76]. نجفیکاشفالغطاء، احمد (1423ق)، سفینة النجاة، نجف: کاشف الغطاء.
76
[77]. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهرالکلام، بیروت: إحیاء التراث.
77
[78]. نراقی، میرزاابوالقاسم (1422ق)، شعبالمقالفیدرجاتالرجال، قم: کنگرهنراقی.
78
[79]. نوربها، رضا (1390ش)، زمینه حقوق جزای عمومی، تهران: گنجدانش.
79
[80]. ولیدی، محمدصالح (1385ش)، جرایم علیه اشخاص، تهران: امیرکبیر.
80
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تبعیت مالکیت معادن از مالکیت اراضی در فقه امامیه
یکی از مسائل مهم در باب مالکیت معادن، تبعیت یا عدم تبعیت مالکیت معادن، از مالکیت اراضی است، که در خصوص آن چند قول وجود دارد. مشهور فقهای امامیه در این مسئله، بین معادن واقع در املاک خصوصی و معادن واقع در اراضی دولتی یا عمومی تفصیل قائل شدهاند؛ بدین صورت که در اولی تبعیت و در دومی عدم تبعیت را پذیرفتهاند. نگارندگان در این پژوهش که به روش تحلیلی و با مراجعه به متون فقهی و حقوقی صورت گرفته است به این نتیجه رسیدهاند، که مالکیت معادن به طور مطلق تابع مالکیت زمینهایی که در آن واقع شدهاند، نمیباشد؛ چون ادلهی اولیه و ثانویه مالکیت نمیتوانند ثابت کنند، آنچه در درون زمین است، متعلق به صاحب زمین است، گرچه از نظر طبیعی جزئی از زمین محسوب میشوند؛ اضافه بر آنکه، بیتردید، ثروت معدنی از نظر مالی و اقتصادی جزئی از زمین محسوب نمیشود؛ به همین دلیل احکام شرعی مترتبِ بر زمین به خاطر اینکه یک ثروت اقتصادی جداگانهای است، بهمقتضای مناسبت حکم و موضوع به معدن تسری پیدا نمیکند.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70236_3520d27a5686e9cc00f054e6e63dafb2.pdf
2019-02-20
423
442
10.22059/jjfil.2018.242415.668378
احیاء
تبعیت
حیازت
مالکیت
معدن
کریم
کوخایی زاده
kokhaii_k@yahoo.com
1
استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام
LEAD_AUTHOR
قدرت الله
نیازی
gh.niazi@mailfa.com
2
استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه بوعلی سینا همدان
AUTHOR
احمد
رضوانی مفرد
rezvanimofrad@yahoo.com
3
استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه بوعلی سینا همدان
AUTHOR
[1]. قرآن کریم.
1
[2]. اراکی، محسن (1434). ملکیة المعادن فی فقه الاسلامی. قم، مجمع الفکر الإسلامی.
2
[3]. اردبیلی، احمد بن محمد (1403). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. جلد چهارم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3
[4]. اشتهاردی، علی پناه (1417). مدارک العروة. جلد بیست و سوم، تهران، دار الأسوة للطباعة و النشر.
4
[5]. انصاری، مرتضی بن محمد (شیخ انصاری) (1415). کتاب الخمس. قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
5
[6]. جوادیآملی، عبدالله (1380). «مالکیت معادن ملی». فصلنامه اقتصاد اسلامی، قم، دوره 1، شماره 3، پاییز، صفحه 47ـ53.
6
[7]. حائری یزدی، مرتضی بن عبد الکریم (1418). کتاب الخمس. قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
7
[8]. حسینی عاملی، سید جواد بن محمد (1419). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط ـ الحدیثة). جلد نوزدهم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
8
[9]. حرعاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة. جلد نهم و بیست و پنجم، قم، مؤسسه آلالبیت علیهم السلام.
9
[10]. حلّی، احمد بن محمد (ابن فهد) (1407). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع. جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10
[11]. حلّی، جعفر بن حسن (محقق حلی) (1408). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. چاپ ششم، جلد دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
11
[12]. ـــــــــــــ (1418). المختصر النافع فی فقه الإمامیة. چاپ ششم، جلد اول، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة.
12
[13]. حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر (علامه حلی) (1420). تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة). جلد چهارم، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام.
13
[14]. ـــــــــــــ (؟). تذکرة الفقهاء(ط ـ القدیمه). جلد پنجم، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
14
[15]. ـــــــــــــ (1413). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام. جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
15
[16]. ـــــــــــــ (1413). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة. چاپ دوم، جلد سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
16
[17]. ـــــــــــــ (1412). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. جلد هشتم، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة.
17
[18]. حلّی، محمد بن منصور بن احمد (ابن ادریس) (1410). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
18
[19]. دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی (1386). خمس چالش ها و راهکارها. چاپ دوم، قم، موسسه بوستان کتاب.
19
[20]. دیلمی، حمزة بن عبد العزیز (سلار) (1404). المراسم العلویة و الأحکام النبویة. قم، منشورات الحرمین.
20
[21]. زنجانی، عباس علی عمید (1421). فقه سیاسی. چاپ چهارم، جلد سوم، تهران، انتشارات امیر کبیر.
21
[22]. سبحانی، جعفر (1420). الخمس فی الشریعة الإسلامیة الغراء. قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام.
22
[23]. سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن (؟). کفایة الأحکام. جلد دوم، اصفهان، انتشارات مهدوی.
23
[24]. صدر، سید محمد باقر (1417). اقتصادنا. قم، دفتر تبلیغات اسلامی ـ شعبه خراسان.
24
[25]. طباطبایی حکیم، سید محسن (1416). مستمسک العروة الوثقی. جلد نهم، قم، مؤسسة دار التفسیر.
25
[26]. طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم (1409). العروة الوثقی. چاپ دوم، جلد دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمی.
26
[27]. طرابلسی، عبد العزیز (ابن براج) (1406). المهذب. جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
27
[28]. طوسی، محمد بن حسن (شیخ طوسی) (1387). المبسوط فی فقه الإمامیة. چاپ سوم، جلد سوم، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
28
[29]. ــــــــــــ (1400). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی. چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی.
29
[30]. عاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) (1410). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (ط ـ الحدیثة). جلد دوم، قم، کتابفروشی داوری.
30
[31]. ــــــــــــ (1413). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام. جلد دوازدهم، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
31
[32]. عاملی، محمد بن مکی (شهید اول) (1417). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة. چاپ دوم، جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
32
[33]. ــــــــــــ (1410). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة. بیروت، دار التراث ـ الدار الإسلامیة.
33
[34]. عکبری بغدادی، محمّد بن محمد بن نعمان (شیخ مفید) (1413). المقنعة. قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید - رحمة الله علیه.
34
[35]. فاضل آبی، حسن بن ابی طالب (1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع. چاپ سوم، جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
35
[36]. فیاضی، محمدرضا (1392). بررسی فقهی مالکیت مردم بر ثروتهای عمومی. تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
36
[37]. فیض کاشانی، محمد محسن ابن شاه مرتضی (؟). مفاتیح الشرائع. جلد سوم، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی(ره).
37
[38]. کابلی، محمد اسحاق فیَّاض (1401). الأراضی ـ مجموعة دراسات و بحوث فقهیة إسلامیة. قم، دار الکتاب.
38
[39]. کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی (ط ـ الإسلامیة). چاپ چهارم، جلد اول، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
39
[40]. منتظری، حسین علی (1409). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیة. چاپ چهارم، جلد چهارم، قم، نشر تفکر.
40
[41]. موحدی لنکرانی، محمد فاضل (1423). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الخمس و الأنفال. قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
41
[42]. موسوی خلخالی، سیدمحمدمهدی (1427). فقه الشیعة ـ کتاب الخمس و الأنفال. جلد سوم، قم، دار البشیر.
42
[43]. موسوی خمینی، سیدروحاللّه (؟). تحریر الوسیلة. جلد یک، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، ص353.
43
[44]. ـــــــــــــ (1369)، صحیفه نور، تهران، انتشارات سروش.
44
[45]. موسوی خویی، سید ابو القاسم (1418). موسوعة الإمام الخوئی. جلد بیست و پنجم، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
45
[46]. موسوی عاملی، محمد بن علی (1411). مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام. جلد پنجم، بیروت، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام.
46
[47]. مؤمن قمی، محمد (1425). الولایة الإلهیة الإسلامیة أو الحکومة الإسلامیة. جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
47
[48]. نجفی، محمد حسن (؟). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. چاپ هفتم، جلد سی وهشتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
48
[49]. نراقی، احمد بن محمد مهدی (1415). مستند الشیعة فی أحکام الشریعة. جلد دهم، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
49
[50]. نورمفیدی، سید مجتبی (1393). درس خارج فقه ـ کتاب خمس. قم، سال پنجم، جلسه سی و نهم.
50
[51]. نوری، میرزاحسین (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. جلد هفتم، بیروت، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام.
51
[52]. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1425). کتاب الخمس. چاپ دوم، جلد اول، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
52
[53]. همدانی، آقا رضا بن محمد هادی (1416). مصباح الفقیه. جلد چهاردهم، قم، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی.
53
[54]. هاشمی، سید محمد. (1374). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. جلد اول، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
54
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی در مستندات فقهی ماده 136 قانون مجازات اسلامی
ماده 136 قانون مجازات اسلامی، مقرّر نموده است: «هرگاه، کسی سه بار مرتکب یک نوع جرم موجب حدّ شود و هر بار حدّ آن جرم بر او جاری گردد، حدّ وی در مرتبه چهارم اعدام است»؛ اما در مجامع روایی شیعه، روایتی از امام هفتم (ع) معروف به «خبر یونس» آمده است که امام فرموده است: «أَصْحَابُ الْکَبَائِرِ یُقتَلون فِی الثَّالِثَهِ». مضمون این خبر که مُبَیِّن «قاعدهای عام» و «کبرایی کلّی» است، در تنافی با مدلول ماده فوق میباشد. در این نوشتار، ابتدا بر اساس ملاکات معتبر در دانش رجال، سند روایت بررسی و حجیّت آن اثبات شده، سپس مستندات احتمالی مربوط به عناوین مجرمانه موضوع ماده فوق، با ضوابط اجتهادی ارزیابی شده است. در نهایت میتوان نتیجه گرفت: اطلاق ماده مذکور، فاقد وجاهت فقهی است و تنها دو عنوان «زنا» و «سرقت» بواسطه وجود دلیل خاصّ، از تحت عموم روایت یونس خارج و مصداق موضوع ماده 136 قانون مجازات اسلامی میباشند.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70237_d920051580b8e05b577a67273c6d04dd.pdf
2019-02-20
443
458
10.22059/jjfil.2019.246398.668410
اصحاب کبائر
تکرار جرم
حدود
صحیحه یونس بن عبد الرحمن
قتل
ماده 136 قانون مجازات اسلامی
محمد
محسنی دهکلانی
mmdehkalany@yahoo.com
1
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران
LEAD_AUTHOR
امان الله
علیمردای
alimoradi479@yahoo.com
2
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان
AUTHOR
حمزه
نظرپور
hamzehnazarpour@gmail.com
3
دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران؛
AUTHOR
[1]. قرآن کریم، ترجمه استاد حسن انصاریان
1
[2]. ابناثیر، مبارکبنمحمّد (1367ش). النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، تصحیح: محمود محمّد طناحی و طاهر احمد زاوی، چاپ چهارم، قم، اسماعیلیان.
2
[3]. ابنبراج، عبدالعزیز (1406ق). المهذّب، قم، ذفتر انتشارات اسلامی.
3
[4]. ابنمنظور، محمّدبنمکرم (1414ق). لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دار صادر.
4
[5]. اردبیلی، احمدبنمحمّد (1403ق). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، تصحیح: مجتبی عراقی و همکاران، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
5
[6]. اردبیلی، سیّد عبدالکریم (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشر لجامعه المفید.
6
[7]. اصفهانی، محمّدبنحسن (1416ق). کشف اللّثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
7
[8]. ایروانی، علی (1422ق). الاصول فی علم الاصول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
8
[9]. جوهری، اسماعیلبنحماد (1376ق). الصحاح، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دار الملایین للنشر.
9
[10]. حائری یزدی، عبدالکریم (1418ق). درر الفوائد، چاپ ششم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
10
[11]. حر عاملی، محمّدبنحسن (1409ق). وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع).
11
[12]. حسینی حلبی، حمزهبنعلی (1417ق). غنیه النّزوع فی علمی الاصول و الفروع، قم، مؤسسه امام صادق.
12
[13]. حسینی روحانی، سیّد صادق (1412ق). فقه الصادق (ع)، قم، دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق.
13
[14]. حلبی، تقیالدین (1403ق). الکافی فی الفقه، تصحیح: رضا استادی، اصفهان، کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین.
14
[15]. حلّی (علامه)، حسنبنیوسف (1411ق). تبصره المتعلمین فی احکام الدّین، تصحیح: محمّد هادی یوسفی غروی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
[16]. ــــــــــ (1381ق). خلاصه الاقوال فی معرفه احوال الرّجال، چاپ دوم، نجف، مطبعه الحیدریه.
16
[17]. ــــــــــ (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
17
[18]. ــــــــــ (1413ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
18
[19]. حلّی (فخر المحقّقین)، محمّدبنحسن (1387ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، تصحیح: علیپناه اشتهاردی و همکاران، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
19
[20]. حلّی (محقّق)، جعفربنحسن (1418ق). المختصر النافع فی فقه الامامیه، چاپ ششم، قم، مؤسسه المطبوعات الدینیه.
20
[21]. ــــــــــ (1408ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تصحیح: عبدالحسین محمّد علی بقال، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
21
[22]. حلّی، ابنادریس (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
22
[23]. خراسانی، محمّد کاظم (1409ق). کفایه الاصول، قم، مؤسسه آلالبیت.
23
[24]. خوانساری، سیّد احمد (1405ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، تصحیح: علیاکبر غفاری، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
24
[25]. دیلمی، حمزهبنعبدالعزیز (1404ق). المراسم العلویه و الاحکام الدینیه فی الفقه الامامیه، تصحیح: محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین.
25
[26]. سیوری، مقدادبنعبدالله (1414ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرایع، تصحیح: سیّد عبداللـطیف حـسینی کوهکمری، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
26
[27]. شریف مرتضی، علیبنحسین (1415ق). الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
27
[28].صدوق، محمّدبنعلی(1415ق). المقنع، قم، مؤسسه امام هادی.
28
[29]. ـــــــــــ (1406ق). ثواب العمال و عقاب الاعمال، چاپ دوم، قم، دار الشریف الرضی للنشر.
29
[30]. ـــــــــــ (1413ق). من لا یحضره الفقیه، تصـحیح: علیاکبر غفاری، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
30
[31]. صیمری، مفلحبنحسن (1420ق). غایه المرام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح: جعفر کوثرانی عاملی، بیروت، دار الهادی.
31
[32]. طباطبایی حائری، سیّد علی (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، تصحیح: محمّد بهرهمند و همکاران، قم، مؤسسه آلالبیت.
32
[33]. طبرسی، فضلبنحسن (1373ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح: فضلالله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، چاپ سوم، تهران، ناصر خسرو.
33
[34]. طوسی (ابنحمزه)، محمّدبنعلی (1408ق). الوسیله الی نیل الفضیله، تصحیح: محمّد حسون، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
34
[35]. طوسی، محمّدبنحسن (1407ق). الخلاف، تحقیق: علی خراسانی و همکاران، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
35
[36]. ــــــــــ (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح: سیّدمحمّدتقی کشفی، چاپ سوم، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه.
36
[37]. ـــــــــــ (1400ق). النهایه فی مجرّد الفقه و الفتوی، چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی.
37
[38]. ـــــــــــ (1407ق). تهذیب الاحکام، تصحیح: حسن موسوی خرسان، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
38
[39]. ــــــــــ (1427ق). رجال الشیخ الطوسی، تصحیح: جواد قیومی اصفهانی، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
39
[40]. عاملی، محمّدبنمکّی (1410ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، تصحیح: محمّد تقی مروارید و علی اصغر مروارید، بیروت، دار التراث ـ الدّار الاسلامیه.
40
[41]. عاملی، زینالدین (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، محشای کلانتر، قم، کتابفروشی داوری.
41
[42]. ــــــــــ (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
42
[43]. فراهیدی، خلیلبناحمد (1409ق). کتاب العین، چاپ دوم، قم، هجرت.
43
[44].فیض کاشانی، محمّد محسن(بیتا). مفاتیح الشرایع، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی.
44
[45]. کشّی، محمّدبنعمر (1409ق). اختیار معرفه الرّجال، تصحیح: دکتر حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه مشهد.
45
[46]. کلینی، محمّدبنیعقوب (1429ق). کافی، قم، دار الحدیث.
46
[47]. مجلسی، محمّد باقر (بیتا). حدود و قصاص و دیات، تصحیح: علی فاضل، تهران، مؤسسه نشر آثار اسلامی.
47
[48]. مفید، محمّدبنمحمّد (1413ق). المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
48
[49]. موسوی خمینی، سیّد روحالله (بیتا). تحریر الوسیله، قم، دار العلم.
49
[50]. موسوی خویی، سیّد ابوالقاسم (1422ق). مبانی تکمله المنهاج، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
50
[51]. موسوی گلپایگانی، سیّد محمّدرضا (1412ق). الدُرّ المنضود فی احکام الحدود، قم، دارالقرآن الکریم.
51
[52]. مؤدّب، سیّد رضا (1388ش). درسنامه درایه الحدیث، چاپ دوم، قم، جامعه المصطفی العالمیه.
52
[53]. میرزای قمی، ابوالقاسم (1430ق). القوانین المحکمه فی الأصول، قم، احیاء الکتب الاسلامیه.
53
[54]. نجاشی، احمدبنعلی (1407ق). فهرست اسماء مصنفی الشیعه، تصحیح: سیّدموسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
54
[55]. نجفی، محمّدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
55
[56]. نوری، حسینبنمحمّد (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آلالبیت.
56
ORIGINAL_ARTICLE
تبیین قاعده درأ در حقوق کیفری ایران و نهاد معادل آن در حقوق آمریکا
یکی از قواعد بسیار مهم جزائی که عرصه مشترک حقوق اسلام و نظام کیفری ایران و آمریکا می باشد، قاعده درأ است. مفاد این قاعده این است که در صورت وجود شک و تردید یا جهل به حکم و موضوع از طرف متهم یا تردید در انتساب فعل مجرمانه از سوی قاضی یا تردید در شرایط مسئولیت کیفری، مسئولیت کیفری و مجازات منتفی است. اهمیت این مقاله در این است که ظرفیتها و کارکردهای کمتر شناخته شده این قاعده را به مخاطب نشان داده و از رهگذر مطالعه تطبیقی به دستاوردهای جدیدی خواهد رسید که به منظور اصلاح قوانین و رویه قضائی مفید میباشد. روش تحقیق مقاله حاضر کتابخانهای است و از متون حقوقی و قوانین مدون استفاده شده است. پرسش اساسی که در این میان وجود دارد این است که نهاد مشابه و معادل قاعده درأ در نظام کیفری آمریکا چیست؟ و کارکردهای آن کدامست؟ مهمترین نتیجه مقاله حاضر، این است که نظام کیفری آمریکا ـ در مجموعه نظام حقوقی کامنلا قرار میگیرد ـ چارچوب و رویه ثابت و مشخصی درباره اشتباهات حکمی و موضوعی ندارد و از معیارهای متفاوت پیروی کرده است.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70238_a62ffed6d0c00ec2795101a78ca9ecc1.pdf
2019-02-20
459
474
10.22059/jjfil.2019.244527.668394
جهل
شبهه
علم
قاعده درأ
مجازات
مسئولیت کیفری
هادی
رهبری
hadirahbari.law@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
AUTHOR
سید مصطفی
محقق داماد
mdamad@ias.ac.ir
2
استاد گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
[1]. آقائینیا، حسین (1393)، حقوق کیفری اختصاصی، جرائم علیه اشخاص، چاپ دوازدهم، تهران، نشر میزان.
1
[2]. اردبیلی، محمدعلی (1393)، حقوق جزای عمومی ایران، چاپ 37، جلد دوم، نشر میزان.
2
[3]. آشوری، محمد (1388)، آئین دادرسی کیفری جلد دوم، تهران، انتشارات سمت.
3
[4]. البحرانی، یوسف ابن احمد (1405ق)، الحدائق الناظره فی احکام العتره الطاهره، قم، انتشارات اسلامی.
4
[5]. حاجی دهآبادی، احمد (1387)، قواعد فقه جزائی، تهران، پژوهشگاه حوزه دانشگاه.
5
[6]. حر عاملی، محمد بن حسن (1410ق)، وسائل الشیعه الی تحصیل الشریعه، بیروت داراحیاء التراث العربی.
6
[7]. حلی (محقق)، ابوالقاسم نجم الدین جعفربن حسن یحیی بن سعید هذلی (1410ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد چهارم، بیروت، انتشارات دارالفکر.
7
[8]. حلی، حسن ابن یوسف بن مطهر (1410ق)، قواعد الاحکام الی معرفه الحلال و الحرام، بیروت، دارالفکر.
8
[9]. حلی، محمد بن حسن، فخرالمحققین، (1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، جلد چهارم، قم، انتشارات اسماعیلیان.
9
[10]. خوئی، سید ابوالقاسم (1400ق)، مبانی تکمله المنهاج، قم، انتشارات موسسه آثار امام خوئی.
10
[11]. خمینی (امام)، روح الله، (1410ق)، تحریرالوسیله، جلد دوم قم، انتشارات دارالعلم.
11
[12]. زراعت، عباس (1393)، شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی، تهران، انتشارات جنگل.
12
[13]. سبزواری نژاد، حجت (1393)، حقوق جزای عمومی، جلد اول، تهران، انتشارات جنگل.
13
[14]. شامبیانی، هوشنگ (1384)، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، انتشارات مجد.
14
[15]. صدوق، محمد بن علی بن حسن بن موسی این بابویه قمی (1400ق)، من لایحضره الفقیه، بیروت.
15
[16]. طباطبائی، سیدعلی (1422ق)، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع بالدلائل، چاپ اول، قم، موسسه النشر الاسلامی.
16
[17]. طوسی، محمد بن حسن (1420ق)، المبسوط فی الفقه الامامیه، قم، موسسه نشر الاسلامی، قم.
17
[18]. عاملی، زین الدین بن علی بن احمد، شهید ثانی، (1419ق)، مسالک الافهام فی تنقیح شرایع الاسلام، موسسه المعارف الاسلامیه، 1419 ق.
18
[19]. کاتوزیان، ناصر (1377)، مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار.
19
[20]. گلدوزیان، ایرج (1394)، محشای قانون مجازات اسلامی، تهران، انتشارات مجد.
20
[21]. ـــــــــــــــ (1380)، با بستههای حقوق جزای عمومی، تهران، نشر میزان.
21
[22]. محقق داماد، سیدمصطفی (1381)، قواعد فقه4 (جزائی)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
22
[23]. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، موسسه النشر لجامعه المفید.
23
[24]. مکارم شیرازی، ناصر (1410ق)، انوار الفقاهه، قم، انتشارات موسسه امام علی ابن ابیطالب.
24
[25]. مجموعه نظریات مشورتی اداری حقوقی قوه قضائیه (1376)، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
25
[26]. نوربها، رضا (1383)، زمینه جزای عمومی، تهران،گنج دانش.
26
[27]. نجفی، محمدحسن، (صاحب جواهر)، (1410ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
27
[28]. ولیدی، محمدصالح (1388)، بایستههای حقوق جزای عمومی، انتشارات جنگل.
28
[29]. الوحید البهبهانی، باقر (1411ق)، الرسائل الفقهیه، موسسه علامه المجد و الوحید البهبهانی.
29
[30]. Fletcher, George (2006) "basic concept of criminal law", third edition, boston little brown.
30
]31]. Glanvil, Williams (2005), "textbook of Criminal law", second edition, sweetland and maxwell.
31
]32]. Hall, Jerome (2002), "general principals of criminal law", the law book exchange l.t.d.
32
]33]. Kaplin. Jhon (2001), "criminal law cases and materials", wolterskluver, aspen casebook series.
33
]34]. Lafave, R. wayn, (1980) "the mental states in criminal law", second edition, university of illinoise.
34
]35]. M. s. cheb, Jhone (2007), "criminal law", second edition, an international Thomson publishing company.
35
]36]. Ormerd, David, smith (2012), "criminal law" eleventh edition, oxford university press.
36
]37]. Padfild, C. F, (2004),"law made simple", oxfored university press.
37
]38]. Smith &hagan (2005), "criminal law", oxford university press.
38
]39]. Spark, Jhon (2006), "practical approach to criminal process", oxford university press.
39
]40]. Turner. J.w.c (2006), "the mental element in criminal process", Cambridge law faculty.
40
]41]. W. nebuare, David (2007), "American courts and criminal justice system", American law institute press.
41
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی و نقد ادلّه اختصاص حقّ شفعه به «بیع»
حقّ شفعه، یک حقّ استثنائی و برخلاف قاعدۀ سلطنت بوده، و با اجتماع شرایطی، به صورت اختیار تملّک قهریِ سهم فروخته شده و مشاع، نمود مییابد. ازجمله شرایط تحقّق حقّ شفعه که هم فقها و هم قانونگذار عرفی در ماده 808 قانون مدنی به پیروی از دیدگاه مشهور فقهی عنوان کردهاند، انتفال سهم مشاع از طریق «بیع» میباشد.
نوشتار حاضر، ضمن بیان اقوال موجود دربارۀ شرط مذکور و تحلیل مستندات آن، به بازخوانی ادلّه این حکم و نقد و بررسی روایات واردۀ باب، به عنوان مستند اصلی پرداخته و ضمن تقویت مبانی دیدگاه غیرمشهور، آن را أرجح تلقّی کرده است؛ یافته اصلی تحقیق حاکی از آن است که در کنار بازخوانی دوباره روایات، میتوان دلالت آنها بر اختصاص حقّ شفعه به بیع ـ آنچنان که مشهور برآنند ـ را ناتمام دانسته و با نگرشی نو از جمله در دلالت روایات وارده، الغاء خصوصیّت از بیع و ملاک قرار دادن عرف و اراده عمومی، به جریان حقّ شفعه در تمامی عقود معاوضیِ ناقل ملکیّت، حکم کرد.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70239_4da1c5da075e73ba3de071ecdf170558.pdf
2019-02-20
475
495
10.22059/jjfil.2018.230813.668311
ادلّه شفعه
الغای خصوصیّت
بیع سهم مشاع
حقّ شفعه
عمومیّت بیع
حمید
مسجد سرائی
h_masjedsaraie@profs.semnan.ac.ir
1
دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه سمنان
LEAD_AUTHOR
حسن
پور لطف الله
hassan.pourlotfollah66@semnan.ac.ir
2
دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه سمنان
AUTHOR
علی
دانشمند
ali-daneshmand@gmail.com
3
کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تبریز؛
AUTHOR
[1]. قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان
1
[2]. ابن منظور، محمّد بن مکرم (1414 ق). لسان العرب، جلد 8، چاپ سوم، بیروت، دارالفکر، دارصادر.
2
[3]. احمد بن حنبل (؟). المسند، جلد 2، بیروت، دار صادر.
3
[4]. بجنوردی، سیّد حسن (1419 ق). القواعد الفقهیّه، جلد 6، قم، انتشارات هادی.
4
[5]. بحرانی، حسین بن محمد (؟). الانوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، جلد 11، قم، مجمع البحوث العلمیّه.
5
[6]. بحرانی، یوسف بن احمد(1405 ق). الحدائق النّاضره فی احکام العتره الطّاهره، جلد 20، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
6
[7]. بخاری، محمد بن اسماعیل (1401 ق). صحیح بخاری، جلد 6، بیروت، دار الفکر.
7
[8]. تبریزی، جواد بن علی (1426 ق). منهاج الصالحین، جلد 2، قم، مجمع الإمام المهدی.
8
[9]. ترحینی عاملی، سیّد محمدحسین (1427 ق). الزّبده الفقهیّه فی شرح الرّوضه البهیّه، جلد 5، چاپ چهارم، قم، دارالفقه.
9
[10]. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1413 ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، جلد 12، قم، موسسه المعارف الاسلامیه.
10
[11]. ـــــــــــــ (1424 ق). الروضه البهیّه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 3، چاپ هشتم، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
11
[12]. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409 ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلد 25، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام.
12
[13]. حسینزاده، جواد (1391). قرارداد اختیار معامله، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
13
[14]. حسینی روحانی، سیّدصادق (1412 ق). فقه الصادق علیه السلام، جلد 18، قم، دارالمکتب، مدرسه امام صادق علیهالسلام.
14
[15]. حسینی روحانی، سیّد محمد (1417 ق). المسائل المنتخبه، کویت، شرکه مکتبه الألفین.
15
[16]. حسینی سیستانی، سیّدعلی (1422 ق). المسائل المنتخبه، چاپ نهم، قم، دفتر آیتالله سیستانی.
16
[17]. ــــــــــــــــ (1417 ق). منهاج الصالحین، جلد 2، چاپ پنجم، قم، دفتر آیت الله سیستانی.
17
[18]. حسینی عاملی، سیّد جواد (؟). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، جلد 6، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
18
[19]. حسینی مراغی، میر سیّد عبدالفتاح (1417 ق). العناوین الفقهیه، جلد 2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
19
[20]. حلّی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1413 ق). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، جلد 2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
20
[21]. ـــــــــــــــ (1413 ق). مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، جلد 5، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
21
[22]. حلّی (محقق)، جعفر بن حسن (1408 ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 3، چاپ دوم، قم، موسسه اسماعیلیان.
22
[23]. خوانساری، سیّد احمد (1405 ق). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، جلد 6، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
23
[24]. رملی، شمس الدین (؟). نهایه المحتاج إلی شرح المنهاج، جلد 5، بیجا، دار احیاء التراث العربی.
24
[25]. سبزواری، سیّد عبدالأعلی (1413 ق). مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، جلد 18، چاپ چهارم، قم، مؤسسه المنار.
25
[26]. سبزواری، محمدباقر (1423 ق). کفایه الاحکام، جلد 1، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
26
[27]. سرخسی، محمد بن احمد (1406 ق). المبسوط، جلد 14، بیروت، دار المعرفه.
27
[28]. شافعی، محمد بن ادریس (؟). المسند، بیروت، دار الکتب العلمیه.
28
[29]. صدوق (ابن بابویه)، محمد بن علی بن حسین (1404). من لایحضره الفقیه، جلد 14، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
29
[30]. طباطبائی (صاحب ریاض)، سیّد علی (1404 ق). ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، جلد2، قم، مؤسسه آل البیت.
30
[31]. طوسی (شیخ الطائفه)، محمد بن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الامامیه، جلد 3، چاپ سوم، تهران، المکتبه المرتضویه لإحیاء الاثار الجعفریه.
31
[32]. علیدوست، ابوالقاسم (1390). فقه و مصلحت، چاپ دوم، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
32
[33]. فاضل موحدی لنکرانی، محمد (1422 ق). الاحکام الواضحه، چاپ چهارم، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).
33
[34]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410 ق). کتاب العین، جلد 1و2، چاپ دوم، قم، نشر هجرت.
34
[35]. فیض کاشانی، محمد محسن (؟). مفاتیح الشرائع، جلد 3، قم، انتشارات کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
35
[36]. کاتوزیان، ناصر (1394). شفعه، وصیت، ارث، چاپ بیست و سوم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
36
[37]. کزازی عراقی (آقا ضیاء)، ضیاء الدین علی بن آخوند ملا محمدکبیر (1414 ق). شرح تبصره المتعلّمین، جلد 2، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
37
[38]. محقّق داماد، سیّد مصطفی (1384). ایقاع، أخذ به شفعه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
38
[39]. مظفر، محمدرضا (1408 ق). أصول الفقه، جلد 2، چاپ پنجم، قم، مکتبه بصیرتی.
39
[40]. مغنیه، محمدجواد (1420 ق). فقه الامام جعفر الصادق (ع)، جلد 3، قم، مؤسسه انصاریان.
40
[41]. موحدی محبّ، مهدی (1390). «بازخوانی و نقد ادله اختصاص خیار مجلس به بیع»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، تهران، سال 44، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 139ـ145.
41
[42]. خوئی، سیّد ابوالقاسم (1410 ق). منهاج الصالحین، جلد 2، چاپ بیست و هشتم، قم، نشر مدینه العلم.
42
[43]. نجفی (صاحب جواهر)، محمدحسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 37، چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
43
ORIGINAL_ARTICLE
حقوق همبستگی، مکانیسمهای متناقض بینالمللی و مکانیسمهای متناسب اسلامی
نسل سوم حقوق بشر عبارت از حقوق همبستگی است، که مبتنی بر برادری و همبستگی میباشد. کارل وسک این حقوق را مفهوم جدیدی از حیات بینالمللی تلقی مینماید. بهرغم این، همبستگی در مسیر حقوقی خود در محتوای متون و همچنین در عرصه بینالمللی و اجرائی بیش از سه نسل دیگر تحت حاکمیت مکانیسمهای متناقض استفاده از این حقوق قرار گرفته است، که نهایتاً موجب دور شدن این حقوق از اهداف جهان سوم و حتی نتیجه بخش بودن آن به نفع کشورهای قدرتمند شده است. جهت بازگشت این حقوق به مسیر مورد انتظار کشورهای توسعه نیافته و تحقق برادری واقعی، مکانیسمهای متناسب استفاده از این حقوق مطرح و پیشنهاد شده است. این مکانیسمها از منظر مبانی فقه و حقوق اسلامی در آیات متعدد قرآن کریم از جمله (آیه 12 سوره حجرات) در خصوص مراعات امنیت شخصیت افراد، حتی در گفتارهای دوستانه اجتماعی و (آیه 92 سوره آلعمران) در تلقی نیکی به معنی بخشیدن بهترینها و نیز مواردی از نهج البلاغه منعکس میباشد.
https://jjfil.ut.ac.ir/article_70240_abaf53fcd74d0f45f582996c7c3c7989.pdf
2019-02-20
497
513
10.22059/jjfil.2019.238525.668359
حقوق همبستگی
مناقشه
نسل سوم
همبستگی
سید باقر
میر عباسی
mirabbasi@ut.ac.ir
1
استاد گروه حقوق عمومی دانشگاه تهران
AUTHOR
ام الفخر
علامه
allameh313@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری گروه حقوق دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
[1]. قرآن کریم
1
[2]. ابن بابویه، محمدبن علی، (1403 ق)، معانی الأخبار، مصحح/ محقق غفاری، علیاکبر، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
2
[3]. ــــــــــــــــــ ، (418 ه ق)، الهدایهَ، قم موسسهَ الامام الهادی (ع).
3
[4]. ابن شهر آشوب مازندرانی، محمدبن علی، (1379 ق)، مناقب آل ابیطالب علیهماالسلام (لابن شهر آشوب)، قم، علامه.
4
[5]. احمدی، عیدی محمد، (1390)، کرامت انسانی و مجازاتهای بدنی از منظر اسلام و حقوق بشر غربی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
5
[6]. امیرارجمند، اردشیر، (از پاییز 73 تا تابستان 74)، «حفاظت از محیطزیست و همبستگی بینالمللی»، مجله تحقیقات حقوقی، تهران، شماره 15، دفتر خدمات حقوقی.
6
[7]. انجیل متی.
7
[8]. پطروس غالی، پطروس، (1381)، «حقوق بینالملل در تکاپوی ارزشهای خود، صلح، توسعه، دموکراسی»، ترجمه دکتر ابراهیم بیگزاده، مجله تحقیقات حقوقی، تهران، شماره 36ـ35.
8
[9]. چنگ، گریس، (1384)، تقویت حقوق بشر با مسئولیتهای بشر، در: مجموعه مقالات دومین همایش بینالمللی حقوق بشر، مرکز مطالعات حقوق بشر دانشگاه مفید، چاپ اول.
9
[10]. حسینی سیستانی، سیدعلی، (1392)، رساله عملیه، قلم آذین رضا، چاپ دوم.
10
[11]. حیدری، حاجی حامد، متقیزاده، علی، (زمستان 1391)، «بازسازی الگوی بازاندیشی گیدنز بر مبنای مواضع اخیرتر او راجع به سنت»، مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دوره 1، شماره 3.
11
[12]. ذاکریان، مهدی، (1381)، حقوق بشر در هزاره جدید، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول.
12
[13]. شریف الرضی، محمد بن حسین، (1414 ق.)، نهج البلاغة، مصحح: صالح، صبحی، قم: هجرت.
13
[14]. طوسی، محمدبنالحسن، (1407 ق.)، تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، محقق / مصحح: خرسان، حسن الموسوی: تهران، دار الکتب الإسلامیه.
14
[15]. کلینی، محمد بن یعقوب، (1364)، الروضه من الکافی، مترجم: هاشم رسولی، تهران، علمیه اسلامیه، ج1.
15
[16]. وکیل، امیرساعد، پوریا عسگری، (1383)، نسل سوم حقوق بشر ـ حقوق همبستگی، تهران، انتشارات مجد.
16
[17]. Andersen, Erik André and Birgit Lindsnæs (2007), Public goods, Concept, definition, and method, in Towards New Global Strategies: Public Goods and Human Rights, Edited by Erik André Andersen Birgit Lindsnaes, The Netherlands, Martinus Nijhoff Publishers
17
[18]. Cassese, Antonio, (1998), Self-Determination of Peoples: A Legal Appraisal, Cambridge University Press, Cambridge.
18
[19]. Dinstein, Yoram, (1976), “Collective human rights of peoples and minorities”, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 25, 1976.
19
[20]. Donnelly, Jack (1990), Human Rights, Individuals Rights and Collective Rights, In: Human Rights in a Pluralist World: Individuals and Collectivities, The Editors: Jan Berting and others, Netherlands Commission for UNESCO, Meckler, Westport /London.
20
[21]. Galenkamp, Marlies (1995), Collective Rights, Reports Commissioned by Advisory Committee on Human Rights and Foreign Policy of Netherlands, SIM Special 16,Utrecht.
21
[22]. Jones, Peter (2008), Group Rights, Stanford Encyclopedia of Philosophy, available in: https://plato.stanford.edu/entries/rights-group/
22
[23]. Makinson, David (1988), Rights of Peoples: Point of View of a Logician, in: James Crawford (ed.), the Rights of Peoples, Clarendon Press, Oxford.
23
[24]. P. Spicker, Paul (2006), Liberty, Equality, Fraternity, UK, the Policy Press.
24
[25]. Rich, Roland. Y, (1982) “Right to Development as an Emerging Human Right”, Virginia Journal of International Law, 23.
25
[26]. SNS-89/CONF.602/7, (Final Report and Recommendations of an International Meeting of Experts on the Further Study of the Concept of the Rights of People for UNESCO, 22 February 1990).
26
[27]. Vanderwal, Koo (1990), Collective Human Rights: a Western View, In: Human Rights in a Pluralist World: Individuals and Collectivities, The Editors: Jan Berting and others, Netherlands Commission for UNESCO, Meckler, Westport /London.
27
[28]. Waldron, Jeremy (1996), the Philosophy of Rights, in: An Encyclopedia of Philosophy, Edited by G. H. R. Parkinson, London, Routledge.
28
[29]. William, Felice (1996), Taking Suffering Seriously: The Importance of Collective Human Rights, State University of New York Press.
29